မာတိကာသို့ ခုန်သွားရန်

ဗလိုရာ

ဝီကီပီးဒီးယား မှ

ဗလိုရာ (Vlorë) (/ˈvlɔːrə/ VLOR-ə,[၁][၂] sq; တမ်းပလိတ်:Lang-sq-definite[မှတ်စု ၁]) သည် အယ်လ်ဘေးနီးယား (Albania) ၏ တတိယအကြီးဆုံး မြို့ဖြစ်ပြီး ဗလိုရာကောင်တီ (Vlorë County) နှင့် ဗလိုရာမြူနီစီပယ်လတီ (Vlorë Municipality) ၏ အုပ်ချုပ်ရေးဌာနချုပ်လည်း ဖြစ်သည်။ ဤမြို့သည် အယ်လ်ဘေးနီးယားနိုင်ငံ အနောက်တောင်ပိုင်းတွင် တည်ရှိပြီး ဗလိုရာပင်လယ်အော် (Bay of Vlorë) ပေါ်တွင် ကျယ်ပြန့်စွာ တည်ထားသည်။ မြို့သည် ဆီရောနီယန်တောင်တန်း (Ceraunian Mountains) ၏ ခြေရင်းတွင် တည်ရှိပြီး အယ်လ်ဘေးနီးယား အက်ဒရီယက်ပင်လယ်ကမ်းရိုး (Albanian Adriatic Sea Coast) နှင့် အယ်လ်ဘေးနီးယား အိုင်ယိုနီယန်ပင်လယ်ကမ်းရိုး (Albanian Ionian Sea Coast) တို့နှင့် ဆက်စပ်နေသည်။ ဗလိုရာသည် မြေထဲပင်လယ်ရာသီဥတု (Mediterranean climate) ကို ခံစားရပြီး ၎င်းရာသီဥတုသည် ဆီရောနီယန်တောင်တန်းနှင့် မြေထဲပင်လယ် (Mediterranean Sea) ၏ နီးကပ်မှုကြောင့် လွှမ်းမိုးခံရသည်။

ဗလိုရာ၏ ကမ်းရိုးတန်းဒေသသည် ဘီစီအီး ၁၁ ရာစုမှ ၁၀ ရာစုအထိ မြို့ပြမဖြစ်မီ လှုပ်ရှားမှုများ ရှိခဲ့သော အီလီရီယန် (Illyrian) နေရာများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤနေရာကို ရှေးဂရိ (Ancient Greeks) တို့က ကိုလိုနီအဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ဘီစီအီး ၆ ရာစုမှ အေဒီ ၂ ရာစုအထိ နေထိုင်ခဲ့သော ကြီးမားပြီး ခံတပ်ဖြင့် ကာရံထားသည့် ဆိပ်ကမ်းမြို့တစ်ခုသည် ယခုအခါ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ရေနစ်မြှုပ်နေပြီး ဗလိုရာ၏ အနောက်မြောက်ဘက်ရှိ ထရီပို့ (Triport) တွင် တည်ရှိသည်။ ဤနေရာတွင် အနည်းဆုံး ရှေးဂရိခေတ် (Archaic period) မှ အလယ်ခေတ် (medieval period) အထိ ဆိပ်ကမ်းလှုပ်ရှားမှုများ သိသာစွာ ရှိခဲ့သည်။ ရှေးမြို့သည် ထရီပို့နေရာမှ ယခုဗလိုရာ၏ တည်နေရာသို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်ဟု ယူဆထားသည်။ ယခုမြို့လယ်တွင် နှောင်းရှေးခေတ် (late antiquity) မှ ရှေးဟောင်းသုတေသန အမွေအနှစ်များ တွေ့ရှိရသည်။ ဗလိုရာ၏ ခေတ်သစ်အမည်ဖြစ်သော "အောလွန်" (Aulon) သည် အေဒီ ၂ ရာစုမှ စတင်ပြီး သမိုင်းမှတ်တမ်းများတွင် ပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။ ၎င်းမြို့သည် သမိုင်းတစ်လျှောက် ရောမအင်ပါယာ (Roman Empire)၊ ဘိုင်ဇန်တိုင်းအင်ပါယာ (Byzantine Empire)၊ နော်မန် (Normans)၊ ဗင်နီးရှန်အင်ပါယာ (Venetian Empire) နှင့် အော့တိုမန်အင်ပါယာ (Ottoman Empire) တို့၏ သိမ်းပိုက်မှုကို အချိန်အမျိုးမျိုးတွင် ခံခဲ့ရသည်။

၁၈ ရာစုနှင့် ၁၉ ရာစုအကြားတွင် အယ်လ်ဘေးနီးယားလူမျိုးများသည် ဝိညာဉ်ရေးနှင့် ဉာဏ်ရည်ဉာဏ်သွေးအား စုစည်းကာ အမျိုးသားရေးအသိစိတ်ဓာတ် (national consciousness) ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပြီး ၎င်းသည် အယ်လ်ဘေးနီးယား ပြန်လည်နိုးကြွခေတ် (Albanian Renaissance) သို့ ဦးတည်သွားခဲ့သည်။ ဗလိုရာသည် အယ်လ်ဘေးနီးယားလွတ်လပ်ရေး (Albanian Independence) တွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့ပြီး ခေတ်သစ်အယ်လ်ဘေးနီးယား၏ တည်ထောင်သူများက ၁၉၁၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၈ ရက်နေ့တွင် ဗလိုရာစည်းဝေးပွဲ (Assembly of Vlorë) တွင် လွတ်လပ်ရေးကြေညာစာတမ်း (Declaration of Independence) ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။

ဗလိုရာသည် တောင်ပိုင်းအယ်လ်ဘေးနီးယား (southern Albania) နှင့် လဘီးရီယာ (Labëria) ဒေသတို့၏ အရေးပါသော မြို့များထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး ၎င်းဒေသသည် ၎င်း၏ ယဉ်ကျေးမှု၊ ဓလေ့ထုံးတမ်းများနှင့် ရိုးရာပုံပြင်များကြောင့် ထင်ရှားသည်။ ဗလိုရာကို ဗလိုရာဆိပ်ကမ်း (Port of Vlorë)၊ အက်ချ် ၈ အဝေးပြေးလမ်း (SH8 highway) နှင့် အေ ၂ အဝေးပြေးလမ်း (A2 motorway) တို့က ဝန်ဆောင်မှုပေးထားပြီး ၎င်းတို့သည် အက်ဒရီယက်-အိုင်ယိုနီယန် အဝေးပြေးလမ်း (Adriatic–Ionian Corridor) နှင့် ပန်-ဥရောပ လမ်းကြောင်း ၈ (Pan-European Corridor VIII) ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကို ကိုယ်စားပြုသည်။

နာမည်

[ပြင်ဆင်ရန်]

ဗလိုရာမြို့သည် ၎င်း၏ အမည်ကို ရှေးဂရိဘာသာစကားဖြစ်သော "အောလွန်" (Script error: The function "langx" does not exist. ) မှ ဆင်းသက်လာပြီး ၎င်းသည် "လမ်းကြောင်း" သို့မဟုတ် "ချိုင့်ဝှမ်း" ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပြီး အောလို့စ် (aulos) ဟူသော ဂီတတူရိယာတစ်ခုနှင့် ဆင်တူသည်။ ၎င်းသည် ဂရိကမ္ဘာတွင် ပုံမှန်တည်နေရာအမည် (toponym) တစ်ခုဖြစ်သည်။[၄] မြို့၏ အမည်ကို အေဒီ ၂ ရာစုတွင် ရှေးဂရိစာရေးဆရာနှစ်ဦးဖြစ်သော လူစီယန် (Lucian) နှင့် တော်လမီ (Ptolemy) တို့က ပထမဆုံး မှတ်တမ်းတင်ခဲ့ပြီး တော်လမီက ၎င်းကို "မြို့နှင့် ဆိပ်ကမ်း" ဟု ခေါ်ဆိုခဲ့သည်။ ၎င်းက ၎င်းမြို့သည် ယင်းမတိုင်မီကပင် တည်ထောင်ခဲ့သည်ကို အတည်ပြုသည်။ သို့သော် အောလွန်ကို ယင်းထက် စောပြီး ရှေးဂရိနှင့် ရောမစာရေးဆရာများက ဖော်ပြခြင်း မရှိခဲ့ပေ။ သူတို့က အနီးအနားရှိ အိုရီကမ် (Oricum) မြို့နှင့် ဆိပ်ကမ်းကို မှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။ သို့သော် နောက်ပိုင်းမှတ်တမ်းများတွင် အိုရီကမ်ကို လျော့နည်းစွာ တွေ့ရပြီး အောလွန်ဟူသော တည်နေရာအမည်ကို ပို၍ မကြာခဏ ဖော်ပြထားသည်။[၅]

