ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ပဉ္စမနည်း
| တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖော်ပြချက် |
| ဗုဒ္ဓဘာသာ |
|---|
 |
ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ပဉ္စမနည်းသည် ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ္ဂပါဠိတော်တွင် ညွှန်ကြားထားသော နည်းလမ်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး ယောဂီပုဂ္ဂိုလ်များ သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ပညာဖြင့် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သဘောကို ထိုးထွင်းသိမြင်စေရန် ရည်ရွယ်ပါသည်။ ဤနည်းလမ်းသည် အတိတ်၊ ပစ္စုပ္ပန်၊ အနာဂတ်ဟူသော ကာလသုံးပါးကို အခြေခံ၍ အကြောင်းတရားနှင့် အကျိုးတရားတို့၏ ဆက်စပ်မှုကို ရှုမြင်စေပါသည်။[၁]
ပဉ္စမနည်း၏ အဓိကအချက်များ
[ပြင်ဆင်ရန်]ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ပဉ္စမနည်းသည် အကြောင်းတရားစု တစ်စုနှင့် အကျိုးတရားစု တစ်စုကို အဓိကထား၍ ရှုပွားခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ဤနည်းလမ်းတွင် အတိတ်အကြောင်းတရား (၅) ပါး၊ ပစ္စုပ္ပန်အကျိုးတရား (၅) ပါး၊ ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းတရား (၅) ပါးနှင့် အနာဂတ်အကျိုးတရား (၅) ပါးဟူ၍ အပိုင်း (၄) ပိုင်း ခွဲခြားကာ ရှုပွားရပါသည်။
၁။ အတိတ်အကြောင်းတရား (၅) ပါး
[ပြင်ဆင်ရန်]ရှေးအတိတ်ဘဝ၌ ပစ္စုပ္ပန်ဘဝသို့ ရောက်ကြောင်း ကံကို ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့စဉ်က အောက်ပါ အကြောင်းတရား (၅) ပါး ရှိခဲ့ပါသည်။
- အဝိဇ္ဇာ - အရိယသစ္စာလေးပါးကို မသိမှု၊ အမှန်ကို အမှားဟု ထင်မြင်မှု။
- သင်္ခါရ - ပစ္စုပ္ပန်ဘဝ ခန္ဓာငါးပါး ရရှိရန် အားထုတ်မှု (ကုသိုလ် စိတ်-စေတသိက် နာမ်တရားအုပ်စု)။
- တဏှာ - ပစ္စုပ္ပန်ဘဝ ခန္ဓာငါးပါးကို တွယ်တာမက်မောမှု။
- ဥပါဒါန် - ပစ္စုပ္ပန်ဘဝ ခန္ဓာငါးပါးကို စိတ်ကပ်ရောက် စွဲလမ်းမှု။
- ဘဝ (ကမ္မဘဝ = ကံ) - သင်္ခါရတရားအုပ်စုတွင် ပါဝင်သော ကုသိုလ်စေတနာ (သို့မဟုတ် အကုသိုလ်စေတနာ)။
ဤအတိတ်အကြောင်းတရား (၅) ပါးသည် ပစ္စုပ္ပန်ဘဝ၌ ဒုက္ခသစ္စာ ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာစေသော သမုဒယသစ္စာ ဖြစ်ပါသည်။[၂]
၂။ ပစ္စုပ္ပန်အကျိုးတရား (၅) ပါး
[ပြင်ဆင်ရန်]အတိတ်အကြောင်းတရား (၅) ပါးကြောင့် ပစ္စုပ္ပန်ဘဝ၌ အောက်ပါ အကျိုးတရား (၅) ပါး ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာရပါသည်။
- ဝိညာဏ - ဘဝတစ်ခုနှင့် ဘဝတစ်ခုကို ဆက်စပ်တတ်သော ပဋိသန္ဓိဝိညာဏ်။
