မိုဟာမက်

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (အာရဗီ- مُحَمَّد‎; အသံထွက် [muˈħammad] ခန့်မှန်းခြေ အေဒီ ၅၇၀ – ၈ ဇွန် ၆၃၂) သည် အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ နောက်ဆုံးသော တမန်တော်နှင့် တမန်တော်မြတ်အဖြစ် အစ္စလာမ်ဘာသာဝင်တို့က ယုံကြည်ကြသည်။ သူသည် အာရေဗျကျွန်းဆွယ် မက္ကာမြို့တွင် မွေးဖွားခဲ့ပြီး အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ အခြေခံအုတ်မြစ်ဖြစ်သော ကုရ်အာန်ကျမ်း (Quran) ကို လက်ခံရရှိသူဖြစ်သည်။ ကုန်သည်တစ်ဦးအဖြစ် ဘဝကို စတင်ခဲ့သော်လည်း အသက် ၄၀ အရွယ်တွင် ပထမဆုံးသော ဗျာဒိတ်တော်ကို လက်ခံရရှိခဲ့ပြီး တစ်ဆူတည်းသော ဘုရားသခင် (အလ္လာဟ်) ကိုသာ ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်ရန် ဟောပြောခဲ့သည်။ သူ၏ ဟောပြောသွန်သင်မှုများနှင့် လုပ်ဆောင်ချက်များသည် အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ အနှစ်သာရဖြစ်ပြီး မွတ်စလင်မ်တို့၏ နေ့စဉ်ဘဝတွင် လိုက်နာကျင့်သုံးစရာ စံနမူနာများ ဖြစ်သည်။

နောက်ဆုံးတမန်တော် မုဟမ္မဒ်

စာရေးသူ	ဒေါက်တာဇင်နောင်နောင်သက်
နိုင်ငံ	မြန်မာနိုင်ငံ
ဘာသာစကား	မြန်မာဘာသာစကား
အမျိုးအစား	အစ္စလာမ်ဘာသာရေး
ထုတ်ဝေခြင်း	မတ်လ ၁၇ရက်၊ ၂၀၂၅ ခုနှစ်

အစ္စလာမ်ဘာသာတွင် သူ၏ အရေးပါမှု

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) သည် အစ္စလာမ်ဘာသာတွင် အမြင့်မြတ်ဆုံးသော ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်သည်။ မွတ်စလင်မ်တို့က သူ့အား အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏ နောက်ဆုံးစေလွှတ်လိုက်သော တမန်တော်အဖြစ် ယုံကြည်ကြပြီး၊ ရှေးယခင် ပွင့်ခဲ့သော တမန်တော်များ (ဥပမာ- အာဒမ်၊ နောဧ၊ အာဗြဟမ်၊ မောရှေ၊ ယေရှု) ၏ သွန်သင်ချက်များကို အတည်ပြုသူ၊ ပြည့်စုံစေသူအဖြစ် ရှုမြင်ကြသည်။ သူ၏ သွန်သင်ချက်များ၊ ဘဝနေထိုင်မှုပုံစံ (ဆွန္နသ်) နှင့် ဟဒီးစ်တော် (သူ၏ ပြောကြားချက်များနှင့် လုပ်ဆောင်ချက်များ မှတ်တမ်း) တို့သည် မွတ်စလင်မ်တို့အတွက် ဘဝလမ်းညွှန်များ ဖြစ်ကြသည်။ အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ အဓိက ကျမ်းဂန်ဖြစ်သော ကုရ်အာန်သည် တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ထံသို့ ကောင်းကင်တမန် ဂျစ်ဘရာအီးလ် (ဂါဗြေလ) မှတစ်ဆင့် ဗျာဒိတ်တော်အဖြစ် ပေးအပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။

ကမ္ဘာ့သမိုင်းနှင့် ယဉ်ကျေးမှုအပေါ် လွှမ်းမိုးမှု

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ၏ သွန်သင်ချက်များသည် အစ္စလာမ်ဘာသာကို လျင်မြန်စွာ ပျံ့နှံ့စေခဲ့ပြီး ကမ္ဘာ့သမိုင်းတွင် ကြီးမားသော အပြောင်းအလဲများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ သူ၏ ဦးဆောင်မှုအောက်တွင် အာရေဗျကျွန်းဆွယ်ရှိ လူမျိုးစုများ စုစည်းညီညွတ်ခဲ့ပြီး အစ္စလာမ့်အင်ပါယာကြီး ပေါ်ထွန်းလာခဲ့သည်။ ဤအင်ပါယာသည် အရှေ့အလယ်ပိုင်း၊ မြောက်အာဖရိက၊ စပိန်နှင့် အခြားဒေသများအထိ ကျယ်ပြန့်ခဲ့ပြီး အစ္စလာမ့်ယဉ်ကျေးမှု၊ သိပ္ပံပညာ၊ ဒဿနိကဗေဒနှင့် အနုပညာတို့ကို ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေခဲ့သည်။ တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ၏ သွန်သင်ချက်များသည် လူမှုရေး၊ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ နယ်ပယ်များတွင် ကြီးမားသော ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ယနေ့ခေတ်တွင် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ မွတ်စလင်မ် သန်းပေါင်းများစွာတို့သည် တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ၏ စံနမူနာကို လိုက်နာကျင့်သုံးနေကြပြီး သူ၏ သွန်သင်ချက်များသည် ကမ္ဘာ့လူ့အဖွဲ့အစည်းအပေါ် ဆက်လက် လွှမ်းမိုးလျက်ရှိသည်။

အခန်း (၁) - ငယ်ဘဝနှင့် မိသားစု (Early Life and Family)

မျိုးရိုးနှင့် ဖွားမြင်ခြင်း

မွေးသက္ကရာဇ်နှင့် နေရာ

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ကို အာရေဗျကျွန်းဆွယ်၊ မက္ကာမြို့ (Mecca) တွင် ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် အေဒီ ၅၇၀ ပြည့်နှစ်တွင် ဖွားမြင်ခဲ့သည်ဟု ယေဘုယျအားဖြင့် လက်ခံထားကြသည်။ သို့သော်လည်း အတိအကျ မွေးသက္ကရာဇ်နှင့် ပတ်သက်၍ ပညာရှင်များအကြား အနည်းငယ် ကွဲလွဲမှုများ ရှိပါသည်။ အချို့က အေဒီ ၅၇၁ ဟုလည်း ဆိုကြသည်။ မွေးဖွားသည့်လမှာ ရဗီအွလ်အောင်ဝလ်လ (Rabi' al-Awwal) ဖြစ်ပြီး၊ ထိုလ၏ ၁၂ ရက်နေ့တွင် ဖွားမြင်သည်ဟု အစ္စလာမ်ထုံးတမ်းစဉ်လာအရ ယုံကြည်ကြသည်။ ဤနေ့ကို မော်လိဒ်-အာန်-နဗီ (Mawlid an-Nabi) ဟုခေါ်ပြီး မွတ်စလင်မ်အများစုက အထွတ်အမြတ်ထား ပွဲတော်အဖြစ် ကျင်းပကြသည်။

မျိုးနွယ်စု (ကုရိုက်ရှ်) နှင့် ဆွေစဉ်မျိုးဆက်

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) သည် မက္ကာမြို့တွင် ဩဇာအာဏာကြီးမားသော ကုရိုက်ရှ် (Quraysh - قريش) မျိုးနွယ်စုမှ ဆင်းသက်လာသူဖြစ်သည်။ ကုရိုက်ရှ်မျိုးနွယ်စုသည် ကအ်ဘာ (Kaaba - الكعبة) ကျောင်းတော်ကြီးကို စောင့်ရှောက်ထိန်းသိမ်းသူများအဖြစ် လူသိများပြီး၊ ထိုခေတ်ကာလ အာရေဗျတွင် ဂုဏ်သရေရှိသော မျိုးနွယ်စုတစ်ခုဖြစ်သည်။ တမန်တော်၏ မျိုးရိုးစဉ်ဆက်မှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်-

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ၏ မျိုးရိုးစဉ်ဆက်

စဉ်	အမည်	မှတ်ချက်
၁	မုဟမ္မဒ်	တမန်တော်မြတ် (ဆွ)
၂	အဗ္ဗဒူလာ	တမန်တော်၏ ဖခင်
၃	အဗ္ဗဒူလ် မွတ္တလိဗ်	တမန်တော်၏ အဘိုး၊ ကုရိုက်ရှ် ခေါင်းဆောင်တစ်ဦး
၄	ဟာရှင်မ်	ကုရိုက်ရှ် မျိုးနွယ်စု၏ ဘိုးဘေးတစ်ဦး၊ ကအ်ဘာ ကျောင်းတော်ကို စောင့်ရှောက်သူ
၅	အဗ္ဗဒ် မနာဖ်	ဟာရှင်မ်၏ ဖခင်
၆	ကုဆိုင်း	ကုရိုက်ရှ် မျိုးနွယ်စုကို စုစည်းသူ၊ မက္ကာမြို့ကို ထိန်းချုပ်ခဲ့သူ
၇	ကိလာဗ်
၈	မွရ်ရာ
၉	ကအ်ဗ်
၁၀	လုအိုင်း
၁၁	ဃာလိဗ်
၁၂	ဖီဟီရ် (ကုရိုက်ရှ်)
၁၃	မာလိက်

• ဤဇယားသည် အဓိက မျိုးဆက်များကိုသာ ဖော်ပြထားခြင်းဖြစ်သည်။ အသေးစိတ် မျိုးရိုးစဉ်ဆက် အပြည့်အစုံမှာ ပိုမိုရှည်လျားပါသည်။
• မျိုးရိုးအမည်များသည် အာရဗီဘာသာစကား ထုံးစံအရ ဖခင်အမည်ကို အစွဲပြု၍ ခေါ်ဝေါ်ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ (ဥပမာ- မုဟမ္မဒ် အိဗ်နု အဗ္ဗဒူလာ = အဗ္ဗဒူလာ၏သား မုဟမ္မဒ်)

ဖခင် အဗ္ဗဒူလာ၊ မိခင် အာမေနာ

• ဖခင် အဗ္ဗဒူလာ (Abdullah ibn Abd al-Muttalib - عبد الله بن عبد المطلب) - တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ၏ ဖခင်သည် အဗ္ဗဒူလ် မွတ္တလိဗ်၏ သားတစ်ဦးဖြစ်ပြီး၊ ရုပ်ရည်ချောမောပြေပြစ်သူ၊ သဘောထားကောင်းမွန်သူအဖြစ် နာမည်ကျော်ကြားသည်။ သူသည် ကုန်သည်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး ရှာမ် (Syria) သို့ ကုန်သွယ်သွားလာလေ့ရှိသည်။ တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ကိုယ်ဝန်ဆောင်စဉ်မှာပင် ဖခင်ဖြစ်သူ အဗ္ဗဒူလာ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။
• မိခင် အာမေနာ (Aminah bint Wahb - آمنة بنت وهب) - တမန်တော်၏ မိခင်သည် ဝဟဗ် (Wahb) ၏ သမီးဖြစ်ပြီး၊ ဇုဟ်ရာ (Banu Zuhrah) မျိုးနွယ်စုမှ ဆင်းသက်လာသူဖြစ်သည်။ သူမသည်လည်း ဂုဏ်သရေရှိ အမျိုးသမီးတစ်ဦးအဖြစ် ထင်ရှားသည်။ တမန်တော် (ဆွ) ၆ နှစ်အရွယ်တွင် မိခင် အာမေနာ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။

ငယ်ဘဝ အခြေအနေ

ဖခင် ကွယ်လွန်ခြင်း

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) သည် မမွေးဖွားမီကပင် ဖခင်ဖြစ်သူ အဗ္ဗဒူလာ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ အဗ္ဗဒူလာသည် ကုန်သွယ်ရေးခရီးမှ ပြန်လာစဉ် ယသရစ်ဗ် (နောင်တွင် မဒီနာဟု အမည်ပြောင်း) မြို့အနီးတွင် နာမကျန်းဖြစ်ပြီး ကွယ်လွန်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် တမန်တော် (ဆွ) သည် ဖခင်မျက်နှာကို မမြင်တွေ့ခဲ့ရပေ။

မိခင်နှင့်အတူ နေထိုင်ခြင်း၊ နို့ထိန်းမိခင် ဟာလီမာ

ထိုခေတ် အာရပ်ထုံးစံအတိုင်း မက္ကာမြို့မှ ကလေးငယ်များကို ကျန်းမာသန်စွမ်းစေရန်နှင့် သန့်ရှင်းသော လေထုတွင် ကြီးပြင်းစေရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ကျေးလက်ဒေသများရှိ နို့ထိန်းမိခင်များထံတွင် အပ်နှံလေ့ရှိသည်။ တမန်တော် (ဆွ) ကိုလည်း ဘန်နု ဆအ်ဒ် (Banu Sa'd) မျိုးနွယ်စုမှ ဟာလီမာ ဘင်တ္ အဘူ ဇွိုင်ဗ် (Halimah bint Abi Dhuayb - حليمة السعدية) ဆိုသူ နို့ထိန်းမိခင်ထံတွင် အပ်နှံခဲ့သည်။ ဟာလီမာနှင့် သူမ၏ မိသားစုသည် တမန်တော် (ဆွ) ကို ပြုစုစောင့်ရှောက်ကြပြီး သူ၏ ကျန်းမာရေးနှင့် ကြီးပြင်းလာမှုတွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ အစ္စလာမ်သမိုင်းတွင် တမန်တော်ငယ်ဘဝက ဟာလီမာ၏ အိမ်တွင် ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်ဆိုသော အံ့ဖွယ်ဖြစ်ရပ်များကိုလည်း မှတ်တမ်းတင်ထားကြသည်။

အဘိုး အဗ္ဗဒူလ် မွတ္တလိဗ် ထံတွင် နေထိုင်ခြင်း

နို့ထိန်းမိခင် ဟာလီမာထံတွင် ၄ နှစ် သို့မဟုတ် ၅ နှစ်ခန့် နေထိုင်ပြီးနောက် တမန်တော် (ဆွ) ကို မိခင် အာမေနာထံ ပြန်လည်ပို့ဆောင်ခဲ့သည်။ သို့သော် မကြာမီ မိခင် အာမေနာလည်း ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် တမန်တော် (ဆွ) ကို အဘိုးဖြစ်သူ အဗ္ဗဒူလ် မွတ္တလိဗ် (Abd al-Muttalib ibn Hashim - عبد المطلب بن هاشم) က ပြုစုစောင့်ရှောက်ခဲ့သည်။ အဗ္ဗဒူလ် မွတ္တလိဗ်သည် ကုရိုက်ရှ် မျိုးနွယ်စု၏ ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး တမန်တော် (ဆွ) အပေါ် များစွာ ချစ်ခင်ဂရုစိုက်ခဲ့သည်။