"ဗလိုရာ" သည် ရှေးအောလွန်-အေ (Aulon-a) မှ အယ်လ်ဘေးနီးယားဘာသာစကား၏ အသံပြောင်းလဲမှု (phonetic system) ဖြစ်စဉ်ဖြင့် ဆင်းသက်လာပြီး "ဗလိုနီ" (Vlon W) မှ "ဗလိုရာ" (Vlorë) သို့ ရိုတာစီဇင် (rhotacism) ဖြစ်စဉ်ဖြင့် ပြောင်းလဲလာခဲ့သည်။[၆][၅] ၎င်းသည် အယ်လ်ဘေးနီးယားဘာသာစကားတွင် စလဗ် (Slavic) မတိုင်မီ ဖြစ်စဉ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ တော့စက် အယ်လ်ဘေးနီးယန် (Tosk Albanian) တွင် စကားလုံးအလယ်ရှိ "န" (/n/) သည် ပုံမှန်အားဖြင့် "ရ" (/r/) သို့ ပြောင်းလဲသွားပြီး အစပိုင်း "ဗ" (/v/) သည် အလေးမထားသော "အု" (/u/) မှ ဆင်းသက်လာကာ အစပိုင်း အလေးမထားသော "အ" (/a/) ပျောက်သွားပြီးနောက် ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ "အု" (/u/) မှ "ဗ" (/v/) သို့ ပြောင်းလဲမှုသည် အတော်လေး ရှေးကျပြီး နောက်ဆက်တွဲ စကားလုံးအလယ်ရှိ "လ" (/l/) သည် "လျ" (/lː/) သို့ ပြောင်းလဲမှုကို တားဆီးခဲ့သည်။ ဂတ်ဂ် အယ်လ်ဘေးနီးယန် (Geg Albanian) တွင် ဤတည်နေရာအမည်ကို "ဗလိုနီ" (Vlonë) ဟု အသံထွက်ပြီး ၎င်းသည် တော့စက် အယ်လ်ဘေးနီးယန်တွင် ရိုတာစီဇင် မပေါ်ပေါက်မီ မြောက်ပိုင်း အယ်လ်ဘေးနီးယားလူမျိုးများကြားတွင် အသုံးပြုခဲ့သည်ကို ညွှန်ပြသည်။[၅] ထို့ပြင် အမည်၏ အသံထွက်ပုံစံသည် အယ်လ်ဘေးနီးယားအသံထွက်စည်းမျဉ်းများကို လိုက်နာသည်။[၇] နေထိုင်သူများ၏ အမည်ဖြစ်သော (တစ်ဦးချင်း "ဗလိုနျတ်" (vlonjat)၊ အများကိန်း "ဗလိုနျတေ့" (vlonjatë)) သည် တည်နေရာအမည်ကို ထိခိုက်သော ရိုတာစီဇင်ကို မခံခဲ့ရပေ (အကယ်၍ ခံခဲ့ရပါက "ဗလိုရတ်" (vlorat) သို့မဟုတ် "ဗလိုရျတ်" (vlorjat) ဟူ၍ ဖြစ်နိုင်သည်)။

အလယ်ခေတ်နှင့် ခေတ်သစ်ဂရိအမည်မှာ "အာဗလွန်နပ်စ်" (Αυλώνας Aulṓnas el) ဖြစ်ပြီး လက်တင် (Αυλώνα Aulṓna el) "အောလိုနာ" (Aulona)၊ အီတလီ (Italian) "ဗလိုနာ" (Valona) (အခြားဘာသာစကားများတွင်လည်း အသုံးပြု) နှင့် ယခုမသုံးတော့သော အင်္ဂလိပ် "အာဗလိုနာ" (Avlona) တို့၏ မူလအစဖြစ်သည်။[၈][၉] အော့တိုမန်ခေတ်တွင် ဗလိုရာမြို့ကို တူရကီ (Turkish) ဘာသာဖြင့် "အာဗလွန်ယာ" (Avlonya) ဟု ခေါ်ဆိုခဲ့သည်။[၁၀] အလယ်ခေတ် လက်တင်မှတ်တမ်းများနှင့် ရှေးအီတလီမှတ်တမ်းများတွင် "အာဗလိုနာ" (Avalona)၊ "အာဗလိုနာ" (Avelona)၊ "လာဗလိုနာ" (Lavalona)၊ "လာဗလလိုနာ" (Lavellona) ဟူသော ပုံစံများဖြင့် ဖော်ပြထားသည်။ ရှေးဆားဘီးယန်း (Old Serbian) မှတ်တမ်းများတွင် "အာဗလိုနာ" (Avlona) သို့မဟုတ် "ဗာဗလိုနာ" (Vavlona) ဟု ဖော်ပြထားပြီး နောက်တစ်မျိုးတွင် စလဗ် (Slavic) ရှေ့ဆက် "ဗ" (v) "အတွင်း" ဟု ပါဝင်သည်။[၅] အာရိုမာနီယန် (Aromanian) ဘာသာတွင် ဤမြို့ကို "အာဗလိုနာ" (Avlona) ဟု သိကြသည်။[၁၁]

သမိုင်း

[ပြင်ဆင်ရန်]
ဗလိုရာ၏ အချိန်ဇယား
သမိုင်းဆိုင်ရာ ဆက်နွယ်မှုများ

 အီလီရီယန် (Illyrians) (တောလန်တီ (Taulantii)),
 ရှေးဂရိ (Ancient Greeks)
 ရောမအင်ပါယာ (Roman Empire), 226 BCE–286
 ဘိုင်ဇန်တိုင်းအင်ပါယာ (Byzantine Empire), 286–c. 705
 တောင်စလဗ် (South Slavs), c. 705–784
 ဘိုင်ဇန်တိုင်းအင်ပါယာ, 784–1204
 အီပီရပ်စ် ဒက်စပါတိတ် (Despotate of Epirus), 1204–1346
 ဗလိုနာ ပရင်စီပယ်လတီ (Principality of Valona), 1346–1417
အော့တိုမန်အင်ပါယာ (Ottoman Empire), 1417–1691
ဗင်နီးရှန်သမ္မတနိုင်ငံ (Republic of Venice), 1691–1698
အော့တိုမန်အင်ပါယာ, 1698–1912
လွတ်လပ်သော အယ်လ်ဘေးနီးယား (Independent Albania), 1912–1914
အယ်လ်ဘေးနီးယား ပရင်စီပယ်လတီ (Principality of Albania), 1915–1917
အယ်လ်ဘေးနီးယားအပေါ် အီတလီ ကာကွယ်ပိုင်နက် (Italian protectorate over Albania), 1917–1920
အယ်လ်ဘေးနီးယား ပရင်စီပယ်လတီ, 1920–1925
အယ်လ်ဘေးနီးယား သမ္မတနိုင်ငံ (1925–1928) (Albanian Republic), 1925–1928
အယ်လ်ဘေးနီးယား ဘုရင့်နိုင်ငံ (1928–1939) (Albanian Kingdom), 1928–1939
အယ်လ်ဘေးနီးယား ဘုရင့်နိုင်ငံ (1939–1943) (Italian protectorate of Albania), 1939–1943
ဂျာမနီ သိမ်းပိုက်ထားသော အယ်လ်ဘေးနီးယား (German occupation of Albania) အယ်လ်ဘေးနီးယား ဘုရင့်နိုင်ငံ, 1943–1944
အယ်လ်ဘေးနီးယား ဒီမိုကရက်တစ် အစိုးရ (Democratic Government of Albania), 1944–1946
အယ်လ်ဘေးနီးယား ပြည်သူ့ ဆိုရှယ်လစ် သမ္မတနိုင်ငံ (People's Socialist Republic of Albania), 1946–1992
 အယ်လ်ဘေးနီးယား, 1992–ယခုအချိန်ထိ

အစောပိုင်းသမိုင်း

[ပြင်ဆင်ရန်]

ဗလိုရာ၏ ကမ်းရိုးတန်းဒေသသည် ဘီစီအီး ၁၁ ရာစုမှ ၁၀ ရာစုအထိ မြို့ပြမဖြစ်မီ လှုပ်ရှားမှုများ ရှိခဲ့သော အီလီရီယန် (Illyrian) နေရာများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။[၁၂] ယူဘိုးယား (Euboea) ကိုလိုနီခေတ် (၈ ရာစု အစောပိုင်း) အတွင်း ဗလိုရာပင်လယ်အော်သည် သူရဲကောင်းဆန်သော ဓလေ့ထုံးတမ်းများနှင့် ဆက်စပ်နေပြီး ထိုနေရာတွင် အခြေချမြို့များ တည်ထောင်ခဲ့သည်။[၁၃] "အောလွန်" ဟူသော တည်နေရာအမည်သည် ဒေသခံ ယူဘီယန် (Euboean) တည်နေရာအမည်များတွင်လည်း သိရှိထားသည်။[၁၄]

အက်ဒရီယက်ပင်လယ် (Adriatic Sea) ပေါ်ရှိ ၎င်း၏ မဟာဗျူဟာမြောက် တည်နေရာကြောင့်၊ အထူးသဖြင့် သဘာဝဆိပ်ကမ်းတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်စေသော ဗလိုရာပင်လယ်အော်ကြောင့်၊ ဗလိုရာသည် ဂန္ထဝင်ရှေးခေတ် (classical antiquity) တွင် လူမျိုးပေါင်းစုံ၏ ကုန်သွယ်ရေးအခြေစိုက်စခန်းအဖြစ် အရေးပါသော နေရာတစ်ခု ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဗလိုရာသည် အယ်လ်ဘေးနီးယားနှင့် ဒေသတွင်းရှိ ရှေးအကျဆုံး မြို့များထဲမှ တစ်ခုအဖြစ် သတ်မှတ်ခံရသည်။[မှတ်စု ၂] ရှေးဂရိခေတ် (Archaic era) တွင် ဤနေရာကို ရှေးဂရိလူမျိုးများက ကိုလိုနီအဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့ပြီး အိုရီကို့စ် (Orikos)၊ သရွန်နီယွန် (Thronion) နှင့် အောလွန် (Aulon) တို့ကို ဤကမ်းရိုးတန်းများပေါ်တွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်ဟု ရိုးရာအရ ယုံကြည်ကြသည်။[၁၅] ဘီစီအီး ၆ ရာစုမှ အေဒီ ၂ ရာစုအထိ နေထိုင်ခဲ့သော ကြီးမားပြီး ခံတပ်ဖြင့် ကာရံထားသည့် ဆိပ်ကမ်းမြို့တစ်ခုသည် ယခုအခါ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ရေနစ်မြှုပ်နေပြီး ဗလိုရာ၏ အနောက်မြောက်ဘက်ရှိ ထရီပို့ (Triport) တွင် တည်ရှိသည်။ ၎င်းကို နံရံသုံးခုဖြင့် သတ်မှတ်ထားပြီး ပထမနံရံသည် ဘီစီအီး ၆ ရာစုနှောင်းပိုင်းမှ စတင်ခဲ့သည်။[၁၆] ဤနေရာတွင် အနည်းဆုံး ရှေးဂရိခေတ်မှ အလယ်ခေတ်အထိ ဆိပ်ကမ်းလှုပ်ရှားမှုများ ရှိခဲ့သည်။[၁၇] ရှေးမြို့သည် ထရီပို့နေရာမှ ယခုဗလိုရာ၏ တည်နေရာသို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်ဟု ယူဆထားသည်။ ယခုမြို့လယ်တွင် အေဒီ ၄ ရာစုမှ ၁၀ ရာစုအထိ နံရံများ၊ အေဒီ ၃-၄ ရာစုနှင့် ၆-၇ ရာစုမှ ကြွေထည်ပစ္စည်းများပါသော အိမ်တစ်လုံး၏ အပျက်အစီးများနှင့် စတုဂံပုံမျှော်စင်တစ်ခု ပါဝင်သည်။[၁၈]