- နာမရူပ - ပဋိသန္ဓိဝိညာဏ်နှင့်အတူ ယှဉ်တွဲဖြစ်ပေါ်လာသော စေတသိက်နာမ်တရားစုနှင့် ရုပ်တရားစု။
- အာယတန - စက္ခု၊ သောတ၊ ဃာန၊ ဇိဝှါ၊ ကာယ၊ မန ဟူသော အတွင်းအာယတန (၆) ပါး။
- ဖဿ - စက္ခုသမ္ဖဿ၊ သောတသမ္ဖဿ၊ ဃာနသမ္ဖဿ၊ ဇိဝှါသမ္ဖဿ၊ ကာယသမ္ဖဿ၊ မနောသမ္ဖဿ ဟူသော အတွေ့ (ဖဿ) (၆) ပါး။
- ဝေဒနာ - စက္ခုသမ္ဖဿကြောင့် ဖြစ်သော ဝေဒနာ၊ သောတသမ္ဖဿကြောင့် ဖြစ်သော ဝေဒနာ စသည်ဖြင့် ခံစားမှု (ဝေဒနာ) (၆) ပါး။
ဤပစ္စုပ္ပန်အကျိုးတရား (၅) ပါးသည် အတိတ်အကြောင်းတရား (၅) ပါးကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော ဒုက္ခသစ္စာ ဖြစ်ပါသည်။
၃။ ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းတရား (၅) ပါး
[ပြင်ဆင်ရန်]ပစ္စုပ္ပန်ဘဝ၌ အာယတန (၆) ပါး ရင့်ကျက်လာခြင်းကြောင့် နောင်အနာဂတ်ဘဝအတွက် အောက်ပါ အကြောင်းတရား (၅) ပါးကို ပြုစုပျိုးထောင်ပါသည်။
- အဝိဇ္ဇာ - အရိယသစ္စာလေးပါးကို မသိမှု၊ အမှန်ကို အမှားဟု ထင်မြင်မှု။
- သင်္ခါရ - နောင်အနာဂတ်ဘဝ ခန္ဓာငါးပါး ရရှိရန် အားထုတ်မှု (ကုသိုလ် စိတ်-စေတသိက် နာမ်တရားအုပ်စု သို့မဟုတ် အကုသိုလ် စိတ်-စေတသိက် နာမ်တရားအုပ်စု)။
- တဏှာ - နောင်အနာဂတ်ဘဝ ခန္ဓာငါးပါးကို တွယ်တာမက်မောမှု။
- ဥပါဒါန် - နောင်အနာဂတ်ဘဝ ခန္ဓာငါးပါးကို စိတ်ကပ်ရောက် စွဲလမ်းမှု။
- ဘဝ (ကမ္မဘဝ = ကံ) - သင်္ခါရတရားအုပ်စုတွင် ပါဝင်သော ကုသိုလ်စေတနာ (သို့မဟုတ် အကုသိုလ်စေတနာ)။
ဤပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းတရား (၅) ပါးသည် နောင်အနာဂတ်ဘဝ၌ ဒုက္ခသစ္စာ ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာစေသော သမုဒယသစ္စာ ဖြစ်ပါသည်။
၄။ အနာဂတ်အကျိုးတရား (၅) ပါး
[ပြင်ဆင်ရန်]ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းတရား (၅) ပါးကြောင့် နောင်အနာဂတ်ဘဝ၌ အောက်ပါ အကျိုးတရား (၅) ပါး ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာရပါမည်။
- ဝိညာဏ - ဘဝတစ်ခုနှင့် ဘဝတစ်ခုကို ဆက်စပ်တတ်သော ပဋိသန္ဓိဝိညာဏ်။
- နာမရူပ - ပဋိသန္ဓိဝိညာဏ်နှင့်အတူ ယှဉ်တွဲဖြစ်ပေါ်လာသော စေတသိက်နာမ်တရားစုနှင့် ရုပ်တရားစု။
- အာယတန - စက္ခု၊ သောတ၊ ဃာန၊ ဇိဝှါ၊ ကာယ၊ မန ဟူသော အတွင်းအာယတန (၆) ပါး။
- ဖဿ - စက္ခုသမ္ဖဿ၊ သောတသမ္ဖဿ၊ ဃာနသမ္ဖဿ၊ ဇိဝှါသမ္ဖဿ၊ ကာယသမ္ဖဿ၊ မနောသမ္ဖဿ ဟူသော အတွေ့ (ဖဿ) (၆) ပါး။
- ဝေဒနာ - စက္ခုသမ္ဖဿကြောင့် ဖြစ်သော ဝေဒနာ၊ သောတသမ္ဖဿကြောင့် ဖြစ်သော ဝေဒနာ စသည်ဖြင့် ခံစားမှု (ဝေဒနာ) (၆) ပါး။
ဤအနာဂတ်အကျိုးတရား (၅) ပါးသည် ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းတရား (၅) ပါးကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာမည့် ဒုက္ခသစ္စာ ဖြစ်ပါသည်။