ဦးလေး အဘူတာလိဗ်၏ စောင့်ရှောက်မှုအောက်တွင် ကြီးပြင်းခြင်း

တမန်တော် (ဆွ) ၈ နှစ်အရွယ်တွင် အဘိုး အဗ္ဗဒူလ် မွတ္တလိဗ်လည်း ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် တမန်တော် (ဆွ) ကို ဦးလေးဖြစ်သူ အဘူတာလိဗ် (Abu Talib ibn Abd al-Muttalib - أبو طالب بن عبد المطلب) က ပြုစုစောင့်ရှောက် လာခဲ့သည်။ အဘူတာလိဗ်သည် ကုန်သည်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး တမန်တော် (ဆွ) ကို ကုန်သွယ်ရေးခရီးစဉ်များတွင် ခေါ်ဆောင်သွားလေ့ရှိသည်။ အဘူတာလိဗ်သည် တမန်တော် (ဆွ) ကို မိမိ၏ သားသမီးများကဲ့သို့ပင် ချစ်ခင်စောင့်ရှောက်ခဲ့ပြီး၊ နောင်တွင် တမန်တော်ဘဝ ရောက်ရှိသည့်အခါတွင်လည်း အမျိုးမျိုး အကာအကွယ်ပေးခဲ့သည်။ တမန်တော်၏ ငယ်ဘဝသည် မိဘမဲ့ဘဝ ဖြစ်ခဲ့သော်လည်း မိသားစုဝင်များ၏ ချစ်ခင်ဂရုစိုက်မှုကို ရရှိခဲ့သည်။ ဤငယ်ဘဝ အတွေ့အကြုံများသည် တမန်တော် (ဆွ) ၏ စိတ်နေသဘောထားနှင့် ကိုယ်ရည်ကိုယ်သွေး ပြုစုပျိုးထောင်မှုတွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်ဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။

လူငယ်ဘဝနှင့် အလုပ်အကိုင်

သိုးကျောင်းသားဘဝ

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) သည် ငယ်စဉ်ကပင် သိုးများနှင့် အခြားတိရစ္ဆာန်များကို ထိန်းကျောင်းခဲ့ရသည်။ ထိုခေတ်ကာလ အာရပ်လူငယ်များအတွက် သိုးကျောင်းခြင်းသည် သာမန် လုပ်ငန်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ တာဝန်ယူတတ်မှု၊ စိတ်ရှည်သည်းခံမှုနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နှင့် နီးစပ်မှုတို့ကို ပျိုးထောင်ပေးသည့် အတွေ့အကြုံတစ်ခု ဖြစ်သည်။ တမန်တော် (ဆွ) သည် ဤအတွေ့အကြုံမှတစ်ဆင့် နှိမ့်ချမှု၊ ကြင်နာမှုနှင့် သဘာဝကို ချစ်မြတ်နိုးမှုတို့ကို ရရှိခဲ့သည်ဟု ယူဆနိုင်သည်။

ကုန်သွယ်ရေးလုပ်ငန်းတွင် ပါဝင်ခြင်း

တမန်တော် (ဆွ) သည် လူငယ်ဘဝတွင် ဦးလေး အဘူတာလိဗ်နှင့်အတူ ရှာမ် (ယခုခေတ် ဆီးရီးယား) နှင့် အခြားဒေသများသို့ ကုန်သွယ်ရေးခရီးစဉ်များတွင် လိုက်ပါခဲ့သည်။ ဤခရီးစဉ်များမှတစ်ဆင့် တမန်တော် (ဆွ) သည် မတူညီသော ယဉ်ကျေးမှုများ၊ ဘာသာရေးများနှင့် လူမှုအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ထိတွေ့ခွင့်ရခဲ့သည်။ ကုန်သွယ်ရေးလုပ်ငန်းတွင် ပါဝင်ခြင်းကြောင့် တမန်တော် (ဆွ) သည် စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးနှင့် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ အတွေ့အကြုံများစွာ ရရှိခဲ့ပြီး၊ နောင်တွင် အစ္စလာမ့် နိုင်ငံတော်ကို တည်ထောင်ရာတွင် အထောက်အကူဖြစ်စေခဲ့သည်။

"အလ်-အာမီးန်" (သစ္စာရှိသူ) ဟူသော ဂုဏ်ပုဒ် ရရှိခြင်း

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) သည် ရိုးသားမှု၊ သစ္စာရှိမှုနှင့် ယုံကြည်စိတ်ချရမှုတို့ကြောင့် ငယ်စဉ်ကပင် "အလ်-အာမီးန်" (Al-Amin - الأمين) ဟူသော ဂုဏ်ပုဒ်ကို ရရှိခဲ့သည်။ အာရဗီဘာသာဖြင့် "အလ်-အာမီးန်" ဆိုသည်မှာ "သစ္စာရှိသူ" သို့မဟုတ် "ယုံကြည်စိတ်ချရသူ" ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ တမန်တော် (ဆွ) ၏ ဤဂုဏ်သတင်းကြောင့် မက္ကာမြို့သူများသည် သူ့အား အငြင်းပွားမှုများကို ဖြေရှင်းပေးရန်နှင့် ငွေကြေးဥစ္စာများကို ယုံကြည်စွာ အပ်နှံလေ့ရှိကြသည်။ တမန်တော်ဘဝ မရောက်မီကပင် သူ၏ သစ္စာရှိမှုနှင့် တရားမျှတမှုတို့သည် လူအများက လေးစားအားကျခဲ့ကြသည်။ နောင်တွင် တမန်တော်ဘဝ ရောက်ရှိသည့်အခါ၌ပင် ဤဂုဏ်သတင်းကြောင့် လူအများက သူ့အား ယုံကြည်လက်ခံရန် ပိုမိုလွယ်ကူခဲ့သည်။

အခန်း (၂) - တမန်တော်ဘဝ မရောက်မီ အခြေအနေ (Pre-Prophetic Period)

ခါဒီဂျာနှင့် အိမ်ထောင်ပြုခြင်း

ခါဒီဂျာ၏ နောက်ခံအကြောင်း

ခါဒီဂျာ ဘင်တ် ခိုဝါလိဒ် (Khadijah bint Khuwaylid - خديجة بنت خويلد) သည် မက္ကာမြို့မှ ကုရိုက်ရှ်မျိုးနွယ်စုဝင် သူဌေးကတော်တစ်ဦးဖြစ်သည်။ သူမသည် အသိုင်းအဝိုင်းတွင် "သန့်စင်စင်ကြယ်သောအမျိုးသမီး" ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည့် "အာတ်-တာဟီရာ" (At-Tahirah - الطاهرة) ဟူသော ဘွဲ့အမည်ဖြင့် လူသိများသည်။ ခါဒီဂျာသည် ယခင်က အိမ်ထောင်နှစ်ဆက်ရှိခဲ့ပြီး ခင်ပွန်းများ ကွယ်လွန်ပြီးနောက်ပိုင်းတွင် ကြီးမားသော ကုန်သွယ်ရေးလုပ်ငန်းကို အမွေဆက်ခံရရှိခဲ့သည်။ သူမသည် စီးပွားရေးတွင် ထက်မြက်ပြီး ဂုဏ်သတင်းကောင်းရှိသူအဖြစ် ထင်ရှားသည်။

အိမ်ထောင်ပြုရခြင်း အကြောင်းရင်းနှင့် အခြေအနေ

ခါဒီဂျာသည် တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ၏ ရိုးသားဖြောင့်မတ်မှုနှင့် လုပ်ရည်ကိုင်ရည်ရှိမှုကို ကြားသိခဲ့ပြီးနောက်၊ သူမ၏ ကုန်သွယ်ရေးလုပ်ငန်းတွင် မန်နေဂျာအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ တမန်တော် (ဆွ) သည် ခါဒီဂျာ၏ ကုန်များကို ရှာမ် (Syria) သို့ သွားရောက်ရောင်းချရာတွင် အောင်မြင်မှုများစွာ ရရှိခဲ့သည်။ တမန်တော် (ဆွ) ၏ အရည်အချင်းနှင့် ကိုယ်ကျင့်တရားကို နှစ်သက်သဘောကျသော ခါဒီဂျာသည် တမန်တော် (ဆွ) အား လက်ထပ်ရန် ကမ်းလှမ်းခဲ့သည်။ ထိုအချိန်တွင် တမန်တော် (ဆွ) သည် အသက် ၂၅ နှစ်ခန့်ရှိပြီး ခါဒီဂျာသည် အသက် ၄၀ ခန့်ရှိသည်ဟု ယူဆကြသည်။ ဤအိမ်ထောင်ရေးသည် ချစ်ခြင်းမေတ္တာ၊ လေးစားမှုနှင့် အပြန်အလှန် ယုံကြည်မှုတို့ကို အခြေခံထားပြီး၊ တမန်တော် (ဆွ) ၏ ဘဝတွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။

သားသမီးများအကြောင်း

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) နှင့် ခါဒီဂျာတို့တွင် သားသမီး ၆ ဦး ထွန်းကားခဲ့သည်ဟု အများစုက လက်ခံကြသည်။ ၎င်းတို့မှာ-

• သား
  1. အလ်-ကာစင်မ် (Al-Qasim - القاسم) - ငယ်စဉ်ကပင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။
  2. အဗ္ဗဒူလာ (Abdullah - عبد الله) - ငယ်စဉ်ကပင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ အချို့က ဤသားတော်ကို "အတ်-တာယစ်ဗ်" (At-Tayyib - الطيب) သို့မဟုတ် "အတ်-တာဟီရ်" (At-Tahir - الطاهر) ဟုလည်း ခေါ်ကြသည်။
• သမီး
  1. ဇိုင်နဗ် (Zainab - زينب)
  2. ရုကိုင်းယား (Ruqayyah - رقية)
  3. အွမ်ကူလ်သွမ် (Umm Kulthum - أم كلثوم)
  4. ဖသွေမာ (Fatimah - فاطمة) - အလီ (Ali ibn Abi Talib - علي بن أبي طالب) နှင့် လက်ထပ်ခဲ့ပြီး အစ္စလာမ်ဘာသာတွင် အရေးပါသော အမျိုးသမီးတစ်ဦး ဖြစ်လာသည်။

တမန်တော် (ဆွ) ၏ သားတော်များအားလုံး ငယ်စဉ်ကပင် ကွယ်လွန်ခဲ့ကြသည်။ သမီးတော်များမှာမူ အရွယ်ရောက်သည်အထိ အသက်ရှင်ခဲ့ကြပြီး အစ္စလာမ်ဘာသာ ပျံ့နှံ့ရေးတွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။

ဟီရာဂူတွင် တရားအားထုတ်ခြင်း

ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ရှာဖွေမှုများ

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) သည် ငယ်စဉ်ကပင် ဘာသာရေးနှင့် သစ္စာတရားကို စိတ်ဝင်စားခဲ့သည်။ မက္ကာမြို့တွင် ထိုအချိန်က ပျံ့နှံ့နေသော ရုပ်တုကိုးကွယ်မှုနှင့် အကျင့်စာရိတ္တ ပျက်ပြားမှုများကို မနှစ်သက်ဘဲ၊ စစ်မှန်သော ဘုရားသခင်ကို ရှာဖွေလိုစိတ် ပြင်းပြခဲ့သည်။ သူသည် မကြာခဏဆိုသလို မြို့နှင့်ဝေးရာ တောင်များပေါ်သို့ သွားရောက်ကာ တစ်ကိုယ်တည်း တရားထိုင်ခြင်း၊ ဆင်ခြင်သုံးသပ်ခြင်းများ ပြုလုပ်လေ့ရှိသည်။

ဟီရာဂူတွင် တစ်ကိုယ်တည်း တရားကျင့်ခြင်း

အသက် ၄၀ နီးလာသောအခါတွင် တမန်တော် (ဆွ) သည် မက္ကာမြို့အနီးရှိ ဂျဗလွန်နူးရ် (Jabal an-Nour - جبل النور) တောင်ပေါ်ရှိ ဟီရာဂူ (Hira Cave - غار حراء) တွင် တစ်ကိုယ်တည်း သွားရောက် တရားအားထုတ်လေ့ရှိသည်။ လပေါင်းများစွာ၊ တစ်ခါတစ်ရံ ရက်သတ္တပတ်ပေါင်းများစွာ ဂူထဲတွင် တစ်ယောက်တည်း နေထိုင်ပြီး အစာအနည်းငယ်သာ စားသောက်ကာ ဘုရားသခင်ကို တမ်းတရင်း တရားကျင့်ကြံခဲ့သည်။

ပထမဆုံး ဗျာဒိတ်တော် ရရှိခြင်း

တမန်တော် (ဆွ) အသက် ၄၀ အရွယ်၊ ရမဿွာန် (Ramadan) လတွင် ဟီရာဂူ၌ တရားအားထုတ်နေစဉ် ကောင်းကင်တမန် ဂျစ်ဘရာအီးလ် (Gabriel - جبريل) ထင်ရှားပေါ်လာပြီး ပထမဆုံး ဗျာဒိတ်တော်ကို ပေးအပ်ခဲ့သည်။ ဂျစ်ဘရာအီးလ်က "ဖတ်ပါ" (Read!/Recite! - إقرأ) ဟု အမိန့်ရှိရာ တမန်တော် (ဆွ) က မိမိမှာ စာမတတ်ကြောင်း ပြန်လည်လျှောက်ထားခဲ့သည်။ ဂျစ်ဘရာအီးလ်က ထပ်ခါထပ်ခါ "ဖတ်ပါ" ဟု အမိန့်ရှိပြီး နောက်ဆုံးတွင် ကုရ်အာန်ကျမ်း၏ ပထမဆုံး အာယသ် (Verse) များကို ရွတ်ဖတ်ပြခဲ့သည်။ ဤသည်မှာ အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ အစဖြစ်ပြီး တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ၏ တမန်တော်ဘဝ စတင်ခြင်းဖြစ်သည်။

အခန်း (၃) - တမန်တော်ဘဝနှင့် ဗျာဒိတ်တော်များ (Prophethood and Revelations)

ပထမဆုံး ဗျာဒိတ်တော်

ဂျီဘရီလ် (ဂါဗြေလ) ကောင်းကင်တမန်နှင့် တွေ့ဆုံခြင်း

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) သည် အသက် ၄၀ အရွယ်၊ ရမဿွာန်လ၏ လေးမြတ်သော ညတစ်ညတွင် ဟီရာဂူ၌ တရားအားထုတ်နေစဉ်၊ ကောင်းကင်တမန် ဂျစ်ဘရာအီးလ် (Gabriel - جبريل/جبرائيل) ထင်ရှားပေါ်လာခဲ့သည်။ ဂျစ်ဘရာအီးလ်သည် အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏ စေတမန်တော်ဖြစ်ပြီး၊ ယခင်က ပွင့်ခဲ့သော တမန်တော်များထံသို့လည်း ဗျာဒိတ်တော်များ ပို့ဆောင်ပေးခဲ့သူဖြစ်သည်။ ဤသည်မှာ တမန်တော် (ဆွ) နှင့် ဂျစ်ဘရာအီးလ်တို့ ပထမဆုံးအကြိမ် တွေ့ဆုံခြင်းဖြစ်သည်။

"ဖတ်ပါ" (Read/Recite) ဟူသော အမိန့်တော်

ဂျစ်ဘရာအီးလ်က တမန်တော် (ဆွ) အား "အစ်ကရာဟ်" (Iqra' - إقرأ) ဟု အမိန့်ရှိခဲ့သည်။ "အစ်ကရာဟ်" ဆိုသည်မှာ "ဖတ်ပါ" သို့မဟုတ် "ရွတ်ဖတ်ပါ" ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ တမန်တော် (ဆွ) က မိမိသည် စာမဖတ်တတ်ကြောင်း ပြန်လည်လျှောက်ထားရာ၊ ဂျစ်ဘရာအီးလ်က တမန်တော် (ဆွ) ကို တင်းကြပ်စွာ ပွေ့ဖက်ပြီး ထပ်မံ၍ "ဖတ်ပါ" ဟု အမိန့်ရှိသည်။ သုံးကြိမ်တိုင်တိုင် ထိုသို့ဖြစ်ပြီးနောက် ဂျစ်ဘရာအီးလ်က အောက်ပါ အာယသ် (Verse) များကို ရွတ်ဖတ်ပြခဲ့သည်-