ထရီပို့၏ ရှေးဟောင်းသုတေသနနေရာကို ရှေးသရွန်နီယွန် (Thronion) သို့မဟုတ် အောလွန် (Aulon) ဟု သတ်မှတ်ခဲ့သည်။[၁၉] သရွန်နီယွန်ကို ပေါဆန်းနီးယပ်စ် (Pausanias) (အေဒီ ၂ ရာစု) က လို့ကရီယန် (Locrian) - ယူဘိုးယန် (Euboean) ကိုလိုနီအဖြစ် ဖော်ပြခဲ့ပြီး အိုလံပီယာ (Olympia) တွင် စတင်ထူထောင်ခဲ့သော အထိမ်းအမှတ်တစ်ခုပေါ်တွင် ရည်စူးစာဖြင့် ဖော်ပြထားပြီး အက်ပိုလိုနီယာ (Apollonia) သည် ဘီစီအီး ၄၅၀ ခန့်တွင် ဤမြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်ဟု နှစ်ခုစလုံးက ဖော်ပြထားသည်။ ဗလိုရာ၏ အမည်မူလဖြစ်သော အောလွန်ကို တော်လမီ (အေဒီ ၂ ရာစု) က အီလီရီယန် တောလန်တီ (Taulantii) ၏ မြို့များထဲမှ တစ်ခုအဖြစ် ပထမဆုံး ဖော်ပြခဲ့သည်။[၂၀] ကားလ် ပတ်ချ် (Carl Patsch) က အောလွန်၏ ပထမဆုံးတည်နေရာကို ထရီပို့တွင် ဖြစ်ပြီး ထို့နောက် ဗလိုရာ၏ လက်ရှိတည်နေရာသို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်ဟု အဆိုပြုခဲ့ပြီး ပီယဲ ကာဘန်းနက်စ် (Pierre Cabanes) က သရွန်နီယွန်၏ တည်နေရာကို ထရီပို့တွင် ဖြစ်သည်ဟု အဆိုပြုခဲ့သည်။ ဤသတ်မှတ်ချက်များသည် တစ်ခုနှင့်တစ်ခု ဆန့်ကျင်မှု မရှိပေ။[၂၁] အခြားပထဝီဝင်မှတ်တမ်းများဖြစ်သော တာဘူလာ ပြူတင်ဂျရီယာနာ (Tabula Peutingeriana) နှင့် ဟီယရိုကလီး (Hierocles) ၏ ဆိုင်နက်ဒီမတ်စ် (Synecdemus) တို့တွင်လည်း အောလွန်ကို ဖော်ပြထားသည်။ ဤမြို့သည် ရောမအင်ပါယာ၏ အစိတ်အပိုင်းဖြစ်သော အီပီရပ်စ် (Epirus) တွင် အရေးပါသော ဆိပ်ကမ်းအဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။[၂၂][၂၃]

အောလွန် (အာဗလိုနာ) သည် အေဒီ ၅ ရာစုတွင် ဘုန်းတော်ကြီးဌာန (episcopal see) ဖြစ်လာခဲ့သည်။ သိရှိထားသော ဘုန်းတော်ကြီးများထဲတွင် နာဇာရီးယပ်စ် (Nazarius) (၄၅၈) နှင့် ဆိုတာ (Soter) (၅၅၃) တို့ ပါဝင်သည် (Daniele Farlati, Illyricum sacrum, VII, 397–401)။ ထိုအချိန်က ဤဘုန်းတော်ကြီးဌာနသည် ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး၏ ပန်တာခီ (Pentarchy) တွင် ပါဝင်သည်။ ၇၃၃ တွင် ၎င်းကို အရှေ့အီလီရီကမ် (Illyricum) နှင့်အတူ ကွန်စတန်တီနိုပယ် ဘိုင်ဇန်တိုင်းဘုန်းတော်ကြီးဌာန (Patriarchate of Constantinople) သို့ ပေါင်းစည်းခဲ့သည်။ သို့သော် ၎င်းကို ထိုဘုရားကျောင်း၏ "နိုတီတီယီ အီပီစကိုပတ်တမ်" (Notitiae Episcopatuum) တွင် ဖော်ပြမထားပေ။ ဘူဂေးရီးယန်များက ဤနိုင်ငံကို အချိန်အတော်ကြာ ပိုင်ဆိုင်ထားခဲ့သော်လည်း အာဗလိုနာကို အိုရက်၏ ဘူဂေးရီးယန် ဘုန်းတော်ကြီးဌာန (Bulgarian Archbishopric of Ohrid) ၏ "နိုတီတီယီ အီပီစကိုပတ်တမ်" တွင် ဖော်ပြမထားသဖြင့် ဘုန်းတော်ကြီးဌာနကို ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး ဖြစ်နိုင်သည်။

ရောမခေတ်အတွင်း လက်တင်ဘုန်းတော်ကြီးဌာန (Latin see) တစ်ခု တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ယူဘယ် (Eubel) က ၎င်း၏ ဘုန်းတော်ကြီးများစွာကို ဖော်ပြထားသည် (Hierarchia catholica medii aevi, I, 124)။[၂၂]

ဗလိုရာ၏ မြင်ကွင်း (View of Vlorë)
၁၆၈၈ ခုနှစ်တွင် ဗင်စင်ဇို ကိုရိုနယ်လီ (Vincenzo Coronelli) မှ ဗလိုရာဆိပ်ကမ်း (The Port of Vlorë)
ဗလိုရာ ခံတပ်များ၏ ပုံကြမ်းများနှင့် ကနီနီ ခံတပ် (Drawings of the fortifications of Vlorë fortresses and Kaninë fortress)

ပထဝီဝင်

[ပြင်ဆင်ရန်]

ဗလိုရာ (Vlorë) သည် ဗလိုရာပင်လယ်အော် (Bay of Vlorë) ပေါ်တွင် တည်ရှိပြီး အယ်လ်ဘေးနီးယား အေဒရီယက်ပင်လယ်ကမ်းရိုး (Albanian Adriatic Sea Coast) နှင့် အယ်လ်ဘေးနီးယား အိုင်ယိုနီယန်ပင်လယ်ကမ်းရိုး (Albanian Ionian Sea Coast) တို့တွင် အော်ထရန်တို ရေလက်ကြား (Strait of Otranto) ၏ အရှေ့ဘက်ခြမ်းတွင် စီရာနီယန် တောင်တန်းများ (Ceraunian Mountains) ၏ တောင်ခြေရင်းများဖြင့် ဝန်းရံထားသည်။ ဗလိုရာ မြူနီစီပယ်တီး (Vlorë Municipality) သည် ၆၄၇.၉၄ km2 (၂၅၀.၁၇ sq mi) ဧရိယာတွင် သတ်မှတ်ထားပြီး ဗလိုရာ ခရိုင် (Vlorë County) အတွင်း တောင်ပိုင်း အယ်လ်ဘေးနီးယား (Southern Albania) ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် တည်ရှိကာ နိုဗိုဆယ်လီ (Novoselë)၊ အိုရီကမ် (Orikum)၊ ကွန်ဒါ ဗလိုရာ (Qendër Vlorë)၊ ရှူရှီဆီ (Shushicë) နှင့် ဗလိုရာ စသည့် အနီးအနားရှိ အုပ်ချုပ်ရေးယူနစ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။[၂၄][၂၅][၂၆] ဤမြူနီစီပယ်တီးသည် ဗျိုဆီ (Vjosë) မြစ်ဝတွင် မြောက်ဘက်မှ နာတာ ကျွန်းအင်း (Narta Lagoon) တစ်လျှောက် လိုဂါရာ တောင်ကြား (Llogara Pass) အထိ တောင်ဘက်သို့ ဆန့်တန်းထားပြီး၊ အနောက်ဘက်တွင် ကာရာဘူရန် ကျွန်းဆွယ် (Karaburun Peninsula) နှင့် ဆာဇန် ကျွန်း (Sazan Island) တို့ကို လွှမ်းခြုံထားကာ ရှူရှီဆီ-ဗလိုရာ မြစ် (Shushica-Vlorë River) သည် ၎င်း၏ အရှေ့ဘက်နယ်နိမိတ်ကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။[၂၄] ထိန်းသိမ်းထားသော ဧရိယာများတွင် ကာရာဘူရန်-ဆာဇန် အဏ္ဏဝါဥယျာဉ် (Karaburun-Sazan Marine Park)၊ လိုဂါရာ အမျိုးသားဥယျာဉ် (Llogara National Park) နှင့် ဗျိုဆီ တောရိုင်း (Vjosa Wild River National Park) အမျိုးသားဥယျာဉ်တို့ ပါဝင်သည်။[၂၇] ဗလိုနီယာ ဝက်သစ်ချပင် (Valonia oak) မှ ရရှိသော အခွံများကို အနီးအနားရှိ ဝက်သစ်ချတောများမှ ထုတ်ယူပြီး သားရေလုပ်ငန်းရှင်များက အသုံးပြုကြသည်။ ဤအမည်သည် ဗလိုရာ၏ ရှေးခေတ်အမည် ဗလိုနာ (Valona) မှ ဆင်းသက်လာခြင်းဖြစ်သည်။