အဋ္ဌကထာ၏ အကျဉ်းချုပ်
[ပြင်ဆင်ရန်]အဋ္ဌကထာဆရာများသည် ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ်ပါဠိတော်လာ ပဉ္စမနည်းကို အောက်ပါအတိုင်း အကျဉ်းချုပ် ရှင်းလင်းပြထားပါသည်။
အတီတေ ဟေတဝေါ ပဉ္စ၊ ဣဒါနိ ဖလပဉ္စကံ။
ဣဒါနိ ဟေတဝေါ ပဉ္စ၊ အာယတိံ ဖလပဉ္စကံ။
အဓိပ္ပါယ်
- အတိတ်ဘဝက အကြောင်းတရား (၅) ပါးကြောင့် ပစ္စုပ္ပန်ဘဝ၌ အကျိုးတရား (၅) ပါး ဖြစ်ပေါ်လာသည်။
- ပစ္စုပ္ပန်ဘဝ၌ အကြောင်းတရား (၅) ပါးကြောင့် အနာဂတ်ဘဝ၌ အကျိုးတရား (၅) ပါး ဖြစ်ပေါ်လာမည်။
ဤအကျဉ်းချုပ်အားဖြင့် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ပဉ္စမနည်းသည် ကာလသုံးပါးစက်ဝန်း၌ အကြောင်းနှင့် အကျိုးတို့၏ ဆက်စပ်မှုကို ထင်ရှားစွာ ပြသထားပါသည်။
ရှုပွားနည်း
[ပြင်ဆင်ရန်]ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ပဉ္စမနည်းကို ရှုပွားရာတွင် ယောဂီပုဂ္ဂိုလ်သည် အောက်ပါအချက်များကို အာရုံပြုနိုင်ပါသည်။
- ခန္ဓာငါးပါးကို သိမ်းဆည်းခြင်း - အတိတ်ခန္ဓာငါးပါး၊ ပစ္စုပ္ပန်ခန္ဓာငါးပါး၊ အနာဂတ်ခန္ဓာငါးပါးတို့ကို ပိုင်းခြားသိမြင်အောင် ရှေးဦးစွာ လေ့ကျင့်ပါ။
- အကြောင်း-အကျိုး ဆက်စပ်မှုကို ရှုမြင်ခြင်း - အတိတ်အကြောင်းတရား (၅) ပါးကြောင့် ပစ္စုပ္ပန်အကျိုးတရား (၅) ပါး ဖြစ်ပေါ်လာပုံ၊ ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းတရား (၅) ပါးကြောင့် အနာဂတ်အကျိုးတရား (၅) ပါး ဖြစ်ပေါ်လာပုံကို ဉာဏ်ဖြင့် ထိုးထွင်းသိမြင်အောင် ရှုပွားပါ။
- အဝိဇ္ဇာ၊ တဏှာ၊ ဥပါဒါန်တို့၏ အဓိကကျမှုကို ရှုမြင်ခြင်း - အဝိဇ္ဇာ၊ တဏှာ၊ ဥပါဒါန်တို့သည် သင်္ခါရနှင့် ကံကို ဖြစ်စေပြီး၊ ကံသည် ဝိပါက်ခန္ဓာ (အကျိုးတရား) ကို ဖြစ်စေကြောင်း ရှုမြင်ပါ။
ရှုပွားနည်း ဥပမာ
[ပြင်ဆင်ရန်]ပဋိသန္ဓေ ရူပက္ခန္ဓာ (ပဋိသန္ဓေ၌ ဖြစ်သော ရုပ်ခန္ဓာ)
- အဝိဇ္ဇာ (၂၀) က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ ရူပက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။
- တဏှာ (၂၀) က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ ရူပက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။
- ဥပါဒါန် (၂၀) က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ ရူပက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။
- သင်္ခါရ (၃၄) က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ ရူပက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။