"ဖန်ဆင်းတော်မူသော သင်၏ အရှင်မြတ်၏ နာမံတော်ဖြင့် ဖတ်ပါလေ။ လူသားအား သွေးခဲမှ ဖန်ဆင်းတော်မူခဲ့သည်။ ဖတ်ပါလေ။ သင်၏ အရှင်မြတ်သည် အလွန် ရက်ရောလှပေသည်။ ထိုအရှင်သည် ကလောင်ဖြင့် သင်ကြားပေးတော်မူခဲ့သည်။ လူသားအား မသိသေးသောအရာတို့ကို သင်ကြားပေးတော်မူခဲ့သည်။" (ကုရ်အာန် ၉၆: ၁-၅)

အစောပိုင်း ဗျာဒိတ်တော်များ၏ အကြောင်းအရာ

ပထမဆုံး ဗျာဒိတ်တော်သည် အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏ ဖန်ဆင်းနိုင်စွမ်း၊ လူသားအား အသိပညာ သင်ကြားပေးမှုနှင့် အလ္လာဟ်၏ ရက်ရောမှုတို့ကို ဖော်ပြထားသည်။ အစောပိုင်း ဗျာဒိတ်တော်များတွင် အဓိကပါဝင်သော အကြောင်းအရာများမှာ-

• တစ်ဆူတည်းသော ဘုရားသခင် (အလ္လာဟ်) ကိုသာ ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်ရန်
• ရုပ်တုကိုးကွယ်မှုကို ရှုတ်ချခြင်း
• တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) သည် အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏ စေတမန်တော်ဖြစ်ကြောင်း
• တရားစီရင်ရာနေ့ ( يوم القيامة‎ - Yawm al-Qiyāmah) နှင့် လူသားတို့၏ လုပ်ရပ်များအပေါ် စစ်ဆေးမေးမြန်းခံရမည့်အကြောင်း
• ကောင်းမှုပြုသူများအတွက် သုခဘုံ (الجنة - Jannah) နှင့် မကောင်းမှုပြုသူများအတွက် ငရဲဘုံ (جهنم - Jahannam) ရှိကြောင်း
• ကိုယ်ကျင့်တရား ကောင်းမွန်ရေးနှင့် လူမှုရေးဆိုင်ရာ တာဝန်ဝတ္တရားများ

ဗျာဒိတ်တော်များ ဆက်လက်ရရှိခြင်း

ဗျာဒိတ်တော် အမျိုးအစားများ

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) သည် အောက်ပါနည်းလမ်းများဖြင့် ဗျာဒိတ်တော်များကို လက်ခံရရှိခဲ့သည်-

1. ဂျစ်ဘရာအီးလ်မှတစ်ဆင့်- ဤသည်မှာ အဓိကနှင့် အများဆုံးဖြစ်သော နည်းလမ်းဖြစ်သည်။ ဂျစ်ဘရာအီးလ်သည် တမန်တော် (ဆွ) ထံသို့ လူ့အသွင်ဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊ မူလ ကောင်းကင်တမန်အသွင်ဖြင့်သော်လည်းကောင်း ထင်ရှားပြပြီး အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏ ဗျာဒိတ်တော်များကို ပို့ဆောင်ပေးသည်။
2. အိပ်မက် - တမန်တော် (ဆွ) သည် အိပ်မက်မှတစ်ဆင့်လည်း ဗျာဒိတ်တော်များကို လက်ခံရရှိခဲ့သည်။ ဤအိပ်မက်များသည် သာမန်အိပ်မက်များမဟုတ်ဘဲ ရှင်းလင်းပြတ်သားသော အကြောင်းအရာများနှင့် ပြည့်စုံပြီး၊ အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်ထံမှ လာသော အိပ်မက်များဖြစ်သည်။
3. အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်နှင့် တိုက်ရိုက်စကားပြောခြင်း - အလွန်ထူးခြားသော အခြေအနေအချို့တွင် တမန်တော် (ဆွ) သည် အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်နှင့် တိုက်ရိုက်စကားပြောဆိုခွင့် ရရှိခဲ့သည်။ သို့သော် ဤသည်မှာ အလွန်ရှားပါးသော ဖြစ်ရပ်ဖြစ်သည်။

ကုရ်အာန်ကျမ်း ဖြစ်ပေါ်လာခြင်း

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ထံသို့ ဗျာဒိတ်တော်များ ကျရောက်လာသည်မှာ ၂၃ နှစ်တာ ကာလအတွင်း (အေဒီ ၆၁၀ မှ ၆၃၂ အထိ) ဖြစ်သည်။ ဤဗျာဒိတ်တော်များကို စုစည်းထားခြင်းသည် ကုရ်အာန်ကျမ်း (Al-Qur'an - القرآن) ဖြစ်သည်။ တမန်တော် (ဆွ) သည် ဗျာဒိတ်တော်များကို လက်ခံရရှိသည်နှင့်တစ်ပြိုင်နက် မွတ်စလင်မ်များကို ရွတ်ဖတ်ပြခြင်း၊ အလွတ်ကျက်မှတ်စေခြင်းနှင့် ရေးမှတ်စေခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ကုရ်အာန်ကျမ်းသည် အခန်း (အခန်းကြီး) ပေါင်း ၁၁၄ ခန်း (Surah - سورة) ပါဝင်ပြီး၊ အခန်းတိုင်းတွင် အာယသ် (Verse - آية) များ ပါဝင်သည်။

ဗျာဒိတ်တော်များ ရရှိချိန် ကြုံတွေ့ရသည့် အခြေအနေများ

တမန်တော် (ဆွ) သည် ဗျာဒိတ်တော်များ ရရှိချိန်တွင် အောက်ပါ အခြေအနေများကို ကြုံတွေ့ရလေ့ရှိသည်-

• လေးလံသော ခံစားမှု
• ချွေးစေးများ ပြန်ခြင်း
• မျက်နှာတော် နီမြန်းခြင်း
• ခေါင်းလောင်းသံကဲ့သို့ အသံကြားရခြင်း
• အခြားသူများနှင့် အဆက်အသွယ် ပြတ်တောက်သွားခြင်း

ဤအခြေအနေများသည် ဗျာဒိတ်တော် ရရှိခြင်း၏ ပြင်းထန်မှုနှင့် အရေးပါမှုကို ဖော်ပြနေသည်။

တမန်တော်အဖြစ် ကြေညာခြင်း

မိသားစုဝင်များကို စတင်ဟောပြောခြင်း

ပထမဆုံး ဗျာဒိတ်တော် ရရှိပြီးနောက် တမန်တော် (ဆွ) သည် အစ္စလာမ်သာသနာကို စတင်ဟောပြောခဲ့သည်။ အစပိုင်းတွင် ဇနီးဖြစ်သူ ခါဒီဂျာ၊ ဦးလေးသား အလီ၊ သူငယ်ချင်း အဘူဘကရ် (Abu Bakr - أبو بكر) နှင့် အခြားသော နီးစပ်ရာ မိသားစုဝင်များနှင့် မိတ်ဆွေများကိုသာ လျှို့ဝှက်စွာ ဟောပြောခဲ့သည်။

အများပြည်သူသို့ ဟောပြောခြင်း

သုံးနှစ်ခန့် လျှို့ဝှက်စွာ ဟောပြောပြီးနောက်တွင် အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်ထံမှ လူသိရှင်ကြား ဟောပြောရန် အမိန့်တော် ရရှိခဲ့သည်။ တမန်တော် (ဆွ) သည် ဆဖာတောင်ကုန်း (Mount Safa - الصفا) ပေါ်သို့ တက်ပြီး ကုရိုက်ရှ်မျိုးနွယ်စုဝင်များကို စုရုံးစေကာ တစ်ဆူတည်းသော ဘုရားသခင် (အလ္လာဟ်) ကိုသာ ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်ရန်နှင့် ရုပ်တုကိုးကွယ်မှုကို စွန့်လွှတ်ရန် ဟောပြောခဲ့သည်။

အစောပိုင်း မွတ်စလင်များ

တမန်တော် (ဆွ) ၏ ဟောပြောသွန်သင်မှုများကြောင့် အစောပိုင်းတွင် လူအနည်းငယ်သာ အစ္စလာမ်ဘာသာကို လက်ခံခဲ့ကြသည်။ ဤအစောပိုင်း မွတ်စလင်မ်များတွင်-

• ခါဒီဂျာ ဘင်တ် ခိုဝါလိဒ် (Khadijah bint Khuwaylid)
• အလီ အိဗ်နု အဘီ တာလိဗ် (Ali ibn Abi Talib)
• အဘူဘကရ် အလ်-ဆဒ္ဒသ် (Abu Bakr al-Siddiq)
• ဇိုင်ဒ် အိဗ်နု ဟာရီသဟ် (Zayd ibn Harithah)
• အွတ်စ်မာန် အိဗ်နု အဖ္ဖန် (Uthman ibn Affan)
• အဇ်-ဇူဗိုင်ရ် အိဗ်နုလ် အဝမ် (Az-Zubayr ibn Al-Awam)
• ဆအ်ဒ် အိဗ်နု အဘီ ဝက္ကာစ် (Sa'd ibn Abi Waqqas)
• အဗ္ဗဒူရ် ရဟ်မာန် အိဗ်နု အောင်ဖ် (Abdur Rahman ibn Awf)
• သွလ်ဟာ အိဗ်နု ဥဗိုင်ဒူလာ (Talha ibn Ubaydullah)
• ဘီလာလ် အိဗ်နု ရာဗာဟ် (Bilal ibn Rabah)

တို့ ပါဝင်သည်။ ဤပုဂ္ဂိုလ်များသည် အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ အစောပိုင်းကာလတွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့ကြပြီး၊ တမန်တော် (ဆွ) အား အဖက်ဖက်မှ ကူညီပံ့ပိုးပေးခဲ့ကြသည်။

အခန်း (၄) - မက္ကာမြို့တွင် သာသနာပြုခြင်း (Preaching in Mecca)

လျှို့ဝှက်စွာ ဟောပြောခြင်း

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) သည် ပထမဆုံး ဗျာဒိတ်တော် ရရှိပြီးနောက် အစ္စလာမ် သာသနာကို စတင်ဟောပြောရာတွင် အစပိုင်း၌ လျှို့ဝှက်စွာ ဟောပြောခဲ့သည်။ အကြောင်းမှာ မက္ကာမြို့တွင် ထိုအချိန်က ရုပ်တုကိုးကွယ်မှု ကြီးစိုးနေပြီး၊ အစ္စလာမ်၏ တစ်ဆူတည်းသော ဘုရားကို ကိုးကွယ်ခြင်း အယူအဆသည် ထိုခေတ် လူ့အဖွဲ့အစည်းနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်နေသောကြောင့်ဖြစ်သည်။

အစောပိုင်း မွတ်စလင်များ၏ အခက်အခဲများ

အစောပိုင်း မွတ်စလင်မ်များသည် လူနည်းစုဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းတို့၏ ယုံကြည်မှုကြောင့် အမျိုးမျိုးသော အခက်အခဲများကို ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည်။ ၎င်းတို့သည် မိသားစု၊ မိတ်ဆွေများနှင့် လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းမှ ဖယ်ကြဉ်ခံရခြင်း၊ ကဲ့ရဲ့ရှုတ်ချခံရခြင်း၊ စီးပွားရေးအရ ပိတ်ဆို့ခံရခြင်း စသည်တို့ကို ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။

ဒုက္ခပေး နှိပ်စက်ခြင်းများ ခံရခြင်း

အစ္စလာမ်ဘာသာကို လက်ခံလာသူ ဦးရေ တဖြည်းဖြည်း များပြားလာသည်နှင့်အမျှ မက္ကာမှ ရုပ်တုကိုးကွယ်သူများ၏ နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းမှုများလည်း ပိုမိုပြင်းထန်လာခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့် ကျွန်များနှင့် ဆင်းရဲသား မွတ်စလင်မ်များသည် ရက်စက်စွာ နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းခံခဲ့ရသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ဘီလာလ် (Bilal ibn Rabah - بلال بن رباح) သည် သခင်ဖြစ်သူ၏ ရက်စက်စွာ နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းမှုကို ခံခဲ့ရသော်လည်း အစ္စလာမ်ဘာသာကို စွန့်လွှတ်ရန် ငြင်းဆန်ခဲ့သည်။

လူသိရှင်ကြား ဟောပြောခြင်း

သုံးနှစ်ခန့် လျှို့ဝှက်စွာ ဟောပြောပြီးနောက်တွင် အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်ထံမှ လူသိရှင်ကြား ဟောပြောရန် အမိန့်တော် ရရှိခဲ့သည်။ ထိုအခါ တမန်တော် (ဆွ) သည် ဆဖာတောင်ကုန်းပေါ်တွင် မက္ကာမြို့သားများကို စုရုံးစေပြီး အစ္စလာမ်သာသနာအကြောင်း လူသိရှင်ကြား ဟောပြောခဲ့သည်။

ကုရိုက်ရှ်တို့၏ တုံ့ပြန်မှု

တမန်တော် (ဆွ) ၏ လူသိရှင်ကြား ဟောပြောမှုအပေါ် ကုရိုက်ရှ်တို့၏ တုံ့ပြန်မှုမှာ အလွန်အမင်း ဆိုးရွားခဲ့သည်။ သူတို့သည် တမန်တော် (ဆွ) ကို ရူးသွပ်သူ၊ မှော်ဆရာ၊ ကဝေဆရာ စသည်ဖြင့် စွပ်စွဲပြောဆိုခဲ့ကြသည်။ တမန်တော် (ဆွ) နှင့် မွတ်စလင်မ်များကို လှောင်ပြောင်သရော်ခြင်း၊ ခြိမ်းခြောက်ခြင်း၊ ကိုယ်ထိလက်ရောက် တိုက်ခိုက်ခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။

မွတ်စလင်များအပေါ် ဖိနှိပ်မှုများ

ကုရိုက်ရှ်တို့သည် မွတ်စလင်မ်များအပေါ် နည်းမျိုးစုံဖြင့် ဖိနှိပ်ခဲ့ကြသည်။ ၎င်းတို့တွင်-

• လူမှုရေးအရ ပိတ်ဆို့ခြင်း - မွတ်စလင်မ်များနှင့် ဆက်ဆံရေး မပြုလုပ်ရန်၊ ကုန်သွယ်မှု မပြုလုပ်ရန်၊ အိမ်ထောင်ပြုခြင်း မပြုလုပ်ရန် စသည်ဖြင့် ပိတ်ဆို့မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။
• စီးပွားရေးအရ ပိတ်ဆို့ခြင်း - မွတ်စလင်မ်များ၏ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို ဖျက်ဆီးခြင်း၊ အလုပ်အကိုင်များမှ ထုတ်ပယ်ခြင်း စသည်ဖြင့် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။
• ကိုယ်ထိလက်ရောက် နှိပ်စက်ခြင်း - မွတ်စလင်မ်များကို ရိုက်နှက်ခြင်း၊ နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းခြင်း၊ သတ်ဖြတ်ခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

အဘူတာလိဗ်၏ အကာအကွယ်ပေးမှု

တမန်တော် (ဆွ) ၏ ဦးလေးဖြစ်သူ အဘူတာလိဗ်သည် ကုရိုက်ရှ်မျိုးနွယ်စု၏ ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး၊ တမန်တော် (ဆွ) အပေါ် များစွာ သံယောဇဉ်ရှိသူဖြစ်သည်။ သူသည် အစ္စလာမ်ဘာသာကို လက်မခံခဲ့သော်လည်း၊ တမန်တော် (ဆွ) ကို ရန်သူများ၏ အန္တရာယ်မှ ကာကွယ်ပေးခဲ့သည်။ အဘူတာလိဗ်၏ အကာအကွယ်ပေးမှုကြောင့် တမန်တော် (ဆွ) သည် မက္ကာတွင် ဆက်လက်နေထိုင်ပြီး သာသနာပြုလုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့သည်။