စီးပွားရေး

[ပြင်ဆင်ရန်]
ဗလိုရာ ဆိပ်ကမ်း (Port of Vlorë) ရှိ သင်္ဘောတစ်စီး၏ မြင်ကွင်း

ဗလိုရာမြို့သည် အဓိက ဆိပ်ကမ်းနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဗဟိုချက်တစ်ခုအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိနေပြီး ငါးဖမ်းလုပ်ငန်း (fishing) နှင့် စက်မှုကဏ္ဍ (Industrial sector) တို့တွင် သိသာထင်ရှားသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်သည်။ အနီးဝန်းကျင်ဒေသသည် ရေနံ (petroleum)၊ သဘာဝဓာတ်ငွေ့ (natural gas)၊ ဘစ်ချူမင်း (bitumen) နှင့် ဆား (salt) တို့ကို ထုတ်လုပ်သည်။ ဤမြို့သည် အယ်လ်ဘေးနီးယား ရေတပ် (Albanian Navy) ၏ အရေးပါသော တပ်ဆင်မှုများ၏ တည်နေရာလည်းဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် သံလွင်ပင်နှင့် အသီးအနှံပင်များကို အကြီးစားစိုက်ပျိုးခြင်းဖြင့် စိုက်ပျိုးရေးဗဟိုချက်အဖြစ် တိုးတက်လာခဲ့ပြီး အစားအစာ ပြုပြင်ထုတ်လုပ်ရေး၊ ဆီနှင့် ဘစ်ချူမင်း တင်ပို့ရေး လုပ်ငန်းများ၏ ဗဟိုချက်တစ်ခုလည်း ဖြစ်လာသည်။ သမိုင်းအရ အနီးအနားရှိ ခရိုင်သည် အဓိကအားဖြင့် စိုက်ပျိုးရေးနှင့် သိုးစုကျောင်းမြူရေးကို အခြေခံထားပြီး အုတ်ဂျုံ (oats)၊ ပြောင်းဖူး (maize)၊ ဝါဂွမ်း (cotton)၊ သံလွင်ဆီ (olive oil)၊ နွား (cattle)၊ သိုး (sheep)၊ သားရေ (skins)၊ ဖုံးဖိတ် (hides) နှင့် ထောပတ် (butter) တို့ကို ထုတ်လုပ်ကာ တင်ပို့ခဲ့သည်။[၉]

ဗလိုရာသည် တက်ကြွသော ကမ်းရိုးတန်းမြို့တစ်မြို့ဖြစ်ပြီး ခေတ်မီအိမ်ရာအဆောက်အအုံများဖြင့် ကောင်းမွန်စွာ ဖွံ့ဖြိုးထားသည်။ မြို့တွင်းတွင် ကမ်းရိုးတန်းမှ အတွင်းပိုင်းသို့ ပျံ့နှံ့သွားသော နေထိုင်ရာနေရာမျိုးစုံကို ပေးစွမ်းထားသည်။ ဗလိုရာကို စီးပွားရေးဇုန် သုံးခုခွဲထားသည်။[၂၈] ဗလိုရာ တီအီဒီအေ အခမဲ့စီးပွားရေးဇုန် (Free Economic Zone TEDA Vlorë) သည် တီရာနာ (Tirana) မြို့တော်မှ ၁၅၁ ကီလိုမီတာ (၉၄ မိုင်) အကွာတွင် ဗျူဟာမြောက်တည်နေရာရှိသည်။ မြေယာနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် အချက်အလက်များအရ ဤနေရာသည် ပြန့်ပြူးသော ဆားငန်မြေဖြစ်ပြီး ဆိုဒါသစ်တော (Soda Forest) ဖြင့် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖုံးလွှမ်းထားသည်။ ဤဧရိယာသည် စက်မှုလုပ်ငန်းနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နှင့် သဟဇာတဖြစ်သော ဖွံ့ဖြိုးမှုများအတွက် သင့်လျော်သည်။ ဇုန်အတွင်း စက်မှုဖွံ့ဖြိုးမှုအတွက် အရည်အချင်းပြည့်မီသော လုပ်ငန်းများမှာ စက်မှုလုပ်ငန်း၊ ပြုပြင်ထုတ်လုပ်ရေး၊ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး၊ ကုန်ပစ္စည်းသိုလှောင်မှု၊ အပေါ့စား စက်မှုလုပ်ငန်း၊ အီလက်ထရွန်းနစ်၊ မော်တော်ကားအစိတ်အပိုင်း ထုတ်လုပ်ရေးနှင့် ဆိပ်ကမ်းဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများ ပါဝင်သည်။ အလုပ်သမားဈေးကွက်အရ ၂၀၁၄ ခုနှစ် တရားဝင်အချက်အလက်များအရ ဗလိုရာတွင် အလုပ်လုပ်နိုင်သော လူအင်အား ၁၂၅,၉၅၄ ရှိပြီး လက်ရှိအလုပ်လုပ်ကိုင်နေသူ ၈၄,၈၃၆ ဦးရှိသည်။ ဗလိုရာရှိ အလုပ်သမားအင်အား၏ ၃၅% သည် အထက်တန်းကျောင်းဒီဂရီ ရရှိထားပြီး ၁၇% သည် တက္ကသိုလ်ဒီဂရီ ရရှိထားသည်။

ကမ္ဘာ့ဘဏ် (World Bank) ၏ အဆိုအရ ဗလိုရာသည် ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် စီးပွားရေး အဆင့်သတ်မှတ်ချက်များတွင် သိသာထင်ရှားသော တိုးတက်မှုများ ရရှိခဲ့သည်။ ဗလိုရာသည် အရှေ့တောင်ဥရောပ (Southeastern Europe) ရှိ မြို့ ၂၂ မြို့အနက် အဆင့် ၇ နေရာတွင် ရပ်တည်ခဲ့ပြီး အယ်လ်ဘေးနီးယား၏ မြို့တော် တီရာနာ၊ ဆားဘီးယား (Serbia) ၏ ဘဲလ်ဂရိတ် (Belgrade) နှင့် ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုဗီးနား (Bosnia and Herzegovina) ၏ ဆာရာယေဗို (Sarajevo) တို့ကို ကျော်ဖြတ်ခဲ့သည်။[၂၉]

ခရီးသွားလုပ်ငန်းသည် မြို့၏ စီးပွားရေးအတွက် အမြဲတမ်း တွန်းအားပေးသည့် အင်အားတစ်ခုဖြစ်ခဲ့ပြီး ဟိုတယ်များ၊ အပန်းဖြေစင်တာများနှင့် ကျယ်ပြန့်သော ကမ်းခြေများနှင့်အတူ မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း အဓိကစက်မှုလုပ်ငန်းတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ မြို့သည် ဗလိုရာပင်လယ်အော်ကို ကောင်းမွန်စွာ မြင်တွေ့နိုင်ပြီး ၎င်းသည် အေဒရီယက်ပင်လယ် (Adriatic Sea) နှင့် အိုင်ယိုနီယန်ပင်လယ် (Ionian Sea) အကြား နယ်နိမိတ်အဖြစ် သတ်မှတ်ခံရသည်။ ဆာဇန်ကျွန်းသည် မြို့ရှေ့တွင် ပင်လယ်အော်၏ ဝင်ပေါက်တွင် တည်ရှိသည်။ အီတလီ (Italy) သည် ၈၀ ကီလိုမီတာ (၅၀ မိုင်) အကွာတွင်သာ ရှိသည်။ မြို့နှင့် နီးကပ်သော ကမ်းခြေများတွင် ပါလာဆီ (Palasë)၊ ဒါမိ (Dhermi)၊ ဗူနို (Vuno)၊ ဟီမာရာ (Himara)၊ ကွတ်ပါရို (Qeparo) နှင့် ဘိုရှ် (Borsh) တို့ ပါဝင်သည်။ ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် ဗလိုရာသည် Financial Times ၏ ‘စောင့်ကြည့်ရမည့် ခရီးသွားနေရာ ငါးခု’ (Five destinations to watch) ဆောင်းပါးတွင် ဖော်ပြခံခဲ့ရပြီး ကမ္ဘာတစ်ဝန်းမှ အသစ်ဖြစ်ပြီး စိတ်လှုပ်ရှားဖွယ် အားလပ်ရက် ခရီးသွားနေရာများကို စာရင်းပြုစုထားသည်။[၃၀]