- ကံ (သင်္ခါရ၏ ကမ္မသတ္တိ) က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ ရူပက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။
ပဋိသန္ဓေ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ (ပဋိသန္ဓေ၌ ဖြစ်သော ဝေဒနာက္ခန္ဓာ)
- အဝိဇ္ဇာ (၂၀) က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။
- တဏှာ (၂၀) က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။
- ဥပါဒါန် (၂၀) က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။
- သင်္ခါရ (၃၄) က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။
- ကံ (သင်္ခါရ၏ ကမ္မသတ္တိ) က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။
- ဝတ္ထု (ဟဒယဝတ္ထုရုပ်) (၃၀) က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။
- အာရုံ (ကံ-အာရုံ) က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။
- ဖဿ (၃၃) က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။
အလားတူစွာပင် ကျန်သော ခန္ဓာများ (ဝေဒနာက္ခန္ဓာ၊ သညာက္ခန္ဓာ၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓာ၊ ဝိညာဏက္ခန္ဓာ) တို့၌လည်း အကြောင်းနှင့် အကျိုးကို ဆက်စပ်၍ ရှုပွားနိုင်ပါသည်။
ကြိုတင်သတိပြုရန်
[ပြင်ဆင်ရန်]ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သည် အကြောင်းတရားများစွာနှင့် အကျိုးတရားများစွာတို့၏ ဆက်နွယ်မှု ဖြစ်ပါသည်။ တစ်ခုတည်းသော အကြောင်းကြောင့် တစ်ခုတည်းသော အကျိုး ဖြစ်ပေါ်လာသည်ဟု မယူဆသင့်ပါ။ အကြောင်းတရားများနှင့် ယှဉ်ဖက်သော တရားများ၊ ခန္ဓာငါးပါးတို့၏ အစိတ်အပိုင်းများကိုပါ ထည့်သွင်းစဉ်းစားရမည် ဖြစ်ပါသည်။
ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ပဉ္စမနည်းသည် အဘိဓမ္မာ အခြေခံ အားနည်းသူများအတွက် လေ့လာရန် လွယ်ကူသော နည်းလမ်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ အကြောင်း-အကျိုး ဆက်စပ်မှုကို သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ဖြင့် ထိုးထွင်းသိမြင်စေရန် အထောက်အကူပြုပါသည်။
ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန်
- ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်
- ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ္ဂပါဠိတော်နည်း
- ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ပဉ္စမနည်း၌ အချုပ်မှတ်သားရန်
- ခန္ဓာငါးပါးနည်းဖြင့် လက်တွေ့သိမ်းဆည်းပုံ အပိုင်း
ကိုးကား
- ↑ (ပဋိသံ၊၅၀-၅၁။)
- ↑ ဖားအောက်တောရဆရာတော်။ နိဗ္ဗာန်သို့ သွားရာ တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း။