အဘီစီနီးယား (အီသီယိုးပီးယား) သို့ ရွှေ့ပြောင်းခြင်း

မွတ်စလင်များ၏ ပထမဆုံး ဟစ်ဂျရတ် (ရွှေ့ပြောင်းခြင်း)

မက္ကာတွင် မွတ်စလင်မ်များအပေါ် ဖိနှိပ်မှုများ အလွန်ပြင်းထန်လာသောအခါ၊ တမန်တော် (ဆွ) သည် မွတ်စလင်မ်အချို့ကို အဘီစီနီးယား (ယခုခေတ် အီသီယိုးပီးယား) သို့ ရွှေ့ပြောင်းရန် အကြံပေးခဲ့သည်။ အဘီစီနီးယားသည် ထိုအချိန်က ခရစ်ယာန်ဘုရင် နဂျာရှီ (Negus/Najashi - النجاشي‎) အုပ်ချုပ်သော တိုင်းပြည်ဖြစ်ပြီး တရားမျှတမှုနှင့် ဘာသာရေးလွတ်လပ်ခွင့်ရှိသော နေရာအဖြစ် ထင်ရှားသည်။

ဘုရင် နဂျာရှီ (Negus) ၏ အကာအကွယ်ပေးမှု

မွတ်စလင်မ်များသည် အဘီစီနီးယားသို့ နှစ်ကြိမ်တိုင်တိုင် ရွှေ့ပြောင်းခဲ့ကြသည်။ ပထမအကြိမ်တွင် လူဦးရေ အနည်းငယ်သာ ပါဝင်ပြီး၊ ဒုတိယအကြိမ်တွင် လူဦးရေ ပိုမိုများပြားခဲ့သည်။ ဘုရင် နဂျာရှီသည် မွတ်စလင်မ်များကို ကြိုဆိုခဲ့ပြီး ၎င်းတို့အား လုံခြုံစွာ နေထိုင်ခွင့်နှင့် ဘာသာရေးလွတ်လပ်ခွင့် ပေးခဲ့သည်။ ကုရိုက်ရှ်တို့က မွတ်စလင်မ်များကို ပြန်လည်လွှဲပြောင်းပေးရန် တောင်းဆိုခဲ့သော်လည်း၊ နဂျာရှီက ငြင်းဆန်ခဲ့သည်။ ဤသည်မှာ အစ္စလာမ်သမိုင်းတွင် ပထမဆုံးသော ဟစ်ဂျရတ် (ရွှေ့ပြောင်းခြင်း) ဖြစ်ပြီး၊ မွတ်စလင်မ်များအတွက် ခိုလှုံရာနေရာတစ်ခု ရရှိခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

အခန်း (၅) - မက္ကာမှ မဒီနာသို့ ဟစ်ဂျရတ် (Migration to Medina)

အကြောင်းရင်းများ

မက္ကာတွင် မွတ်စလင်များအပေါ် ဖိနှိပ်မှုများ ကြီးထွားလာခြင်း

မက္ကာမြို့တွင် မွတ်စလင်မ်များအပေါ် ဖိနှိပ်မှုများသည် တဖြည်းဖြည်း ကြီးထွားလာခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့် တမန်တော် (ဆွ) ကို အကာအကွယ်ပေးခဲ့သော ဦးလေး အဘူတာလိဗ်နှင့် ဇနီးသည် ခါဒီဂျာတို့ ကွယ်လွန်ပြီးနောက်တွင် မွတ်စလင်မ်များ၏ အခြေအနေမှာ ပိုမိုဆိုးရွားလာခဲ့သည်။ ကုရိုက်ရှ်တို့သည် တမန်တော် (ဆွ) ကို လုပ်ကြံရန်ပင် ကြံစည်လာကြသည်။

မဒီနာ (ယသ်ရစ်ဗ်) မှ ဖိတ်ခေါ်မှု

တစ်ချိန်တည်းမှာပင် မဒီနာ (ယခင်အမည် ယသ်ရစ်ဗ် - Yathrib - يثرب) မြို့မှ အုပ်စုနှစ်စုဖြစ်သော အောစ် (Aws - أوس) နှင့် ခဇ်ရဂျ် (Khazraj - خزرج) မျိုးနွယ်စုတို့သည် အချင်းချင်း နှစ်ပေါင်းများစွာ စစ်မက်ဖြစ်ပွားနေခဲ့ကြသည်။ ထိုအုပ်စုများသည် တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ၏ ဂုဏ်သတင်းကို ကြားသိခဲ့ကြပြီး၊ သူတို့၏ ပဋိပက္ခများကို ဖြေရှင်းပေးနိုင်ရန်နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး ရရှိစေရန်အတွက် တမန်တော် (ဆွ) အား မဒီနာသို့ ကြွရောက်ရန် ဖိတ်ခေါ်ခဲ့ကြသည်။

ဟစ်ဂျရတ် ခရီးစဉ်

အဘူဘကရ်နှင့်အတူ ခရီးထွက်ခြင်း

အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်ထံမှ မဒီနာသို့ ရွှေ့ပြောင်းရန် အမိန့်တော်ရရှိပြီးနောက်၊ တမန်တော် (ဆွ) သည် သူ၏ အရင်းနှီးဆုံး မိတ်ဆွေဖြစ်သူ အဘူဘကရ် (Abu Bakr - أبو بكر) နှင့်အတူ မက္ကာမြို့မှ လျှို့ဝှက်စွာ ထွက်ခွာခဲ့သည်။ ကုရိုက်ရှ်တို့က တမန်တော် (ဆွ) ကို ရှာဖွေနေစဉ်တွင် သူတို့နှစ်ဦးသည် မက္ကာမြို့တောင်ဘက်ရှိ သောင်ရ်တောင် (Mount Thawr - ثور) ရှိ ဂူတစ်ခုတွင် သုံးရက်ခန့် ပုန်းအောင်းနေခဲ့ကြသည်။

ဂူအတွင်း ပုန်းအောင်းခြင်း

သောင်ရ်တောင်ဂူအတွင်း ပုန်းအောင်းနေစဉ် အဘူဘကရ်၏ သားဖြစ်သူ အဗ္ဗဒူလာ (Abdullah) က မက္ကာမြို့တွင်း သတင်းများကို ယူဆောင်လာပေးပြီး၊ သမီးဖြစ်သူ အအ်စမာ (Asma) က အစားအစာများ ပို့ဆောင်ပေးခဲ့သည်။ ကုရိုက်ရှ်တို့သည် ဂူဝအထိ ရောက်ရှိလာခဲ့သော်လည်း အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏ အကာအကွယ်ပေးမှုကြောင့် တမန်တော် (ဆွ) နှင့် အဘူဘကရ်တို့ကို မတွေ့ရှိခဲ့ကြပေ။

မဒီနာသို့ ရောက်ရှိခြင်း

သုံးရက်ခန့် ပုန်းအောင်းပြီးနောက် တမန်တော် (ဆွ) နှင့် အဘူဘကရ်တို့သည် မဒီနာသို့ ခရီးဆက်ခဲ့ကြသည်။ ခရီးလမ်းတွင် အခက်အခဲများစွာ ကြုံတွေ့ခဲ့ရသော်လည်း ဘေးကင်းစွာ ရောက်ရှိခဲ့ကြသည်။ မဒီနာမြို့အနီးရှိ ကုဘာ (Quba - قباء) အရပ်သို့ ရောက်ရှိသောအခါတွင် တမန်တော် (ဆွ) သည် ထိုနေရာတွင် ရက်အနည်းငယ်ခန့် ရပ်နားပြီး အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ ပထမဆုံး ဗလီ (Mosque - مسجد) ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် မဒီနာမြို့တွင်းသို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။

မဒီနာတွင် အခြေချခြင်း

မဒီနာမြို့သားတို့၏ ကြိုဆိုမှု

မဒီနာမြို့သားများ (အန်ဆွာရ် - Ansar - الأنصار) တို့သည် တမန်တော် (ဆွ) နှင့် မက္ကာမှ ရွှေ့ပြောင်းလာသော မွတ်စလင်မ်များ (မုဟာဂျီရူန်း - Muhajirun - المهاجرون) ကို လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုခဲ့ကြသည်။ သူတို့သည် တမန်တော် (ဆွ) အား ၎င်းတို့၏ ခေါင်းဆောင်အဖြစ် လက်ခံခဲ့ကြပြီး၊ နေအိမ်များ၊ စားနပ်ရိက္ခာများနှင့် အခြားလိုအပ်သည့် အကူအညီများကို ပေးအပ်ခဲ့ကြသည်။

မွတ်စလင်များနှင့် မဒီနာမှ မျိုးနွယ်စုများအကြား ချစ်ကြည်ရေး

တမန်တော် (ဆွ) သည် မဒီနာတွင် နေထိုင်သော မွတ်စလင်မ်များ၊ ဂျူးများနှင့် အခြားမျိုးနွယ်စုများအကြား စည်းလုံးညီညွတ်မှုနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး ရရှိစေရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ အန်ဆွာရ် (မဒီနာမြို့သား မွတ်စလင်မ်များ) နှင့် မုဟာဂျီရူန်း (မက္ကာမှ ရွှေ့ပြောင်းလာသော မွတ်စလင်မ်များ) အကြားတွင် ညီအစ်ကိုသဖွယ် သံယောဇဉ်နှောင်ကြိုးများ ဖန်တီးပေးခဲ့သည်။

"မဒီနာ ပဋိညာဉ်စာချုပ်" ရေးဆွဲခြင်း

တမန်တော် (ဆွ) သည် မဒီနာတွင် နေထိုင်သော မတူညီသည့် အုပ်စုများအကြား အခွင့်အရေးနှင့် တာဝန်များကို သတ်မှတ်ပေးသည့် "မဒီနာ ပဋိညာဉ်စာချုပ်" (Constitution of Medina - صحيفة المدينة) ကို ရေးဆွဲခဲ့သည်။ ဤစာချုပ်သည် မွတ်စလင်မ်များ၊ ဂျူးများနှင့် အခြားမျိုးနွယ်စုများအကြား ငြိမ်းချမ်းစွာ အတူယှဉ်တွဲနေထိုင်ရေးအတွက် အခြေခံမူများကို ချမှတ်ပေးခဲ့ပြီး၊ ဘာသာရေးလွတ်လပ်ခွင့်၊ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးနှင့် အပြန်အလှန် ကာကွယ်ရေးတို့ကို အာမခံပေးခဲ့သည်။ ဤစာချုပ်သည် အစ္စလာမ့်သမိုင်းတွင် အရေးပါသော နိုင်ငံရေးစာချုပ်တစ်ခုအဖြစ် မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။

အခန်း (၆) - မဒီနာမြို့တွင် နိုင်ငံတော် တည်ထောင်ခြင်း (Establishment of the State in Medina)

မဒီနာ ပဋိညာဉ်စာချုပ်

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) မဒီနာမြို့သို့ ရောက်ရှိပြီးနောက် အရေးပါဆုံး ဆောင်ရွက်ချက်တစ်ခုမှာ မဒီနာ ပဋိညာဉ်စာချုပ် (Constitution of Medina - صحيفة المدينة) ကို ရေးဆွဲခြင်းဖြစ်သည်။ ဤစာချုပ်သည် ကမ္ဘာ့ပထမဆုံး ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေများထဲမှ တစ်ခုဟုပင် သတ်မှတ်နိုင်သည်။

မွတ်စလင်များ၊ ဂျူးများနှင့် အခြားမျိုးနွယ်စုများအကြား သဘောတူညီချက်

မဒီနာ ပဋိညာဉ်စာချုပ်သည် မဒီနာမြို့တွင် နေထိုင်သော မတူညီသည့် လူမျိုးစုများနှင့် ဘာသာရေးအုပ်စုများ (မွတ်စလင်မ်များ၊ ဂျူးများ၊ အယူမှားများ) အားလုံးအတွက် တူညီသော အခွင့်အရေးနှင့် တာဝန်များကို သတ်မှတ်ပေးသည့် သဘောတူညီချက်ဖြစ်သည်။ ဤစာချုပ်သည် မတူကွဲပြားသော လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်း ငြိမ်းချမ်းစွာ အတူယှဉ်တွဲနေထိုင်ရေးအတွက် အခြေခံမူများကို ချမှတ်ပေးခဲ့သည်။

ဘာသာရေး လွတ်လပ်ခွင့်

မဒီနာ ပဋိညာဉ်စာချုပ်သည် ဘာသာရေး လွတ်လပ်ခွင့်ကို အတိအလင်း အာမခံပေးခဲ့သည်။ ဂျူးများသည် ၎င်းတို့၏ ဘာသာတရားကို လွတ်လပ်စွာ ကိုးကွယ်ခွင့်ရှိပြီး၊ ၎င်းတို့၏ တရားစီရင်ရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များကိုလည်း ၎င်းတို့ဘာသာ စီရင်ပိုင်ခွင့်ရှိသည်။ မွတ်စလင်မ်မဟုတ်သော အခြားအုပ်စုများလည်း အလားတူ အခွင့်အရေးများ ရရှိခဲ့ကြသည်။

တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေး

ဤစာချုပ်သည် တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေးကို အလေးပေးဖော်ပြထားသည်။ မည်သူမဆို ပြစ်မှုကျူးလွန်ပါက ဥပဒေနှင့်အညီ အရေးယူခံရမည်ဖြစ်ပြီး၊ မည်သူ့ကိုမျှ ဥပဒေအထက်တွင် မထားရှိစေရ။ အုပ်စုတစ်စုနှင့်တစ်စုအကြား ပဋိပက္ခများ ဖြစ်ပွားပါက တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ထံတွင် အဆုံးအဖြတ် ခံယူရမည်ဖြစ်သည်။

အစ္စလာမ့် နိုင်ငံတော် တည်ထောင်ခြင်း

ဗလီ (Masjid) တည်ဆောက်ခြင်း

မဒီနာသို့ ရောက်ရှိပြီး မကြာမီတွင် တမန်တော် (ဆွ) သည် မဒီနာမြို့လယ်တွင် ဗလီတစ်ခု (Masjid an-Nabawi - المسجد النبوي) ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ဤဗလီသည် မွတ်စလင်မ်တို့၏ ဝတ်ပြုရာနေရာအဖြစ်သာမက လူမှုရေး၊ နိုင်ငံရေးနှင့် ပညာရေးဆိုင်ရာ ဗဟိုဌာနအဖြစ်လည်း ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။

အုပ်ချုပ်ရေးစနစ် ထူထောင်ခြင်း

တမန်တော် (ဆွ) သည် မဒီနာမြို့၏ အုပ်ချုပ်ရေးကို စနစ်တကျဖြစ်စေရန် အောက်ပါတို့ကို ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်-

• အကြံပေးအဖွဲ့ (Shura - الشورى) - အရေးကြီးသော ဆုံးဖြတ်ချက်များ ချမှတ်ရာတွင် တိုင်ပင်ဆွေးနွေးရန် အကြံပေးအဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။
• ကိုယ်စားလှယ်များ ခန့်အပ်ခြင်း - အခွန်ကောက်ခံခြင်း၊ တရားစီရင်ခြင်းနှင့် အခြားသော အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ တာဝန်များကို ဆောင်ရွက်ရန် ကိုယ်စားလှယ်များ ခန့်အပ်ခဲ့သည်။
• စာချုပ်များ ချုပ်ဆိုခြင်း - အခြားသော မျိုးနွယ်စုများနှင့် မဟာမိတ်စာချုပ်များ ချုပ်ဆိုခြင်းဖြင့် နိုင်ငံတော်၏ လုံခြုံရေးကို ခိုင်မာစေခဲ့သည်။