၂၀၂၄ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ် ထရမ့် (Donald Trump) ၏ သားမက်နှင့် အကြံပေးဟောင်း ဂျဲရတ် ကူရှနာ (Jared Kushner) သည် ၎င်း၏ ကုမ္ပဏီ အက်ဖီနီတီ ပါတနာများ (Affinity Partners) ၏ ဘောလကန်ဒေသတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု အစီအစဉ်၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် ဤမြို့တွင် အပန်းဖြေစခန်းတစ်ခု တည်ဆောက်ရန် စီစဉ်နေကြောင်း သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။[၃၁]

အခြေခံအဆောက်အအုံ (Infrastructure)

[ပြင်ဆင်ရန်]

သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး (Transport)

[ပြင်ဆင်ရန်]

ဗလိုရာ (Vlorë) သည် အယ်လ်ဘေးနီးယား (Albania) ၏ မြောက်-တောင် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လမ်းကြောင်းပေါ်တွင် တည်ရှိပြီး မော်တော်လမ်းမကြီးများနှင့် အဝေးပြေးလမ်းများ၏ ကွန်ရက်ဖြင့် မြို့ကို နိုင်ငံ၏ အခြားဒေသများနှင့် ဆက်သွယ်ထားသည်။ ဖီယာ (Fier) မှ စတင်သော အမျိုးသားရေးလမ်းကြီး ၈ (National Road 8 - SH8) သည် ဗလိုရာ၏ မြောက်ပိုင်းခရိုင်များကို အလယ်ပိုင်းနှင့် တောင်ပိုင်းခရိုင်များနှင့် ဆက်သွယ်ထားပြီး အယ်လ်ဘေးနီးယန် ရီဗီယာရာ (Albanian Riviera) တစ်လျှောက် ဆာရန်ဒီ (Sarandë) သို့ ဆက်လက်သွားသည်။ အမှတ် ၂ မော်တော်လမ်းမကြီး (A2 motorway) သည် SH8 နှင့် အပြိုင်လမ်းဖြစ်ပြီး ဖီယာမှ ဗလိုရာသို့ ရောက်ရှိကာ မြို့၏ မြောက်ပိုင်းတွင် အဆုံးသတ်သည်။ ပြီးစီးပါက ဗလိုရာ ဘိုင်းပတ်စ် (bypass of Vlorë) သည် အမှတ် ၂ မော်တော်လမ်းမကြီးကို ဗလိုရာ၏ ဆင်ခြေဖုံးရပ်ကွက်များမှတစ်ဆင့် SH8 အဝေးပြေးလမ်းနှင့် ဆက်သွယ်ပေးမည်ဖြစ်သည်။[၃၂][၃၃]

ဗလိုရာကို ဗလိုရာ ဆိပ်ကမ်း (Port of Vlorë) ဖြင့် ဝန်ဆောင်မှုပေးထားပြီး ၎င်းသည် အယ်လ်ဘေးနီးယားတွင် ဒုတိယအငွှေ့ဆုံးဆိပ်ကမ်းဖြစ်ပြီး မြို့၏ မြောက်ပိုင်းကမ်းရိုးတန်းတွင် တည်ရှိသည်။

ဗလိုရာ မီးရထားဘူတာ (Vlorë railway station) သည် ဒူရက်စ်-ဗလိုရာ ရထားလမ်းကြောင်း (Durrës-Vlorë railway line) ၏ တောင်ဘက် အဆုံးမှတ်ဘူတာဖြစ်ပြီး ဗလိုရာကို ဒူရက်စ် (Durrës) နှင့် အယ်လ်ဘေးနီးယန် ရထားကွန်ရက် (Albanian rail network) ၏ ကျန်အပိုင်းများနှင့် ဆက်သွယ်ထားသည်။ ၎င်းကို ၁၉၈၅ ခုနှစ်တွင် ဖီယာမှ ဗလိုရာသို့ ရထားလမ်းကို တိုးချဲ့စဉ် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။[၃၄] ၂၀၁၅ ခုနှစ်အထိ အကန့်အသတ်ဖြင့် ဝန်ဆောင်မှုပေးခဲ့သော်လည်း လက်ရှိတွင် ဖီယာမှ တောင်ဘက်သို့ ခရီးသည်ဝန်ဆောင်မှု မရှိတော့ပါ။[၃၅][၃၆] သို့သော် ပုဂ္ဂလိက ရထားကုမ္ပဏီတစ်ခုဖြစ်သည့် အယ်လ်ဘရေး (Albrail) သည် ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် ဖီယာမှ ဗလိုရာသို့ ကုန်စည်ပို့ဆောင်ရေး ရထားများ စတင်လည်ပတ်ခဲ့သည်။[၃၇]

ဗလိုရာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ် (Vlorë International Airport) သည် အယ်လ်ဘေးနီးယား၏ တောင်ပိုင်းရှိ ခရီးသွားနေရာများသို့ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး ဆက်သွယ်မှု တိုးမြှင့်ရန် အစီအစဉ်၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် လက်ရှိ တည်ဆောက်ဆဲဖြစ်သည့် လေဆိပ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး စီမံကိန်းတစ်ခုဖြစ်သည်။[၃၈][၃၉] လေဆိပ်အတွက် အဆိုပြုထားသော တည်နေရာသည် ဗလိုရာ၏ မြောက်ပိုင်းရှိ ဗျိုဆာ-နာတာ ကာကွယ်ထားသော ရှုခင်းဒေသ (Vjosa-Narta Protected Landscape) အတွင်းရှိ အာကာနီ (Akërni) ရွာတွင် ဖြစ်ပြီး ၎င်းသည် ကျယ်ပြန့်သော ဝေဖန်မှုများနှင့် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည်။[၄၀] တည်ဆောက်မှုကို ၂၀၂၁ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၂၈ ရက်တွင် တရားဝင် စတင်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် ပြီးစီးရန် ပစ်မှတ်ထားသည်။[၄၁][၄၂] လေဆိပ်တွင် မာရီနာ (marina) နှင့် စိုက်ပျိုးရေးခရီးသွားလုပ်ငန်း (agritourism) နေရာတစ်ခု ပါဝင်ရန် အစီအစဉ်များလည်း ရှိသည်။[ကိုးကားချက်လိုသည်]

အမှိုက်ပုံ (Landfill)

[ပြင်ဆင်ရန်]

၂၀၂၀-၂၀၂၄ ကာလအတွင်း မြို့သည် ဒေသခံ အမှိုက်ပုံ (landfill) တွင် မီးလောင်မှုများကြောင့် အခါအားလျော်စွာ ဒုက္ခရောက်ခဲ့သည်။ ဒေသခံအာဏာပိုင်များက အန္တရာယ်ရှိသည်ဟု သတ်မှတ်ထားသော ထိုအမှိုက်ပုံသည် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဇွန်လတွင် ပိတ်သိမ်းရန် စီစဉ်ထားပြီး အမှိုက်ပုံသစ်တစ်ခု လည်ပတ်မှု စတင်ရန် မျှော်မှန်းထားသည်။ သို့သော် အသစ်ဖွင့်လှစ်မည့် အမှိုက်ပုံ၏ ဖွင့်လှစ်မည့်ရက်ကို အကြိမ်ကြိမ် ရွှေ့ဆိုင်းခဲ့ပြီး ၎င်း၏ ဆောက်လုပ်ရေး ထပ်မံလုပ်ဆောင်မှုမှာလည်း ရပ်တန့်နေသည်။[၄၃][၄၄]

ပညာရေး (Education)

[ပြင်ဆင်ရန်]

ဗလိုရာသည် အယ်လ်ဘေးနီးယားတွင် ဒုတိယအကြီးဆုံး တက္ကသိုလ်ဖြစ်သည့် ဗလိုရာ တက္ကသိုလ် (University of Vlora) ၏ အိမ်ရှင်ဖြစ်သည်။ ၎င်းတက္ကသိုလ်ကို ၁၉၉၄ ခုနှစ်တွင် နည်းပညာ တက္ကသိုလ် (technological university) အဖြစ် စတင်တည်ထောင်ခဲ့ပြီး နည်းပညာကို အဓိကထားဆဲဖြစ်သော်လည်း စီးပွားရေးနှင့် ဘဏ္ဍာရေး၊ ပညာရေး၊ ဆေးပညာ၊ နှင့် ဥပဒေနယ်ပယ်များသို့ ချဲ့ထွင်ခဲ့သည်။

ဗလိုရာ တက္ကသိုလ်တွင် ဂျာနယ်သုံးစောင် ထုတ်ဝေထားပြီး သိပ္ပံဂျာနယ်တစ်စောင်ကို အယ်လ်ဘေးနီးယန်ဘာသာဖြင့် သုံးလတစ်ကြိမ် ထုတ်ဝေသည်- ဗလိုရာ တက္ကသိုလ်၏ သိပ္ပံဘူလက်တင် (Buletini Shkencor i Universitetit te Vlorës)။ ၂၀၀၈ ခုနှစ်မှစ၍ ၎င်းသည် အာတာ မူဆာရာ့ဂျ် (Arta Musaraj) မှ စတင်တည်ထောင်ခဲ့သော အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် ပညာရှင်ပြန်လည်သုံးသပ်ထားသည့် သိပ္ပံပုံနှိပ်ထုတ်ဝေမှု အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အကယ်ဒီမစ် သိပ္ပံဂျာနယ် (Academicus International Scientific Journal) ၏ အိမ်ရှင်ဖြစ်လာခဲ့သည်။[၄၅][၄၆]

ပြည်နယ်တက္ကသိုလ်အပြင် ပုဂ္ဂလိက တက္ကသိုလ်နှစ်ခုလည်း ရှိသည်- ဗလိုရာ လွတ်လပ်ရေး တက္ကသိုလ် (Universiteti Pavarësia Vlorë) နှင့် အသုံးချလေ့လာမှု အကယ်ဒမီ "ရီးယယ်" (Akademia e Studimeve të Aplikuara "Reald") တို့ဖြစ်ပြီး ၎င်းသည် မူလတန်းနှင့် အထက်တန်းကျောင်းအဖြစ် စတင်ခဲ့ပြီး ၂၀၁၁ ခုနှစ်မှစ၍ တက္ကသိုလ်အဖြစ် လည်ပတ်လာခဲ့သည်။[၄၇]

လူဦးရေ (Demography)

[ပြင်ဆင်ရန်]
သမိုင်းတစ်လျှောက် လူဦးရေများ
ခုနှစ်လူဦးရေ±%
1923၅၉၄၂—    
1927၆၂၁၀+4.5%
1938၉၉၄၈+60.2%
1950၁၄၂၂၁+43.0%
1960၄၁၄၂၃+191.3%
1969၄၅၅၀၀+9.8%
1979၅၆၂၀၀+23.5%
1989၇၁၆၆၂+27.5%
2001၇၇၆၅၂+8.4%
2011၇၉၅၁၃+2.4%
2023၆၆၃၂၀−16.6%
Source: [၄၈][၄၉]

စာရင်းအင်းဌာန (Institute of Statistics) ၏ ၂၀၁၁ သန်းခေါင်စာရင်းမှ ခန့်မှန်းချက်အရ ဗလိုရာတွင် လူဦးရေ ၇၉,၅၁၃ ဦး နေထိုင်ပြီး ဗလိုရာ မြူနီစီပယ်လတီ (municipality of Vlorë) တွင် ၁၀၄,၈၂၇ ဦးရှိသည်ဟု ဆိုသည်။ ၎င်းသည် အယ်လ်ဘေးနီးယား၏ တတိယအကြီးဆုံး လူဦးရေရှိသော မြို့ (third most populous city) နှင့် ပဉ္စမအကြီးဆုံး မြူနီစီပယ်လတီ (fifth most populous municipality) ဖြစ်သည်။[၂၄][၅၀] ဗလိုရာ မြူနီစီပယ်လတီ၏ ခန့်မှန်းလူဦးရေ သိပ်သည်းမှုမှာ တစ်စတုရန်းကီလိုမီတာလျှင် နေထိုင်သူ ၁၆၉.၉ ဦးရှိသည်။[၂၄] ဗလိုရာ၏ လူဦးရေသည် ၁၉၈၉ ခုနှစ်တွင် ၇၁,၆၆၂ ဦးမှ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ၇၉,၅၁၃ ဦးသို့ တိုးလာခဲ့သော်လည်း ဗလိုရာ မြူနီစီပယ်လတီ၏ လူဦးရေမှာ ၁၁၄,၄၉၇ ဦးမှ ၁၀၄,၈၂၇ ဦးသို့ ကျဆင်းသွားသည်ကို မီးမောင်းထိုးပြထားသည်။[၂၇]

ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေတွင် အယ်လ်ဘေးနီးယားကို တရားဝင်ဘာသာမရှိသော လောကဓာတ်နိုင်ငံ (secular country) အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။[၅၁] ၎င်းသည် ဘာသာရေး၊ ယုံကြည်ချက် (belief) နှင့် ကိုယ်ကျင့်သိစိတ် (conscience) ၏ လွတ်လပ်မှုကို အာမခံပြီး ဘာသာရေး ယုံကြည်ချက် သို့မဟုတ် ကျင့်သုံးမှုအပေါ် ခွဲခြားဆက်ဆံမှုကို တားမြစ်ထားသည်။[၅၁][၅၂] ဗလိုရာသည် ဘာသာရေးအရ ကွဲပြားမှုရှိပြီး ဘာသာရေးလူဦးရေ၊ အစဉ်အလာအားဖြင့် အစ္စလာမ် (Islam)၊ ခရစ်ယာန် (Christianity) နှင့် ဂျူး (Judaism) ဘာသာဝင်များကို ဖြည့်ဆည်းပေးသည့် ဝတ်ပြုရာနေရာများ များစွာရှိသည်။ ၁၉ ရာစုနှင့် ၂၀ ရာစု အစောပိုင်းကာလများတွင် အယ်လ်ဘေးနီးယန်ဘာသာစကားပြောသော မွတ်စလင်များသည် ဗလိုရာ၏ လူဦးရေ အများစုဖြစ်ခဲ့ပြီး ဂရိဘာသာစကားပြောသော မိသားစုများ၊ အယ်လ်ဘေးနီးယန် ဩသဒေါ့စ် (Orthodox)၊ ဂျူးများ၊ နှင့် ကက်သလစ် (Catholics) ဦးရေ ပိုနည်းသော အုပ်စုများ ရှိခဲ့သည်။[၅၃] ၁၉၉၄ ခုနှစ်တွင် မြို့၏ ဂရိလူမျိုး (ethnic Greek) အသိုင်းအဝိုင်းမှာ လူဦးရေ ၈,၀၀၀ ရှိခဲ့သည်။[၅၄] ၁၇၄၁ ခုနှစ်တွင် ဂရိကျောင်းတစ်ကျောင်း မြို့တွင် လည်ပတ်ခဲ့သည်။[၅၅]

ယဉ်ကျေးမှု (Culture)

[ပြင်ဆင်ရန်]
လွတ်လပ်ရေး အထိမ်းအမှတ် (Independence Monument) သည် အလံ၏ စတုရန်းနေရာ (Flag's Square) တွင်

ဗလိုရာသည် လဘီးရီးယား (Labëria) ၏ သမိုင်းဝင်ဒေသတွင် ပထဝီအနေအထားနှင့် ယဉ်ကျေးမှုအရ ပါဝင်ပြီး ၎င်းသည် အယ်လ်ဘေးနီးယန် အေဒရီယတစ်ပင်လယ် ကမ်းရိုးတန်း (Albanian Adriatic Sea Coast) နှင့် အိုင်အိုနီယန်ပင်လယ် ကမ်းရိုးတန်း (Albanian Ionian Sea Coast) မှ အယ်လ်ဘေးနီးယား အရှေ့တောင်ပိုင်း၏ တောင်တန်းဒေသအထိ ဆန့်သည်။[၅၆] လဘီးရီးယားသည် ၎င်း၏ ထူးခြားသော ယဉ်ကျေးမှု၊ ရှုခင်းများ၊ နှင့် အစီအစဉ်များကြောင့် ထင်ရှားပြီး အယ်လ်ဘေးနီးယန် ပိုလီဖိုနီ ဂီတ (Albanian polyphonic music) ၏ မွေးရပ်မြေ အဖြစ် လူသိများသည်။ ၎င်းဂီတကို ယူနက်စကို (UNESCO) မှ လူသားတို့၏ ပါးစပ်ဖြင့် ဖွင့်ဟပြီး ထိတွေ့၍မရနိုင်သော အမွေအနှစ်၏ အကောင်းဆုံးလက်ရာ (Masterpiece of the Oral and Intangible Heritage of Humanity) အဖြစ် ကြေညာခဲ့သည်။[၅၇] ဗလိုရာရှိ အယ်လ်ဘေးနီးယန် နေထိုင်သူအများစုသည် အခြားအယ်လ်ဘေးနီးယန် ဘာသာစကားများနှင့် ကွဲပြားသော တောင်ပိုင်း တို့စ် (Tosk) အယ်လ်ဘေးနီးယန်၏ လဘ် ဘာသာစကား (Lab dialect) ကို ပြောဆိုကြသည်။[၅၈]

ဗလိုရာ၏ သမိုင်းဝင်ဗဟိုချက်သည် ဂျပ်စတင် ဂိုဒတ် လမ်း (Justin Godart Street) တွင်

ဗလိုရာသည် အယ်လ်ဘေးနီးယား၏ တည်ထောင်မှုနှင့် ဆက်စပ်သော ယဉ်ကျေးမှုနှင့် သမိုင်းဝင် နေရာများစွာ၏ အိမ်ရှင်ဖြစ်သည်။ လွတ်လပ်ရေး အထိမ်းအမှတ် (Independence Monument) သည် အလံ၏ စတုရန်းနေရာ (Flag's Square) တွင် တည်ရှိပြီး အော်တိုမန် အင်ပါယာ (Ottoman Empire) မှ အယ်လ်ဘေးနီးယား၏ လွတ်လပ်ရေးကို အမှတ်ရစေသည်။[၅၉] လွတ်လပ်ရေး ပြတိုက် (Museum of Independence) သည် ၁၉ ရာစုမှ အဆောက်အအုံတစ်ခုတွင် တည်ရှိပြီး အယ်လ်ဘေးနီးယား၏ တည်ထောင်သူဖခင်များက လွတ်လပ်ရေး ကြေညာစာတမ်း (Declaration of Independence) ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည့်နေရာဖြစ်သည်။[၆၀] ၎င်း၏ လသာဆောင် (balcony) သည် လွတ်လပ်မှု၊ အောင်ပွဲ၊ နှင့် အယ်လ်ဘေးနီးယန်များ၏ မိခင်နိုင်ငံကို သိမ်းပိုက်မှုမှ ကာကွယ်ရန် ခံနိုင်ရည်ရှိမှု၏ သင်္ကေတအဖြစ် သတ်မှတ်ခံရသည်။[၆၀]