တရားစီရင်ရေးစနစ်

တမန်တော် (ဆွ) သည် တရားစီရင်ရေးတွင် တရားမျှတမှုရှိစေရန် အလေးထားဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ သူကိုယ်တိုင် တရားစီရင်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး၊ အခြားသော တရားသူကြီးများကိုလည်း ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ အစ္စလာမ့်ဥပဒေ (Sharia - الشريعة) ကို အခြေခံ၍ တရားစီရင်ခဲ့သည်။

စစ်ရေးနှင့် ကာကွယ်ရေး

မက္ကာမှ ကုရိုက်ရှ်တို့နှင့် စစ်ပွဲများ

မဒီနာတွင် အစ္စလာမ့်နိုင်ငံတော် ထူထောင်ပြီးနောက် မက္ကာမှ ကုရိုက်ရှ်တို့နှင့် မကြာခဏ စစ်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ အကြောင်းရင်းများမှာ-

• ကုရိုက်ရှ်တို့သည် မွတ်စလင်မ်များကို ဆက်လက် နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းနေခြင်း။
• မွတ်စလင်မ်တို့၏ ကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းများကို ဖြတ်တောက်ခြင်း။
• အစ္စလာမ်ဘာသာ ပျံ့နှံ့မှုကို ဟန့်တားလိုခြင်း။

ဘဒရ် တိုက်ပွဲ (Battle of Badr - غزوة بدر)

ဟစ်ဂျရီ ၂ နှစ် (အေဒီ ၆၂၄) တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော ဘဒရ်တိုက်ပွဲသည် မွတ်စလင်မ်များနှင့် ကုရိုက်ရှ်တို့အကြား ပထမဆုံးသော အဓိက တိုက်ပွဲဖြစ်သည်။ မွတ်စလင်မ်စစ်သည်အင်အား ၃၀၀ ကျော်ခန့်သည် ကုရိုက်ရှ်စစ်သည်အင်အား ၁၀၀၀ ကျော်ခန့်ကို အနိုင်ရရှိခဲ့သည်။ ဤတိုက်ပွဲသည် မွတ်စလင်မ်တို့အတွက် အရေးပါသော အောင်ပွဲဖြစ်ပြီး၊ အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ အင်အားကို ပြသနိုင်ခဲ့သည်။

ဥဟုဒ် တိုက်ပွဲ (Battle of Uhud - غزوة أحد)

ဟစ်ဂျရီ ၃ နှစ် (အေဒီ ၆၂၅) တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော ဥဟုဒ်တိုက်ပွဲတွင် မွတ်စလင်မ်စစ်သည်အင်အား ၇၀၀ ခန့်သည် ကုရိုက်ရှ်စစ်သည်အင်အား ၃၀၀၀ ခန့်နှင့် ရင်ဆိုင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ အစပိုင်းတွင် မွတ်စလင်မ်တို့ အသာစီးရခဲ့သော်လည်း၊ တမန်တော် (ဆွ) ၏ အမိန့်ကို မနာခံဘဲ တောင်ကုန်းပေါ်မှ ဆင်းလာသော မြားပစ်သမားအချို့ကြောင့် အရေးနိမ့်ခဲ့ရသည်။

တုတ်ကျင်းတိုက်ပွဲ (Battle of the Trench - غزوة الخندق/غزوة الأحزاب)

ဟစ်ဂျရီ ၅ နှစ် (အေဒီ ၆၂၇) တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော တုတ်ကျင်းတိုက်ပွဲတွင် ကုရိုက်ရှ်တို့နှင့် ၎င်းတို့၏ မဟာမိတ်များ စုပေါင်းအင်အား ၁၀၀၀၀ ခန့်သည် မဒီနာမြို့ကို ဝိုင်းရံတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ တမန်တော် (ဆွ) ၏ အကြံပေးချက်အရ မွတ်စလင်မ်တို့သည် မြို့ပတ်လည်တွင် တုတ်ကျင်းကြီး (Khandaq - خندق) တူး၍ ခုခံခဲ့သည်။ ရန်သူတို့သည် တုတ်ကျင်းကို ကျော်လွှားနိုင်ခြင်း မရှိဘဲ၊ ဝိုင်းရံမှုကို ရက်ပေါင်းများစွာ ကြာပြီးနောက် ပြန်လည်ဆုတ်ခွာသွားခဲ့ရသည်။ ဤတိုက်ပွဲသည် မွတ်စလင်မ်တို့၏ ခံစစ်စွမ်းရည်ကို ပြသနိုင်ခဲ့သော တိုက်ပွဲဖြစ်သည်။

အခန်း (၇) - မက္ကာမြို့ကို အောင်နိုင်ခြင်း (Conquest of Mecca)

ဟုဒိုင်ဘီယာ စာချုပ် (Treaty of Hudaybiyyah)

ဟစ်ဂျရီ ၆ နှစ် (အေဒီ ၆၂၈) တွင် တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) သည် မက္ကာမြို့သို့ ဟဂျ် (Hajj - حج) ဘုရားဖူးခရီး ထွက်ရန် မွတ်စလင်မ် ၁၄၀၀ ခန့်နှင့်အတူ ခရီးထွက်ခဲ့သည်။ သို့သော် မက္ကာမြို့အနီး ဟုဒိုင်ဘီယာ (Hudaybiyyah - الحديبية) အရပ်သို့ ရောက်သောအခါ ကုရိုက်ရှ်တို့က တားဆီးခဲ့သည်။

မက္ကာသို့ ဘုရားဖူးခရီး မထွက်နိုင်ခြင်း

ကုရိုက်ရှ်တို့သည် တမန်တော် (ဆွ) နှင့် မွတ်စလင်မ်များကို မက္ကာမြို့တွင်းသို့ ဝင်ရောက်ခွင့် မပြုခဲ့ပေ။ ထို့ကြောင့် နှစ်ဖက် ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြပြီး၊ နောက်ဆုံးတွင် ဟုဒိုင်ဘီယာ စာချုပ်ကို ချုပ်ဆိုနိုင်ခဲ့သည်။

၁၀ နှစ် စစ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက်

ဟုဒိုင်ဘီယာ စာချုပ်၏ အဓိကအချက်များမှာ-

1. မွတ်စလင်မ်များသည် ထိုနှစ်တွင် မက္ကာသို့ ဘုရားဖူးခရီး မထွက်ရဘဲ နောက်နှစ်မှသာ လာရောက်ခွင့်ပြုမည်။
2. မက္ကာနှင့် မဒီနာအကြား ၁၀ နှစ်ကြာ စစ်ရပ်စဲရေး ပြုလုပ်ရန်။
3. နှစ်ဖက်စလုံးမှ မည်သည့် မျိုးနွယ်စုနှင့်မဆို မဟာမိတ်ဖွဲ့ခွင့်ရှိသည်။
4. မက္ကာမှ မွတ်စလင်မ်တစ်ဦး မဒီနာသို့ ထွက်ပြေးလာပါက မက္ကာသို့ ပြန်လည်ပို့ဆောင်ပေးရမည်ဖြစ်ပြီး၊ မဒီနာမှ မွတ်စလင်မ်တစ်ဦး မက္ကာသို့ ထွက်ပြေးလာပါက ပြန်လည်ပို့ဆောင်ပေးရန် မလိုအပ်ပေ။

ဤစာချုပ်သည် မွတ်စလင်မ်များအတွက် အစပိုင်းတွင် အကျိုးနည်းသည်ဟု ထင်ရသော်လည်း၊ ရေရှည်တွင် အစ္စလာမ်ဘာသာ ပျံ့နှံ့ရေးအတွက် အခွင့်အလမ်းများစွာ ပွင့်လာခဲ့သည်။

စာချုပ် ချိုးဖောက်ခံရခြင်း

ကုရိုက်ရှ်တို့၏ မဟာမိတ်များက မွတ်စလင်များကို တိုက်ခိုက်ခြင်း

ဟုဒိုင်ဘီယာ စာချုပ် ချုပ်ဆိုပြီး နှစ်နှစ်ခန့်အကြာတွင် ကုရိုက်ရှ်တို့၏ မဟာမိတ်ဖြစ်သော ဘနူဘကရ် (Banu Bakr) မျိုးနွယ်စုသည် မွတ်စလင်မ်များ၏ မဟာမိတ်ဖြစ်သော ဘနူခူဇာအာ (Banu Khuza'ah) မျိုးနွယ်စုကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ဤတိုက်ခိုက်မှုသည် ဟုဒိုင်ဘီယာ စာချုပ်ကို သိသာထင်ရှားစွာ ချိုးဖောက်ခြင်းဖြစ်သည်။

မက္ကာသို့ ချီတက်ခြင်း

မွတ်စလင် စစ်တပ်ကြီးဖြင့် ချီတက်ခြင်း

စာချုပ် ချိုးဖောက်ခံရပြီးနောက် တမန်တော် (ဆွ) သည် ဟစ်ဂျရီ ၈ နှစ် (အေဒီ ၆၃၀) တွင် မွတ်စလင်မ်စစ်သည်အင်အား ၁၀၀၀၀ ခန့်ဖြင့် မက္ကာမြို့သို့ ချီတက်ခဲ့သည်။ ဤစစ်ချီတက်မှုသည် အလွန်လျှို့ဝှက်စွာ ပြင်ဆင်ခဲ့ပြီး၊ ကုရိုက်ရှ်တို့ ကြိုတင်ပြင်ဆင်ချိန် မရလိုက်ပေ။

သွေးမြေမကျဘဲ အောင်နိုင်ခြင်း

မွတ်စလင်မ်စစ်တပ်ကြီး မက္ကာမြို့အနီးသို့ ရောက်ရှိလာသောအခါ ကုရိုက်ရှ်တို့သည် ခုခံတိုက်ခိုက်ရန် အင်အားမရှိတော့ဘဲ လက်နက်ချ အညံ့ခံခဲ့ကြသည်။ တမန်တော် (ဆွ) သည် မက္ကာမြို့တွင်းသို့ အောင်နိုင်သူအဖြစ် ဝင်ရောက်ခဲ့သော်လည်း၊ မည်သည့် သွေးထွက်သံယိုမှုမျှ မဖြစ်စေဘဲ ငြိမ်းချမ်းစွာ သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။

အထွေထွေ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်

ရန်သူများကို ခွင့်လွှတ်ခြင်း

တမန်တော် (ဆွ) သည် မက္ကာမြို့ကို အောင်နိုင်ပြီးနောက် အထွေထွေ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် (General Amnesty) ကို ကြေညာခဲ့သည်။ သူသည် နှစ်ပေါင်းများစွာ သူ့အား ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သော ရန်သူများကိုပင် ခွင့်လွှတ်ခဲ့သည်။ ဤသည်မှာ တမန်တော် (ဆွ) ၏ ကြီးမြတ်သော စိတ်ထားနှင့် ခွင့်လွှတ်မှုတို့ကို ပြသခြင်းဖြစ်သည်။

ကအ်ဘာ ကျောင်းတော်မှ ရုပ်တုများကို ဖယ်ရှားခြင်း

တမန်တော် (ဆွ) သည် မက္ကာမြို့ရှိ အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ အထွတ်အမြတ်ထားရာ ကအ်ဘာ ကျောင်းတော် (Kaaba - الكعبة) အတွင်းရှိ ရုပ်တုများအားလုံးကို ဖယ်ရှားရှင်းလင်းခဲ့သည်။ ဤသို့ဖြင့် ကအ်ဘာ ကျောင်းတော်သည် တစ်ဆူတည်းသော ဘုရားသခင် (အလ္လာဟ်) ကိုသာ ဝတ်ပြုရာနေရာအဖြစ် ပြန်လည်သန့်စင်စေခဲ့သည်။

အခန်း (၈) - နောက်ဆုံးနှစ်များနှင့် ကွယ်လွန်ခြင်း (Final Years and Death)

နောက်ဆုံး ဟဂ်ျ ခရီးစဉ် (Farewell Pilgrimage)

ဟစ်ဂျရီ ၁၀ နှစ် (အေဒီ ၆၃၂) တွင် တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) သည် မက္ကာမြို့သို့ နောက်ဆုံးအကြိမ် ဟဂျ် (Hajj) ဘုရားဖူးခရီး ထွက်ခဲ့သည်။ ဤခရီးစဉ်ကို "နှုတ်ဆက် ဟဂ်ျ ခရီးစဉ်" (Farewell Pilgrimage - حجة الوداع) ဟုလည်း ခေါ်သည်။

တမန်တော်မြတ်၏ နောက်ဆုံး တရားဒေသနာ

ဟဂ်ျ ခရီးစဉ်အတွင်း အာရာဖတ်တောင်ကုန်း (Mount Arafat - عرفات) တွင် တမန်တော် (ဆွ) သည် မွတ်စလင်မ်ထောင်ပေါင်းများစွာကို နောက်ဆုံး တရားဒေသနာ (Last Sermon - خطبة الوداع) ဟောကြားခဲ့သည်။ ဤတရားဒေသနာတွင် အောက်ပါ အဓိကအချက်များ ပါဝင်သည်-

• တစ်ဆူတည်းသော ဘုရားသခင် (အလ္လာဟ်) ကိုသာ ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်ရန်
• လူသားအားလုံး တန်းတူညီမျှဖြစ်ကြောင်း
• အမျိုးသမီးများ၏ အခွင့်အရေးကို လေးစားရန်
• အတိုးယူခြင်းကို တားမြစ်ခြင်း
• သွေးကြွေးတောင်းခြင်း (အငြိုးအတေးထားခြင်း) ကို တားမြစ်ခြင်း
• အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ အခြေခံမူများကို လိုက်နာကျင့်သုံးရန်

အစ္စလာမ် သာသနာ ပြည့်စုံခြင်း

နောက်ဆုံး ဟဂ်ျ ခရီးစဉ်တွင် အောက်ပါ အာယသ် (Verse) ကျရောက်ခဲ့သည်-

"ယနေ့တွင် သင်တို့အတွက် သင်တို့၏ သာသနာကို ငါအရှင်မြတ် ပြည့်စုံစေတော်မူခဲ့ပြီ။ ထို့ပြင် သင်တို့အပေါ်၌ ငါအရှင်မြတ်၏ ကျေးဇူးတော်ကိုလည်း ပြည့်ဝစေတော်မူခဲ့ပြီ။ ထို့ပြင် အစ္စလာမ် သာသနာကို သင်တို့၏ သာသနာအဖြစ် ငါအရှင်မြတ် နှစ်သက်သဘောတူတော်မူခဲ့ပြီ။" (ကုရ်အာန် ၅:၃)

ဤအာယသ်သည် အစ္စလာမ်သာသနာ ပြည့်စုံပြီဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခြင်းဖြစ်သည်။

ဖျားနာခြင်းနှင့် ကွယ်လွန်ခြင်း

အသက်အရွယ်နှင့် ကျန်းမာရေး

နောက်ဆုံး ဟဂျ် ခရီးစဉ်မှ ပြန်ရောက်ပြီးနောက် တမန်တော် (ဆွ) သည် ကျန်းမာရေး ချို့တဲ့လာခဲ့သည်။ သူသည် ထိုအချိန်တွင် အသက် ၆၃ နှစ်ခန့် ရှိပြီဖြစ်သည်။

ကွယ်လွန်ချိန်နှင့် နေရာ

ဟစ်ဂျရီ ၁၁ နှစ်၊ ရဗီအွလ်အအောင်ဝလ်လ (Rabi' al-Awwal) လ ၁၂ ရက် (အေဒီ ၆၃၂၊ ဇွန်လ ၈ ရက်) တွင် တမန်တော် (ဆွ) သည် မဒီနာမြို့ရှိ ၎င်း၏ နေအိမ်တွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ ကွယ်လွန်ချိန်တွင် ဇနီးဖြစ်သူ အာအိရှာ (Aisha - عائشة) ၏ ရင်ခွင်၌ ရှိနေခဲ့သည်။

အလောင်းတော်ကို မြှုပ်နှံခြင်း

တမန်တော် (ဆွ) ၏ အလောင်းတော်ကို ကွယ်လွန်ခဲ့သည့် နေအိမ်တွင်ပင် မြှုပ်နှံခဲ့သည်။ ထိုနေရာသည် ယနေ့ခေတ်တွင် မဒီနာမြို့ရှိ တမန်တော်ဗလီ (Masjid an-Nabawi - المسجد النبوي) အတွင်းတွင် တည်ရှိသည်။

အမွေအနှစ် (Legacy)

အစ္စလာမ်ဘာသာ ပျံ့နှံ့မှု

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ကွယ်လွန်ချိန်တွင် အာရေဗျကျွန်းဆွယ်တစ်ခုလုံးနီးပါး အစ္စလာမ်ဘာသာကို လက်ခံခဲ့ကြပြီးဖြစ်သည်။ သူ၏ သွန်သင်ချက်များကြောင့် အစ္စလာမ်ဘာသာသည် လျင်မြန်စွာ ပျံ့နှံ့ခဲ့ပြီး ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ဘာသာတရားများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်လာခဲ့သည်။

ကုရ်အာန်ကျမ်းနှင့် ဟဒီးစ်တော်များ

တမန်တော် (ဆွ) ၏ အဓိက အမွေအနှစ်နှစ်ခုမှာ ကုရ်အာန်ကျမ်း (Quran) နှင့် ဟဒီးစ်တော်များ (Hadith) ဖြစ်သည်။ ကုရ်အာန်ကျမ်းသည် အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏ ဗျာဒိတ်တော်များ စုစည်းမှုဖြစ်ပြီး၊ ဟဒီးစ်တော်များမှာ တမန်တော် (ဆွ) ၏ ပြောကြားချက်များနှင့် လုပ်ဆောင်ချက်များ မှတ်တမ်းဖြစ်သည်။ ဤကျမ်းဂန်နှစ်ရပ်သည် မွတ်စလင်မ်တို့အတွက် ဘဝလမ်းညွှန်များဖြစ်ပြီး၊ အစ္စလာမ့်ဥပဒေ (Sharia) ၏ အခြေခံ အရင်းအမြစ်များဖြစ်သည်။

စံပြပုဂ္ဂိုလ်အဖြစ် လေးစားကြည်ညိုမှု

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) သည် မွတ်စလင်မ်တို့အတွက် အကောင်းဆုံး စံပြပုဂ္ဂိုလ် (Role Model - أسوة حسنة) ဖြစ်သည်။ သူ၏ ကိုယ်ကျင့်တရား၊ စိတ်နေသဘောထား၊ လူမှုဆက်ဆံရေးနှင့် ဘာသာရေးကိုင်းရှိုင်းမှုတို့ကို မွတ်စလင်မ်တို့က အတုယူ လိုက်နာကြသည်။ သူ၏ ဘဝဖြစ်စဉ် (Seerah - السيرة النبوية) သည် မွတ်စလင်မ်တို့အတွက် အဖိုးမဖြတ်နိုင်သော သင်ခန်းစာများ ပေးလျက်ရှိသည်။

အခန်း (၉) - ကိုယ်ရည်ကိုယ်သွေးနှင့် စရိုက်လက္ခဏာ (Personality and Character)

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ၏ ကိုယ်ရည်ကိုယ်သွေးနှင့် စရိုက်လက္ခဏာများသည် အစ္စလာမ်ဘာသာဝင်များအတွက် စံနမူနာယူဖွယ်ရာများ ဖြစ်သည်။ သူ၏ ဘဝတစ်လျှောက်လုံးတွင် ထင်ရှားခဲ့သော ဂုဏ်ရည်များစွာ ရှိသည့်အနက် အောက်ပါတို့သည် အထူး ထင်ရှားသည်။

သစ္စာရှိမှုနှင့် ရိုးသားမှု

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) သည် ငယ်စဉ်ကပင် သစ္စာရှိမှုနှင့် ရိုးသားမှုတို့ကြောင့် ထင်ရှားသူဖြစ်သည်။ မက္ကာမြို့သူမြို့သားများက သူ့အား "အလ်-အာမီးန်" (Al-Amin - الأمين) ဟူသော ဘွဲ့အမည်ဖြင့် ချီးကျူးခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ အလ်-အာမီးန် ဆိုသည်မှာ "သစ္စာရှိသူ" သို့မဟုတ် "ယုံကြည်စိတ်ချရသူ" ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ သူ၏ ရိုးသားမှုကြောင့် လူအများက ၎င်းတို့၏ ပစ္စည်းဥစ္စာများကို သူ့ထံတွင် ယုံကြည်စိတ်ချစွာ အပ်နှံလေ့ရှိကြသည်။ တမန်တော်ဘဝ ရောက်ရှိပြီးနောက်တွင်လည်း ဤဂုဏ်သစ္စာကြောင့် လူအများက သူ့အား ပိုမိုယုံကြည်လက်ခံခဲ့ကြသည်။

နှိမ့်ချမှုနှင့် ရိုးရှင်းမှု

တန်ခိုးအာဏာနှင့် လွှမ်းမိုးမှု ကြီးမားလာသော်လည်း တမန်တော် (ဆွ) သည် နှိမ့်ချမှုနှင့် ရိုးရှင်းမှုကို လက်ကိုင်ထားခဲ့သည်။ အဝတ်အစား၊ နေထိုင်မှုပုံစံနှင့် အစားအသောက်တို့တွင် ရိုးရိုးရှင်းရှင်းသာ နေထိုင်ခဲ့သည်။ သူသည် မိမိကိုယ်ကို အခြားသူများထက် မြင့်မြတ်သူအဖြစ် မယူဆဘဲ၊ လူအများနှင့် ရောနှောဆက်ဆံလေ့ရှိသည်။ ကျွန်များနှင့် ဆင်းရဲသားများအပေါ်တွင်လည်း သနားကြင်နာမှု ပြသခဲ့သည်။

သနားကြင်နာမှုနှင့် ခွင့်လွှတ်မှု

တမန်တော် (ဆွ) သည် သနားကြင်နာမှု ကြီးမားသူဖြစ်သည်။ လူသားများအပေါ်တွင်သာမက တိရစ္ဆာန်များအပေါ်တွင်ပါ ကြင်နာမှု ပြသခဲ့သည်။ သူသည် ရန်သူများကိုပင် ခွင့်လွှတ်တတ်သူဖြစ်သည်။ မက္ကာမြို့ကို အောင်နိုင်ပြီးနောက် နှစ်ပေါင်းများစွာ သူ့အား ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သော ရန်သူများကို အထွေထွေ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ပေးခဲ့သည်မှာ ထင်ရှားသော သာဓကဖြစ်သည်။

ရဲစွမ်းသတ္တိနှင့် ဇွဲလုံ့လ

တမန်တော် (ဆွ) သည် ရဲစွမ်းသတ္တိနှင့် ပြည့်စုံသူဖြစ်သည်။ ဘဒရ်တိုက်ပွဲ၊ ဥဟုဒ်တိုက်ပွဲနှင့် အခြားသော တိုက်ပွဲများတွင် ရဲဝံ့စွာ ဦးဆောင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ အစ္စလာမ်သာသနာကို ဟောပြောရာတွင်လည်း အခက်အခဲများနှင့် နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းမှုများစွာ ကြုံတွေ့ခဲ့ရသော်လည်း ဇွဲမလျှော့ဘဲ ဆက်လက်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။

တရားမျှတမှုနှင့် ညီမျှမှု

တမန်တော် (ဆွ) သည် တရားမျှတမှုနှင့် ညီမျှမှုကို အလွန်တန်ဖိုးထားသူဖြစ်သည်။ တရားစီရင်ရာတွင် ဆွေမျိုးမိတ်ဆွေ၊ မည်သူ့ကိုမျှ မျက်နှာမလိုက်ဘဲ တရားမျှတစွာ စီရင်လေ့ရှိသည်။ လူလူချင်း ခွဲခြားဆက်ဆံခြင်းကို ဆန့်ကျင်ခဲ့ပြီး၊ လူသားအားလုံး တန်းတူညီမျှဖြစ်ကြောင်း ဟောပြောခဲ့သည်။ အစ္စလာမ်ဘာသာတွင် ကျွန်စနစ်ကို တိုက်ရိုက် ပယ်ဖျက်ခြင်း မပြုသော်လည်း၊ ကျွန်များကို လူသားဆန်စွာ ဆက်ဆံရန်နှင့် လွတ်မြောက်ခွင့်ပေးရန် တိုက်တွန်းခဲ့သည်။

အခန်း (၁၀) - မိသားစုဘဝ (Family Life)

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ၏ မိသားစုဘဝသည် အစ္စလာမ်ဘာသာဝင်များအတွက် စံနမူနာယူဖွယ်ရာဖြစ်ပြီး၊ သူ၏ လူသားဆန်မှု၊ မေတ္တာတရားနှင့် ကြင်နာမှုတို့ကို ဖော်ပြနေသည်။

ဇနီးများနှင့် သားသမီးများ

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) တွင် ဇနီး ၁၁ ဦး ရှိခဲ့သည်ဟု အများစုက လက်ခံကြသည်။ သို့သော် ဤအိမ်ထောင်ပြုခြင်းများသည် သာမန်ကာမဂုဏ်ခံစားရန်အတွက် မဟုတ်ဘဲ၊ လူမှုရေး၊ နိုင်ငံရေးနှင့် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ အကြောင်းပြချက်များကြောင့်ဖြစ်သည်။ ထိုခေတ်ကာလ အာရပ်လူ့အဖွဲ့အစည်းတွင် အမျိုးသမီးများသည် အကာအကွယ်မဲ့နေတတ်ပြီး၊ အိမ်ထောင်ပြုခြင်းသည် အမျိုးသမီးများအတွက် လုံခြုံမှုနှင့် အသိုင်းအဝိုင်းအတွင်း နေရာတစ်နေရာ ရရှိစေရန် အဓိကနည်းလမ်းဖြစ်သည်။

ဇနီး တစ်ဦးချင်းစီ၏ အကြောင်း အကျဉ်း

1. ခါဒီဂျာ ဘင်တ် ခိုဝါလိဒ် (Khadijah bint Khuwaylid - خديجة بنت خويلد) - တမန်တော် (ဆွ) ၏ ပထမဆုံးနှင့် အချစ်ဆုံးဇနီးဖြစ်သည်။ တမန်တော် (ဆွ) ထက် အသက် ၁၅ နှစ်ခန့် ကြီးပြီး၊ ချမ်းသာကြွယ်ဝသော ကုန်သည်မုဆိုးမတစ်ဦးဖြစ်သည်။ တမန်တော် (ဆွ) အသက် ၂၅ နှစ်၊ ခါဒီဂျာ အသက် ၄၀ အရွယ်တွင် လက်ထပ်ခဲ့ကြပြီး၊ ခါဒီဂျာ ကွယ်လွန်သည်အထိ ၂၅ နှစ်ကြာ အတူနေထိုင်ခဲ့သည်။
2. ဆော်ဒါ ဘင်တ် ဇမ်အာ (Sawdah bint Zam'ah - سودة بنت زمعة) - ခါဒီဂျာ ကွယ်လွန်ပြီးနောက် တမန်တော် (ဆွ) နှင့် လက်ထပ်ခဲ့သော ဒုတိယမြောက် ဇနီးဖြစ်သည်။ မုဆိုးမတစ်ဦးဖြစ်ပြီး အသက်အရွယ်ကြီးရင့်နေပြီဖြစ်သည်။
3. အာအိရှာ ဘင်တ် အဘီဘကရ် (Aisha bint Abi Bakr - عائشة بنت أبي بكر): တမန်တော် (ဆွ) ၏ အရင်းနှီးဆုံး မိတ်ဆွေ အဘူဘကရ်၏ သမီးဖြစ်သည်။ အစ္စလာမ်ဘာသာတွင် အရေးပါသော အမျိုးသမီးတစ်ဦးဖြစ်ပြီး၊ ဟဒီးစ်တော်များစွာကို ပြန်လည်ပြောပြခဲ့သူဖြစ်သည်။
4. ဟဖ်ဆာ ဘင်တ် အုမရ် (Hafsa bint Umar - حفصة بنت عمر) - တမန်တော် (ဆွ) ၏ နောက်လိုက်ဖြစ်သူ အုမရ်၏ သမီးဖြစ်သည်။ ခင်ပွန်းသည် စစ်ပွဲတွင် ကျဆုံးပြီးနောက် မုဆိုးမဖြစ်နေသူဖြစ်သည်။
5. ဇိုင်နဗ် ဘင်တ် ခိုဇိုင်မာ (Zaynab bint Khuzaymah - زينب بنت خزيمة) - "ဆင်းရဲသားတို့၏ မိခင်" (Umm al-Masakin - أم المساكين) ဟု လူသိများပြီး၊ ရက်ရောမှုနှင့် ဆင်းရဲသားများကို ကူညီထောက်ပံ့မှုကြောင့် ကျော်ကြားသည်။ တမန်တော် (ဆွ) နှင့် လက်ထပ်ပြီး မကြာမီ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။
6. အွမ်စလာမာ (Umm Salamah - أم سلمة) - ခင်ပွန်းသည် အစောပိုင်း မွတ်စလင်မ်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး စစ်ပွဲတွင် ကျဆုံးခဲ့သည်။ တမန်တော် (ဆွ) နှင့် လက်ထပ်ပြီးနောက် အစ္စလာမ်ဘာသာတွင် အရေးပါသော အမျိုးသမီးတစ်ဦး ဖြစ်လာခဲ့သည်။
7. ဇိုင်နဗ် ဘင်တ် ဂျဟ်ရှ် (Zaynab bint Jahsh - زينب بنت جحش) - တမန်တော် (ဆွ) ၏ ဦးလေးသမီးဖြစ်သည်။ ယခင်က တမန်တော် (ဆွ) ၏ မွေးစားသားဖြစ်သူ ဇိုင်ဒ်နှင့် လက်ထပ်ခဲ့ပြီး၊ နောက်ပိုင်းတွင် ဇိုင်ဒ်နှင့် ကွာရှင်းပြီးနောက် တမန်တော် (ဆွ) နှင့် လက်ထပ်ခဲ့သည်။
8. ဂျိုဝိုင်ရီယာ ဘင်တ် အလ်-ဟာရစ် (Juwayriyya bint al-Harith - جويرية بنت الحارث) - ဘနူ မွတ်စတာလစ်က် (Banu Mustaliq) မျိုးနွယ်စု ခေါင်းဆောင်၏ သမီးဖြစ်သည်။ စစ်သုံ့ပန်းအဖြစ် ဖမ်းဆီးခံရပြီးနောက် တမန်တော် (ဆွ) နှင့် လက်ထပ်ခဲ့သည်။
9. အွမ် ဟဘီဘာ (Umm Habibah - أم حبيبة) - အဘူ ဆူဖီယန် (Abu Sufyan) ၏ သမီးဖြစ်ပြီး၊ အစောပိုင်း မွတ်စလင်မ်တစ်ဦးဖြစ်သည်။ ခင်ပွန်းသည် အဘီစီနီးယား (အီသီယိုးပီးယား) သို့ ဟစ်ဂျရတ်ပြုစဉ် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။
10. ဆွဖီယာ ဘင်တ် ဟိုယိုင်း (Safiyya bint Huyayy - صفية بنت حيي) - ဂျူးမျိုးနွယ်စု ခေါင်းဆောင်တစ်ဦး၏ သမီးဖြစ်သည်။ ခိုက်ဘာရ်တိုက်ပွဲ (Battle of Khaybar) တွင် စစ်သုံ့ပန်းအဖြစ် ဖမ်းဆီးခံရပြီးနောက် တမန်တော် (ဆွ) နှင့် လက်ထပ်ခဲ့သည်။
11. မိုင်မူနာ ဘင်တ် အလ်-ဟာရစ် (Maymunah bint al-Harith - ميمونة بنت الحارث) - တမန်တော် (ဆွ) ၏ နောက်ဆုံးဇနီးဖြစ်သည်။ မုဆိုးမတစ်ဦးဖြစ်ပြီး ဟုဒိုင်ဘီယာ စာချုပ် ချုပ်ဆိုပြီးနောက် လက်ထပ်ခဲ့သည်။