၁၉ ရာစုမှ အိမ်ကြီးတစ်လုံးတွင် တည်ရှိသော လူမျိုးစု ပြတိုက် (Ethnographic Museum) သည် လွတ်လပ်ရေး ပြတိုက်နှင့် နီးကပ်စွာ တည်ရှိပြီး ဗလိုရာနှင့် ၎င်း၏ အနီးပတ်ဝန်းကျင် ဒေသ၏ လူမျိုးစု အမွေအနှစ်များကို ပြသထားသည်။[၆၀] ပါလတ် ရက်ချပီ လမ်း (Perlat Rexhepi Street) ရှိ သမိုင်းပြတိုက် (History Museum) သည် အခြားပြတိုက်တစ်ခုဖြစ်ပြီး အနီးပတ်ဝန်းကျင်ရှိ အီလီရီယန် (Illyrians) နှင့် ရှေးဂရိ (Ancient Greeks) တို့၏ ရှေးဟောင်းသုတေသန နေရာများမှ ရှေးဟောင်းပစ္စည်းများကို ပြသထားသည်။[၆၀] ဗလိုရာ၏ သမိုင်းဝင် ဂျူး လူဦးရေကို အပ်နှံထားသော ပြတိုက်တစ်ခုကို ဗလိုရာ၏ သမိုင်းဝင်ဗဟိုချက်တွင် ဖွင့်လှစ်ရန် စီစဉ်ထားသည်။[၆၁][၆၂]

ဗလိုရာရှိ ထင်ရှားသော ဘာသာရေးနေရာများအနက် မုရာဒီ ဗလီဝတ်ကျောင်းတော် (Muradie Mosque) သည် ၁၆ ရာစုတွင် ဆာဒစ် ဇိုတာ့ဂျ် လမ်း (Sadik Zotaj Street) တွင် တည်ဆောက်ခဲ့ပြီး စိန့် အလွိုင်စီးယပ်စ် ဂွန်ဇာဂါ နှင့် မေရီ ဘုရားကျောင်း (Saint Aloysius Gonzaga and Mary Church) သည် ၁၉ ရာစုမှ ခရစ္စတိုဖရီဒီ လမ်း (Kristoforidhi Street) တွင် ရှိသည်။[၅၉] ဗလိုရာ မြူနီစီပယ်လတီရှိ ထင်ရှားသော ယဉ်ကျေးမှု နေရာများတွင် ကာနီနီ ရဲတိုက် (Castle of Kaninë)၊ မာမိရိုအိ ဘုရားကျောင်း (Church of Marmiroi)၊ ဆာဇန် ကျွန်း (Island of Sazan)၊ ဇဗာနက် ကျွန်း (Island of Zvërnec)၊ နာတာ ရေကန် (Lagoon of Narta) အပြင် အမာန်တီယာ (Amantia) နှင့် အိုရီကမ် (Oricum) တို့၏ ရှေးဟောင်းသုတေသန နေရာများ ပါဝင်သည်။[၅၉]

ဗလိုရာအတွက် အသက်ရှင်ဆုံးနှင့် လူကြိုက်များသော ပထမတန်းစား ဘောလုံးအသင်းမှာ ကေအက်စ် ဖလာမူတာရီ ဗလိုရာ (KS Flamurtari Vlorë) ဖြစ်သည်။ ဖလာမူတာရီသည် ဗလိုရာ ဗဟိုရှိ လွတ်လပ်ရေး ရင်ပြင်အနီး ဖလာမူတာရီ အားကစားကွင်း (Flamurtari Stadium) တွင် ကစားသည်။

နိုင်ငံတကာ ဆက်ဆံရေး

[ပြင်ဆင်ရန်]
အခြားကြည့်ရန်။ List of twin towns and sister cities in Albania

ဗလိုရဲ (Vlorë) သည် အောက်ပါမြို့များနှင့် ညီအစ်ကို မြို့များ (twin towns) အဖြစ် ဆက်ဆံရေး ထူထောင်ထားသည်။

  • အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု (USA) မှ ဟောလိဝုဒ်၊ ဖလော်ရီဒါ (Hollywood, Florida)[၆၃]
  • တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ တရုတ်နိုင်ငံ (China) မှ ယန်ကျိုး (Yangzhou)[၆၄]

---

ဓာတ်ပုံပြခန်း

[ပြင်ဆင်ရန်]
  • ဗလိုရဲမြို့တွင် ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလအတွင်း မြင်တွေ့ရသည့် လမ်းတစ်ခု၌ ခေတ်မီအထပ်မြင့် အဆောက်အအုံများ
    ဗလိုရဲမြို့တွင် ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလအတွင်း မြင်တွေ့ရသည့် လမ်းတစ်ခု၌ ခေတ်မီအထပ်မြင့် အဆောက်အအုံများ
  • ဗလိုရဲမြို့တွင် ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလအတွင်း မြင်တွေ့ရသည့် ပင်လယ်ကမ်းစပ်လမ်းတစ်ခု၌ အုန်းပင်များနှင့် ခရစ္စမတ်သစ်ပင်
    ဗလိုရဲမြို့တွင် ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလအတွင်း မြင်တွေ့ရသည့် ပင်လယ်ကမ်းစပ်လမ်းတစ်ခု၌ အုန်းပင်များနှင့် ခရစ္စမတ်သစ်ပင်
  • ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် ဗလိုရဲမြို့ဟောင်း၏ နာရီစင်
    ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် ဗလိုရဲမြို့ဟောင်း၏ နာရီစင်
  • ဗလိုရဲမြို့၏ မြင်ကွင်းကျယ်ပုံ
    ဗလိုရဲမြို့၏ မြင်ကွင်းကျယ်ပုံ
  • ဗလိုရဲအော်အင်း (Bay of Vlorë)
    ဗလိုရဲအော်အင်း (Bay of Vlorë)

ရှုရန်

[ပြင်ဆင်ရန်]
  • ဗလိုရဲမြို့ဝန်များ စာရင်း (List of mayors of Vlorë)
  • ဗလိုရဲမှ ထင်ရှားသူများ စာရင်း (List of people from Vlorë)
  • အယ်လ်ဘေးနီးယားရှိ ကက်သလစ် ဘုရားရှိခိုးကျောင်းများ စာရင်း (List of Catholic dioceses in Albania)

မှတ်စုများ

[ပြင်ဆင်ရန်]
  1. ↑ Vlorë is also known as Vlonë (sq; definite: Vlona) in Gheg Albanian.[၃]
  2. ↑ "town that is the second seaport of Albania. [...] It was strategically important during Roman times and in the 11th–12th-century wars between Normans and Byzantines" (Encyclopaedia Britannica, s.v. Vlore).