သားသမီးများ၏ အမည်များနှင့် ဘဝအကြောင်း အကျဉ်း

• ဇနီးသည် ခါဒီဂျာမှ သားသမီး ၆ ဦးထွန်းကားခဲ့သည်။
  • သား
    1. အလ်-ကာစင်မ် (Al-Qasim - القاسم) - ငယ်စဉ်ကပင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။
    2. အဗ္ဗဒူလာ (Abdullah - عبد الله) - ငယ်စဉ်ကပင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ အချို့က ဤသားတော်ကို "အတ်-တာယစ်ဗ်" (At-Tayyib - الطيب) သို့မဟုတ် "အတ်-တာဟီရ်" (At-Tahir - الطاهر) ဟုလည်း ခေါ်ကြသည်။
  • သမီး
    1. ဇိုင်နဗ် (Zainab - زينب) - အဘူလ် အာစ် (Abul-Aas ibn al-Rabee) နှင့် လက်ထပ်ခဲ့သည်။
    2. ရုကိုင်းယား (Ruqayyah - رقية) - အစောပိုင်းတွင် အွတ်ဘာ အိဗ်နု အဘီ လဟဗ် နှင့် လက်ထပ်ခဲ့ပြီး ကွာရှင်းခဲ့သည်။ ထို့နောက် တတိယမြောက် ကလီဖာ အွတ်စ်မာန် (Uthman ibn Affan) နှင့် လက်ထပ်ခဲ့သည်။
    3. အွမ်ကူလ်သွမ် (Umm Kulthum - أم كلثوم) - ရုကိုင်းယား ကွယ်လွန်ပြီးနောက် အွတ်စ်မာန်နှင့်ပင် လက်ထပ်ခဲ့သည်။
    4. ဖသွေမာ (Fatimah - فاطمة) - အလီ (Ali ibn Abi Talib) နှင့် လက်ထပ်ခဲ့ပြီး အစ္စလာမ်ဘာသာတွင် အရေးပါသော အမျိုးသမီးတစ်ဦး ဖြစ်လာသည်။ သူတို့၏ သားစဉ်မြေးဆက်ကို "အဲဟ်လေဘိုက်" (Ahl al-Bayt - أهل البيت) ဟုခေါ်ပြီး ရှီအာ မွတ်စလင်မ်များက အထူးလေးစားကြသည်။
• အခြားဇနီးများမှ သားသမီးမထွန်းကားခဲ့ပါ။ သို့သော် မာရီယာ အလ်-ကိဗ်သီယာ (Maria al-Qibtiyya) မှ သားတစ်ယောက်ဖြစ်သည့် အီဗရာဟင်မ် (Ibrahim) ကိုမွေးဖွားခဲ့သော်လည်း ငယ်စဉ်ကပင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။

အိမ်ထောင်ရေးနှင့် မိသားစု ဆက်ဆံရေး

တမန်တော် (ဆွ) သည် ဇနီးများအပေါ် တန်းတူညီမျှ ဆက်ဆံခဲ့ပြီး၊ တစ်ဦးချင်းစီ၏ လိုအပ်ချက်များကို ဖြည့်ဆည်းပေးခဲ့သည်။ သူသည် ဇနီးများနှင့်အတူ ရယ်မောကစားခြင်း၊ တိုင်ပင်ဆွေးနွေးခြင်းနှင့် အိမ်မှုကိစ္စများတွင် ကူညီလုပ်ဆောင်ခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

စံပြခင်ပွန်းနှင့် ဖခင်အဖြစ် ရှုမြင်ခံရမှု

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) သည် မွတ်စလင်မ်များအတွက် စံပြခင်ပွန်းနှင့် ဖခင်အဖြစ် ရှုမြင်ခံရသည်။ သူသည် မိသားစုကို ချစ်ခင်ကြင်နာခြင်း၊ ဂရုစိုက်ခြင်း၊ တာဝန်ယူခြင်းနှင့် ပညာပေးခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

မိသားစုဝင်များအပေါ် ထားရှိသည့် မေတ္တာနှင့် ဂရုစိုက်မှု

တမန်တော် (ဆွ) သည် မိသားစုဝင်များအပေါ် နက်ရှိုင်းသော မေတ္တာနှင့် ဂရုစိုက်မှု ထားရှိခဲ့သည်။ သမီးဖြစ်သူ ဖှာத்திမာကို အထူးချစ်ခင်ခဲ့ပြီး "ငါ့ရင်သွေး" ဟုပင် ခေါ်ဆိုခဲ့သည်။ သူ၏ မြေးများဖြစ်သော ဟာဆန် (Hasan) နှင့် ဟိုစိန် (Husayn) တို့ကိုလည်း အလွန်ချစ်မြတ်နိုးခဲ့သည်။

အခန်း (၁၁) - အစ္စလာမ်ဘာသာတွင် တမန်တော် မုဟမ္မဒ်၏ အရေးပါမှု (Importance in Islam)

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) သည် အစ္စလာမ်ဘာသာတွင် အမြင့်မြတ်ဆုံးသော ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်ပြီး၊ သူ၏ အရေးပါမှုမှာ အောက်ပါ အကြောင်းအရာများတွင် ထင်ရှားစွာ တွေ့မြင်နိုင်သည်။

နောက်ဆုံး တမန်တော် (Seal of the Prophets)

အစ္စလာမ်ဘာသာတွင် တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) သည် အလ္လာဟ်အရှင်မြတ် စေလွှတ်ခဲ့သော တမန်တော်များအနက် နောက်ဆုံးသော တမန်တော် (Seal of the Prophets - خاتم النبيين) ဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ ကုရ်အာန်ကျမ်းတွင်လည်း ဤအချက်ကို အတိအလင်း ဖော်ပြထားသည်။

"မုဟမ္မဒ်သည် သင်တို့ယောက်ျားများထဲမှ မည်သူ့၏ ဖခင်မျှ မဟုတ်ပေ။ သို့ရာတွင် သူသည် အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏ ရစူလ်တမန်တော် (رسول الله) ဖြစ်ပြီး နဗီတမန်တော်များ၏ အဆုံးသတ် (خاتم النبيين) ဖြစ်သည်။ အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်သည် အရာခပ်သိမ်းကို အကြွင်းမဲ့ သိတော်မူသော အရှင်ဖြစ်သည်။" (ကုရ်အာန် ၃၃:၄၀)

ဤအချက်အရ တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ပြီးနောက် မည်သည့် တမန်တော်မျှ ပေါ်ထွန်းလာမည် မဟုတ်တော့ပေ။

စံပြပုဂ္ဂိုလ် (Role Model)

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) သည် မွတ်စလင်မ်များအတွက် ဘဝကဏ္ဍတိုင်းတွင် လိုက်နာ ဆောင်ရွက်ထိုက်သော အကောင်းဆုံး စံပြပုဂ္ဂိုလ် (Role Model - أسوة حسنة) ဖြစ်သည်။ သူ၏ ကိုယ်ကျင့်တရား၊ စိတ်နေသဘောထား၊ လူမှုဆက်ဆံရေး၊ ဘာသာရေးကိုင်းရှိုင်းမှု၊ ခေါင်းဆောင်မှု အရည်အချင်း စသည်တို့မှာ မွတ်စလင်မ်တိုင်းအတွက် စံနမူနာများ ဖြစ်သည်။ ကုရ်အာန်ကျမ်းတွင်လည်း-

"အမှန်စင်စစ် သင်တို့အဖို့ အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏ ရစူလ်တမန်တော်တွင် ကောင်းမွန်လှပသော စံနမူနာများ ရှိပေသည်။" (ကုရ်အာန် ၃၃:၂၁)

ဟု ဖော်ပြထားသည်။

ကုရ်အာန်ကျမ်း၏ လက်ခံရရှိသူ

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) သည် အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ အထွတ်အမြတ်ထားရာ ကျမ်းဂန်ဖြစ်သော ကုရ်အာန်ကျမ်း (Quran) ကို ကောင်းကင်တမန် ဂျစ်ဘရာအီးလ် (Gabriel) မှတစ်ဆင့် လက်ခံရရှိသူဖြစ်သည်။ ကုရ်အာန်ကျမ်းသည် အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏ နောက်ဆုံးသော ဗျာဒိတ်တော်ဖြစ်ပြီး၊ လူသားတို့အတွက် လမ်းညွှန်မှု၊ တရားဥပဒေနှင့် သွန်သင်ချက်များ ပါဝင်သည်။

ဟဒီးစ်တော်များ၏ အရင်းအမြစ်

ဟဒီးစ်တော်များ (Hadith - الحديث) ဆိုသည်မှာ တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ၏ ပြောကြားချက်များ၊ လုပ်ဆောင်ချက်များ၊ သဘောတူညီချက်များနှင့် အခြားသော အကြောင်းအရာများကို မှတ်တမ်းတင်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ ဟဒီးစ်တော်များသည် ကုရ်အာန်ကျမ်းပြီးလျှင် အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ ဒုတိယအရေးအကြီးဆုံး အရင်းအမြစ်ဖြစ်ပြီး၊ မွတ်စလင်မ်တို့၏ နေ့စဉ်ဘဝတွင် လိုက်နာကျင့်သုံးရမည့် လမ်းညွှန်ချက်များ ပါဝင်သည်။

အစ္စလာမ့် ဓလေ့ထုံးတမ်းများတွင် ပါဝင်မှု

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ၏ အမည်နာမသည် အစ္စလာမ့် ဓလေ့ထုံးတမ်းများစွာတွင် ပါဝင်သည်။ ဥပမာ-

• ရှဟာဒါ (Shahada - الشهادة) - အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ အခြေခံ ယုံကြည်ချက်ဖြစ်သော "အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်မှတစ်ပါး အခြားကိုးကွယ်ရာမရှိ၊ မုဟမ္မဒ်သည် အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏ ရစူလ်တမန်တော်ဖြစ်သည်" ဟူသော သက်သေခံချက်တွင် တမန်တော် (ဆွ) ၏ အမည် ပါဝင်သည်။
• ဆွလာသ် (Salat - صلاة) - မွတ်စလင်မ်တို့၏ နေ့စဉ်ငါးကြိမ် ဝတ်ပြုဆုတောင်းမှု (Namaz) တွင် တမန်တော် (ဆွ) အပေါ် မေတ္တာပို့သခြင်း (Durud - درود) ပါဝင်သည်။
• အခြားသော ပွဲတော်များနှင့် အခမ်းအနားများ - မော်လိဒ်-အာန်-နဗီ (Mawlid an-Nabi) ကဲ့သို့သော တမန်တော် (ဆွ) ၏ မွေးနေ့ အထိမ်းအမှတ်ပွဲများတွင် သူ၏ အကြောင်းအရာများကို ရွတ်ဖတ်ခြင်း၊ ဟောပြောခြင်းများ ပြုလုပ်ကြသည်။

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) သည် အစ္စလာမ်ဘာသာတွင် အလွန်အရေးပါသော ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်ပြီး၊ သူ၏ သွန်သင်ချက်များနှင့် စံနမူနာများသည် မွတ်စလင်မ်တို့၏ ဘဝတစ်လျှောက်လုံးတွင် လွှမ်းမိုးမှုရှိနေသည်။

အခန်း (၁၂) - ဝေဖန်မှုများနှင့် အငြင်းပွားမှုများ (Criticisms and Controversies)

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ၏ ဘဝနှင့် သွန်သင်ချက်များသည် သမိုင်းတစ်လျှောက်တွင် ဝေဖန်မှုများနှင့် အငြင်းပွားမှုများစွာ ရှိခဲ့သည်။ ဤဝေဖန်မှုများသည် အဓိကအားဖြင့် သမိုင်းကြောင်းဆိုင်ရာ ရှုထောင့်နှင့် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ရှုထောင့်ဟူ၍ နှစ်မျိုးရှိသည်။

သမိုင်းကြောင်းဆိုင်ရာ ဝေဖန်မှုများ

အနောက်တိုင်း ပညာရှင်များ၏ အမြင်များ

အချို့သော အနောက်တိုင်း ပညာရှင်များသည် တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ၏ ဘဝဖြစ်စဉ်ကို သမိုင်းကြောင်းရှုထောင့်မှ ဝေဖန်သုံးသပ်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။ ၎င်းတို့သည် အစ္စလာမ့်သမိုင်း၏ အစောပိုင်းရင်းမြစ်များကို မေးခွန်းထုတ်ခြင်း၊ တမန်တော် (ဆွ) ၏ ကိုယ်ကျင့်တရားနှင့် ခေါင်းဆောင်မှု အရည်အချင်းများကို ဝေဖန်ခြင်း စသည်တို့ကို ပြုလုပ်လေ့ရှိသည်။ သို့သော် ဤအမြင်များသည် အစ္စလာမ်ဘာသာဝင်များ လက်ခံထားသော ရှုထောင့်နှင့် များစွာ ကွဲလွဲမှုရှိသည်။

အငြင်းပွားဖွယ် အကြောင်းအရာများ (ဥပမာ - အာအိရှာနှင့် အိမ်ထောင်ပြုခြင်း)

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ၏ ဘဝတွင် အငြင်းပွားဖွယ်ရာ အကောင်းဆုံး အကြောင်းအရာတစ်ခုမှာ အာအိရှာ (Aisha) နှင့် အိမ်ထောင်ပြုခြင်းဖြစ်သည်။ အစ္စလာမ့် ရင်းမြစ်အချို့အရ အာအိရှာသည် တမန်တော် (ဆွ) နှင့် လက်ထပ်ချိန်တွင် အသက်ငယ်ရွယ်သေးသည်ဟု ဆိုကြသည်။ ဤအချက်ကို အချို့သော ဝေဖန်သူများက ကလေးသူငယ်လက်ထပ်ခြင်း (Child Marriage) အဖြစ် ရှုမြင်ကြပြီး တမန်တော် (ဆွ) ၏ ကိုယ်ကျင့်တရားကို မေးခွန်းထုတ်ကြသည်။