ကိုးကား

[ပြင်ဆင်ရန်]
  1. ↑ "Vlorë"။ Lexico UK English Dictionary။ Oxford University Press။ 2020-07-07 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။
  2. ↑ Vlorë။ Houghton Mifflin Harcourt။ 5 July 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  3. ↑ The New Encyclopaedia Britannica။ Encyclopædia Britannica။ 1974။ p. 479။ ISBN 0-85229-290-2။ 7 November 2020 တွင် မူရင်းမှ မော်ကွန်းတင်ပြီး ။ 23 September 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  4. ↑ Babiniotis၊ Georgios (2019)။ Dictionary of the Modern Greek Language။ Kéntro Lexikologías။ p. 315။ ISBN 978-9609582148။ ηκαν το αρχ. δίαυλος «πέρασμα, δίοδος» και το νεότ. πύραυλος. Η κοιλάδα που μοιάζει με αυλό λέγεται αυλών (αυλώνας). από όπου το συχνό τοπωνύμιο Αυλών | Αυλώνα, ... Αυλώνας (ο) πόλη και λιμάνι τής Ν. Αλβανίας
  5. ↑ ၅.၀ ၅.၁ ၅.၂ ၅.၃ Demiraj၊ Shaban (2006)။ The origin of the Albanians: linguistically investigated။ Academy of Sciences of Albania။ pp. 144–145။ ISBN 9789994381715။ 20 November 2020 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။
  6. ↑ Katičić၊ Radoslav (1976)။ Ancient Languages of the Balkans။ Mouton။ p. 186။ ISBN 978-9027933058။
  7. ↑ Huld, Martin E. (1986). "Accentual Stratification of Ancient Greek Loanwords in Albanian". Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung 99 (2): 248–249. Vandenhoeck & Ruprecht (GmbH & Co. KG). 
  8. ↑ "တမ်းပလိတ်:Cite EB9" in the Encyclopædia Britannica, 9th ed. 1878.
  9. ↑ ၉.၀ ၉.၁ Chisholm 1911.
  10. ↑ Gawrych, G. W. (2006). The crescent and the eagle: Ottoman rule, Islam and the Albanians, 1874-1913. I.B.Tauris. p. 23. ISBN 978-1-84511-287-5. Google Book Search. Retrieved on August 25, 2009.
  11. ↑ "Arumunët Albania, nr. 40" (in sq, rup)၊ စာ- 15။ 
  12. ↑ Bereti 1993, p. 143.
  13. ↑ Stocker၊ Sharon R. (2009)။ Illyrian Apollonia: Toward a New Ktisis and Developmental History of the Colony။ p. 227။ Heroic origins that involved Euboeans were attributed toseveral other early settlements around the Bay of Vlora
  14. ↑ Walker၊ Keith G. (9 January 2004)။ Archaic Eretria: A Political and Social History from the Earliest Times to 490 BC (အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့်)။ Routledge။ p. 151။ ISBN 978-1-134-45098-5။ Eretrians settled around the bay of Avlona (Aulona).... There was also a place called Aulon in the Eretrias... and another .... Khalkis.
  15. ↑ Papadopoulos၊ John (2016)။ "Komai, Colonies and Cities in Epirus and Southern Albania: The Failure of the Polis and the Rise of Urbanism on the Fringes of the Greek World"။ in Molloy၊ Barry P.C. (ed.)။ Of Odysseys and Oddities: Scales and Modes of Interaction Between Prehistoric Aegean Societies and their Neighbours။ Oxbow Books။ p. 440။ ISBN 978-1-78570-232-7။ Then there was the establishment of a new type of site in the Illyrian hinterland, away from the coastal areas usually inhabited by Greeks, especially during the developed Iron Age...
  16. ↑ Bereti 1993, p. 143; Fasolo 2005, p. 178; Volpe et al. 2014, p. 300.
  17. ↑ Volpe et al. 2014, p. 300.
  18. ↑ Fasolo 2005, p. 178.
  19. ↑ Volpe et al. 2014, p. 300; Bereti 1993, p. 143.
  20. ↑ Bereti, Quantin & Cabanes 2011, pp. 11, 13.
  21. ↑ Bereti, Quantin & Cabanes 2011, p. 11.
  22. ↑ ၂၂.၀ ၂၂.၁ Vailhé 1912.
  23. ↑ "Apollonia and Aulon in Epirus Nova" Bowden 2003, p. 14
  24. ↑ ၂၄.၀ ၂၄.၁ ၂၄.၂ ၂၄.၃ Pasaporta e Bashkisë Vlorë (in sq)။ Porta Vendore။ 23 September 2021 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 23 September 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  25. ↑ A new Urban–Rural Classification of Albanian Population။ Instituti i Statistikës (INSTAT) (May 2014)။ 14 November 2019 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 23 September 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  26. ↑ Law nr. 115/2014 (in sq) 6376။ 25 February 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  27. ↑ ၂၇.၀ ၂၇.၁ Shërbim Konsulence, për Hartimin e Planeve të Përgjithshme Vendore, për Katër Bashki, Vlorë, Sarandë, Himarë, Konispol (in sq)။ Bashkia Vlorë (30 November 2016)။ 23 September 2021 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 23 September 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  28. ↑ Albania is creating three free economic zones (in en) (24 August 2015)။ 29 January 2018 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 28 March 2025 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  29. ↑ Subnational Economy Rankings - South East Europe - Subnational Doing Business - World Bank Group။ 15 March 2018 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  30. ↑ "Five destinations to watch — from the Faroe Islands to Pakistan"၊ 8 November 2019။ 
  31. ↑ "Jared Kushner's planned Albania resort stokes fear and hope in coastal town"၊ Reuters၊ 2024-04-04။ 
  32. ↑ Bypass-i Vlorës (in sq)။ 22 February 2017 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 24 September 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  33. ↑ Gjonaj၊ Arlinda (15 June 2020)။ Këtë javë nis asfaltimi i bypass-it të Vlorës/ Rama: Brenda muajit hapet gara ndërkombëtare për 'Korridorin Blu' (in sq)။ Agjencia Telegrafike Shqiptare (ATA)။ 22 June 2021 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 24 September 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  34. ↑ History of Hekurudha Shqiptare (in Albanian)။ 2016-10-17 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 21 June 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  35. ↑ Europe Trains Guide။ 15 September 2017 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  36. ↑ Albania Railway Photographs။ 20 October 2017 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  37. ↑ About Albrail (in en)။ Albrail။ 21 June 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  38. ↑ Aeroporti i ri ndërkombëtar i Vlorës (in sq)။ Kryeministria။ 2 May 2021 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 24 September 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  39. ↑ Gati projekti për aeroportin ndërkombëtar të Vlorës (in sq)။ Kryeministria။ 24 September 2021 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 24 September 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  40. ↑ New airport near the Narta Lagoon, Albania။ International Union for Conservation of Nature (IUCN) (7 March 2018)။ 24 September 2021 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 24 September 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  41. ↑ PM Rama announces start of works for Vlora Airport.။
  42. ↑ PM Rama inspects works at construction site of Vlora Airport။
  43. ↑ Ziaj၊ Jerola။ "Tymi i plehrave mbulon Vlorën në mes të sezonit turistik" (in sq)၊ Reporter.al၊ 26 July 2024။ 
  44. ↑ "Tymi i zi mbulon Vlorën, ende aktiv zjarri në fushën e plehrave" (in sq)၊ Lapsi.al၊ 27 July 2024။ 
  45. ↑ Musaraj, Arta (2019). "Academicus - In the name of Science" (in en). Academicus International Scientific Journal 20: 10–11. doi:10.7336/academicus.2019.20.01. ISSN 2079-3715. 
  46. ↑ Official website of Academicus International Scientific Journal။
  47. ↑ Private Higher Education Institutions in Albania။ 2016-01-26 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2013-02-04 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  48. ↑ Hemming၊ Andreas; Kera၊ Gentiana; Pandelejmoni၊ Enriketa (2012)။ Albania: Family, Society and Culture in the 20th Century။ LIT Verlag Münster။ p. 37။ ISBN 9783643501448။ 24 September 2021 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 24 September 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  49. ↑ Cities of Albania။
  50. ↑ Nurja၊ Ines။ Censusi i popullsisë dhe banesave/ Population and Housing Census–Vlorë (2011)။ Institute of Statistics (INSTAT)။ 13 June 2020 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 23 September 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  51. ↑ ၅၁.၀ ၅၁.၁ Constitution of the Republic of Albania။ Organization for Security and Co-operation in Europe (OSCE)။ 17 April 2021 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 14 September 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  52. ↑ Albania 2016 International Religious Freedom Report (in en) 1–7။ 2017-08-15 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။
  53. ↑ Kokolakis, Mihalis (2003). Το ύστερο Γιαννιώτικο Πασαλίκι: χώρος, διοίκηση και πληθυσμός στην τουρκοκρατούμενη Ηπειρο (1820–1913) [The late Pashalik of Ioannina: Space, administration and population in Ottoman ruled Epirus (1820–1913)]. EIE-ΚΝΕ. p.52. "β. Ο διεσπαρμένος ελληνόφωνος πληθυσμός περιλάμβανε... και μικρό αριθμό οικογενειών στα αστικά κέντρα του Αργυροκάστρου και της Αυλώνας. [b. The scattered Greek-speaking population included ... and a small number of families in the cities of Gjirokastra and Vlora.]"; p. 53. "και την ακόμη ολιγομελέστερη ομάδα των Καθολικών της Αυλώνας [and even group of Catholics in Vlora]"; p. 54. "Η μουσουλμανική κοινότητα της Ηπείρου, με εξαίρεση τους μικρούς αστικούς πληθυσμούς των νότιων ελληνόφωνων περιοχών, τους οποίους προαναφέραμε, και τις δύο με τρεις χιλιάδες διεσπαρμένους «Τουρκόγυφτους», απαρτιζόταν ολοκληρωτικά από αλβανόφωνους, και στα τέλη της Τουρκοκρατίας κάλυπτε τα ¾ περίπου του πληθυσμού των αλβανόφωνων περιοχών και περισσότερο από το 40% του συνόλου. [The Muslim community in Epirus, with the exception of small urban populations of the southern Greek-speaking areas, which we mentioned, and 2-3000 dispersed "Muslim Romani", consisted entirely of Albanian speakers, and in the late Ottoman period covered approximately ¾ of population ethnic Albanian speaking areas and more than 40% of the total area."; pp. 370, 374.
  54. ↑ Stein၊ Jonathan P.; EastWest Institute (New York, N.Y.) (2000)။ The Politics of National Minority Participation in Post-communist Europe: State-building, Democracy, and Ethnic Mobilization။ M.E. Sharpe။ p. 172။ ISBN 978-0-7656-0528-3။
  55. ↑ Braude၊ Benjamin; Lewis၊ Bernard (1982)။ Christians and Jews in the Ottoman Empire: The central lands. v. 2. The Arabic-speaking lands။ Holmes & Meier Publishers။ p. 246။ ISBN 978-0-8419-0519-1။
  56. ↑ Elsie၊ Robert။ Der Kanun (in de)။ Elsie။ 18 October 2012 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 24 September 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  57. ↑ Albanian folk iso-polyphony။ United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO)။ 24 September 2021 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 24 September 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  58. ↑ Elsie၊ Robert။ Albanian Dialects: Introduction။ Albanian Language။ 16 October 2021 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 28 October 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  59. ↑ ၅၉.၀ ၅၉.၁ ၅၉.၂ Çfarë të vizitoni (in sq)။ Bashkia Vlorë။ 3 March 2021 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 23 September 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  60. ↑ ၆၀.၀ ၆၀.၁ ၆၀.၂ ၆၀.၃ Muzeumet e Vlorës (in sq)။ Bashkia Vlorë။ 5 March 2021 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 23 September 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  61. ↑ Alla၊ Adela (9 August 2020)။ Në zonën e rilindur të Vlorës së shpejti dhe Muzeu i Shpëtimit të Hebrenjve (in sq)။ Agjencia Telegrafike Shqiptare (ATA)။ 24 September 2021 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 24 September 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  62. ↑ Historia e shpëtimit të hebrenjve me një muze në Vlorë (in sq)။ Telegrafi (20 August 2020)။ 23 August 2020 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 24 September 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  63. ↑ Florida Sister Cities။ Tampa Bay Protocol & Trade။ 2021-09-05 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  64. ↑ Delegacioni i qytetit Yangzhou vizitoi Vlorën (in sq)။ Embassy of the People's Republic of China in the Republic of Albania (2016-10-18)။ 2021-09-05 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

စာအုပ်စာတမ်းများ

[ပြင်ဆင်ရန်]
"https://my.wikipedia.org/w/index.php?title=ဗလိုရာ&oldid=865884" မှ ရယူရန်