သို့သော် အစ္စလာမ်ဘာသာဝင် ပညာရှင်များနှင့် သမိုင်းပညာရှင်အများစုက ဤအမြင်ကို ငြင်းဆိုကြသည်။ ၎င်းတို့က ထိုခေတ်ကာလ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် လူမှုရေးစံနှုန်းများအရ အာအိရှာ၏ အသက်အရွယ်သည် လက်ထပ်ရန် သင့်လျော်သော အရွယ်ဖြစ်သည်ဟု ဆိုကြသည်။ ထို့ပြင် အာအိရှာသည် အသိဉာဏ်ထက်မြက်ပြီး ရင့်ကျက်သော အမျိုးသမီးတစ်ဦးဖြစ်ကြောင်း၊ တမန်တော် (ဆွ) နှင့် အိမ်ထောင်ရေးသည် ချစ်ခြင်းမေတ္တာနှင့် လေးစားမှုတို့ကို အခြေခံကြောင်း၊ အာအိရှာသည် အစ္စလာမ်ဘာသာတွင် အရေးပါသော ပညာရှင်တစ်ဦးဖြစ်လာကြောင်း စသည်တို့ကို ထောက်ပြကြသည်။

ဘာသာရေးဆိုင်ရာ အငြင်းပွားမှုများ

အခြားဘာသာဝင်များ၏ ရှုမြင်ချက်များ

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ကို အခြားဘာသာဝင်များ (ဥပမာ- ခရစ်ယာန်၊ ဂျူး) က ၎င်းတို့၏ ဘာသာရေးယုံကြည်ချက်များနှင့် ကိုက်ညီမှုမရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်အဖြစ် ရှုမြင်ကြသည်။ သူတို့သည် တမန်တော် (ဆွ) ၏ တမန်တော်ဖြစ်မှုကို အသိအမှတ်မပြုကြဘဲ၊ အစ္စလာမ်ဘာသာသည် မှားယွင်းသော ဘာသာတရားဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။

အစ္စလာမ်ဘာသာအတွင်း အမြင်ကွဲလွဲမှုများ

အစ္စလာမ်ဘာသာအတွင်း၌ပင် တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) နှင့် ပတ်သက်၍ အမြင်ကွဲလွဲမှုအချို့ ရှိသည်။ ဥပမာ-

• ရှီအာနှင့် ဆွန်နီ - ရှီအာမွတ်စလင်မ်များသည် တမန်တော် (ဆွ) ၏ သမီးတော် ဖသွေမာနှင့် ခင်ပွန်း အလီတို့မှ ဆင်းသက်လာသော "အဲဟ်လေဘိုက်" (Ahl al-Bayt) မျိုးဆက်ကိုသာ စစ်မှန်သော ခေါင်းဆောင်များအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုကြသည်။ ဆွန်နီမွတ်စလင်မ်များကမူ တမန်တော် (ဆွ) ၏ နောက်လိုက်များအားလုံးကို လေးစားကြသည်။
• ဆူဖီ - ဆူဖီ (Sufism) ဟုခေါ်သော အစ္စလာမ့်အတွင်းမှ လျှို့ဝှက်နက်နဲသော အယူအဆများကို လေ့လာလိုက်စားသူများက တမန်တော် (ဆွ) ၏ ဝိညာဉ်ရေးရာ အတွေ့အကြုံများကို အထူးအလေးပေးကြသည်။

ဤဝေဖန်မှုများနှင့် အငြင်းပွားမှုများသည် တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ၏ ဘဝနှင့် သွန်သင်ချက်များအပေါ် ရှုထောင့်အမျိုးမျိုးမှ လေ့လာသုံးသပ်မှုများ ဖြစ်ပေါ်စေပြီး၊ ပိုမိုနက်ရှိုင်းသော နားလည်မှုများ ရရှိစေရန် အထောက်အကူဖြစ်စေနိုင်သည်။ သို့သော် ဤအကြောင်းအရာများကို ဆွေးနွေးရာတွင် အပြန်အလှန် လေးစားမှု၊ ပွင့်လင်းမှုနှင့် အသိပညာကြွယ်ဝမှုတို့ ရှိရန် အရေးကြီးသည်။

အခန်း (၁၃) - အနုပညာနှင့် ယဉ်ကျေးမှုတွင် ဖော်ပြမှု (Depictions in Art and Culture)

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ကို အနုပညာနှင့် ယဉ်ကျေးမှုတွင် မည်သို့ဖော်ပြသည်ဆိုသည်မှာ အလွန်သိမ်မွေ့ပြီး အငြင်းပွားဖွယ်ရာများရှိသော ကိစ္စရပ်ဖြစ်သည်။ အစ္စလာမ်ဘာသာတွင် ရုပ်တုဆင်းတု ကိုးကွယ်ခြင်းကို တားမြစ်ထားသည့်အတွက် တမန်တော် (ဆွ) ၏ ရုပ်ပုံကို ပုံဖော်ခြင်းသည် အငြင်းပွားဖွယ်ရာဖြစ်သည်။

အစ္စလာမ် အနုပညာတွင် ဖော်ပြမှု

ပုံတူ ရေးဆွဲခြင်းကို တားမြစ်ခြင်း

အစ္စလာမ်ဘာသာတွင် ရုပ်ပုံ၊ ရုပ်တုများ ဖန်တီးခြင်းကို ယေဘုယျအားဖြင့် တားမြစ်ထားသည်။ အထူးသဖြင့် သက်ရှိသတ္တဝါများ၏ ရုပ်ပုံများကို ရေးဆွဲခြင်းသည် ရုပ်တုကိုးကွယ်မှုနှင့် ဆက်စပ်နိုင်သည်ဟု ယူဆသောကြောင့် ရှောင်ကြဉ်ကြသည်။ ဤတားမြစ်ချက်သည် တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ၏ ရုပ်ပုံကို ပုံဖော်ခြင်းအပေါ်တွင်လည်း သက်ရောက်မှုရှိသည်။ ထို့ကြောင့် အစ္စလာမ့်အနုပညာအများစုတွင် တမန်တော် (ဆွ) ၏ မျက်နှာကို တိုက်ရိုက်သရုပ်ဖော်ခြင်း မရှိပေ။

အမည်နာမ (Calligraphy) ဖြင့် ဖော်ပြခြင်း

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ကို အစ္စလာမ့်အနုပညာတွင် အများဆုံး တွေ့ရသည်မှာ သူ၏ အမည်နာမကို လှပသော လက်ရေးလက်ရာ (Calligraphy) ဖြင့် ရေးသားဖော်ပြခြင်းဖြစ်သည်။ အာရဗီဘာသာစကား၏ လှပသော အက္ခရာများကို အသုံးပြု၍ တမန်တော် (ဆွ) ၏ အမည်နာမကို ပန်းချီ၊ ပန်းပု၊ အထည်အလိပ်၊ ကြွေထည် စသည့် အနုပညာလက်ရာများတွင် ထည့်သွင်းရေးသားကြသည်။

အချို့သော အစ္စလာမ့်အနုပညာလက်ရာများတွင် တမန်တော် (ဆွ) ကို သွယ်ဝိုက်သောနည်းဖြင့် သရုပ်ဖော်မှုများလည်း ရှိသည်။ ဥပမာ-

• မျက်နှာကို အဝတ်ဖြင့် ဖုံးအုပ်ထားခြင်း - တမန်တော် (ဆွ) ၏ ကိုယ်ခန္ဓာကိုသာ သရုပ်ဖော်ပြီး မျက်နှာကို အလင်းရောင် သို့မဟုတ် အဝတ်စဖြင့် ဖုံးအုပ်ထားခြင်း။
• မီးလျှံပုံဖြင့် ကိုယ်စားပြုခြင်း - တမန်တော် (ဆွ) ၏ ဝိညာဉ်ရေးရာ အရှိန်အဝါကို ကိုယ်စားပြုရန် မီးလျှံပုံသဏ္ဌာန်ကို အသုံးပြုခြင်း။
• ခြေရာပုံများ - တမန်တော် (ဆွ)၏ ခြေရာပုံများကို အသုံးပြု၍ သူ၏ တည်ရှိမှုကို ဖော်ပြခြင်း။

ရုပ်ရှင်၊ စာပေနှင့် အခြားမီဒီယာများတွင် ဖော်ပြမှု

အငြင်းပွားဖွယ်ရာ ရုပ်ရှင်များ (ဥပမာ - The Message)

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ၏ ဘဝအကြောင်းကို ရိုက်ကူးထားသော ရုပ်ရှင်အနည်းငယ်ရှိသည်။ ၎င်းတို့အနက် အကျော်ကြားဆုံးမှာ ၁၉၇၆ ခုနှစ်တွင် ထွက်ရှိခဲ့သော The Message (အာရဗီ: Ar-Risalah - الرسالة) ရုပ်ရှင်ဖြစ်သည်။ ဤရုပ်ရှင်တွင် တမန်တော် (ဆွ) ၏ ရုပ်ပုံကို လုံးဝမပြသဘဲ၊ သူ၏ အသံကိုသာ အသုံးပြုထားသည်။ ဤရုပ်ရှင်သည် အစ္စလာမ်လောကတွင် ယေဘုယျအားဖြင့် လက်ခံနိုင်ဖွယ်ရှိသော်လည်း၊ အချို့သော မွတ်စလင်မ်များကမူ တမန်တော် (ဆွ) ကို မည်သည့်နည်းနှင့်မျှ သရုပ်ဖော်ခြင်း မပြုလုပ်သင့်ဟု ယူဆကြသည်။

၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် ထွက်ရှိခဲ့သော အီရန်ရုပ်ရှင် Muhammad: The Messenger of God သည်လည်း တမန်တော် (ဆွ) ၏ ငယ်ဘဝအကြောင်းကို ရိုက်ကူးထားခြင်းဖြစ်ပြီး၊ တမန်တော် (ဆွ) ၏ မျက်နှာကို မပြသသော်လည်း အချို့သော ရှုထောင့်များမှ ရိုက်ကူးမှုများ ပါဝင်သောကြောင့် အငြင်းပွားမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။

ဝတ္ထု၊ ကဗျာနှင့် အခြားအနုပညာလက်ရာများ

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) အကြောင်းကို ရေးဖွဲ့ထားသော ဝတ္ထု၊ ကဗျာနှင့် အခြားအနုပညာလက်ရာများစွာ ရှိသည်။ အစ္စလာမ့်စာပေတွင် တမန်တော် (ဆွ) ၏ ဘဝဖြစ်စဉ် (Seerah)၊ သူ၏ ဂုဏ်တော်များကို ချီးကျူးထားသော ကဗျာများ (Na'at - نعت) နှင့် သူ၏ သွန်သင်ချက်များကို အခြေခံထားသော ဝတ္ထုများမှာ ထင်ရှားသည်။

အနောက်တိုင်းစာပေတွင်မူ တမန်တော် (ဆွ) အကြောင်းကို အပြုသဘောနှင့် အပျက်သဘော နှစ်မျိုးစလုံးဖြင့် ရေးသားဖော်ပြမှုများ ရှိခဲ့သည်။ အချို့သော စာရေးဆရာများသည် တမန်တော် (ဆွ) ကို လေးစားမှုဖြင့် ရေးသားကြသော်လည်း၊ အချို့ကမူ ဝေဖန်မှုများ၊ စွပ်စွဲမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ကို အနုပညာနှင့် ယဉ်ကျေးမှုတွင် ဖော်ပြခြင်းသည် ဘာသာရေး၊ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် အနုပညာဆိုင်ရာ ရှုထောင့်များစွာ ပါဝင်သော ရှုပ်ထွေးသည့် ကိစ္စရပ်ဖြစ်သည်။ မွတ်စလင်မ်အများစုက တမန်တော် (ဆွ) ၏ ရုပ်ပုံကို တိုက်ရိုက်သရုပ်ဖော်ခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်ကြသော်လည်း၊ သူ၏ အကြောင်းအရာကို အနုပညာလက်ရာများမှတစ်ဆင့် ဖော်ပြခြင်းသည် သူ၏ အမွေအနှစ်ကို ထိန်းသိမ်းရန်နှင့် သူ၏ သွန်သင်ချက်များကို ပျံ့နှံ့စေရန် အရေးပါသော နည်းလမ်းတစ်ခုဖြစ်သည်ဟု ရှုမြင်ကြသည်။

နိဂုံး (Conclusion)

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ၏ ဘဝနှင့် သာသနာပြုမှု အကျဉ်းချုပ်

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) သည် အေဒီ ၆ ရာစုတွင် အာရေဗျကျွန်းဆွယ်၊ မက္ကာမြို့တွင် မွေးဖွားခဲ့ပြီး အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ နောက်ဆုံးသော တမန်တော်အဖြစ် အစ္စလာမ်ဘာသာဝင်တို့က ယုံကြည်ကြသည်။ ငယ်စဉ်ကပင် မိဘမဲ့ဖြစ်ခဲ့သော်လည်း ဦးလေး အဘူတာလိဗ်၏ စောင့်ရှောက်မှုအောက်တွင် ကြီးပြင်းခဲ့ပြီး၊ "အလ်-အာမီးန်" (သစ္စာရှိသူ) ဟူသော ဂုဏ်ပုဒ်ကို ရရှိခဲ့သည်။ အသက် ၄၀ အရွယ်တွင် ဟီရာဂူ၌ တရားအားထုတ်နေစဉ် ပထမဆုံး ဗျာဒိတ်တော်ကို လက်ခံရရှိခဲ့ပြီး အစ္စလာမ်သာသနာကို စတင်ဟောပြောခဲ့သည်။ မက္ကာတွင် ဖိနှိပ်မှုများ ကြုံတွေ့ခဲ့ရသော်လည်း မဒီနာမြို့သို့ ဟစ်ဂျရတ်ပြုပြီးနောက် အစ္စလာမ့်နိုင်ငံတော်ကို တည်ထောင်နိုင်ခဲ့သည်။ မက္ကာမြို့ကို အောင်နိုင်ပြီးနောက်တွင် အာရေဗျကျွန်းဆွယ်တစ်ခုလုံးနီးပါး အစ္စလာမ်ဘာသာကို လက်ခံခဲ့ကြသည်။

သူ၏ အမွေအနှစ်နှင့် ကမ္ဘာအပေါ် လွှမ်းမိုးမှု

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ၏ အဓိက အမွေအနှစ်များမှာ ကုရ်အာန်ကျမ်း (Quran) နှင့် ဟဒီးစ်တော်များ (Hadith) ဖြစ်သည်။ ဤကျမ်းဂန်နှစ်ရပ်သည် မွတ်စလင်မ်တို့အတွက် ဘဝလမ်းညွှန်များဖြစ်ပြီး၊ အစ္စလာမ့်ဥပဒေ (Sharia) ၏ အခြေခံ အရင်းအမြစ်များဖြစ်သည်။ သူ၏ သွန်သင်ချက်များသည် အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသသာမက ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ လူ့အဖွဲ့အစည်းများအပေါ်တွင် ကြီးမားသော လွှမ်းမိုးမှုရှိခဲ့သည်။ အစ္စလာမ်ဘာသာသည် ကမ္ဘာ့ဒုတိယအကြီးဆုံး ဘာသာတရားဖြစ်လာပြီး၊ မွတ်စလင်မ် သန်းပေါင်းများစွာတို့သည် တမန်တော် (ဆွ) ၏ စံနမူနာကို လိုက်နာကျင့်သုံးနေကြသည်။

သူ၏ သွန်သင်ချက်များသည် လူမှုရေး၊ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ နယ်ပယ်များတွင် ကြီးမားသော ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ တစ်ဆူတည်းသော ဘုရားသခင်ကို ကိုးကွယ်ခြင်း၊ လူသားအားလုံး တန်းတူညီမျှဖြစ်ခြင်း၊ တရားမျှတမှုရှိခြင်း၊ သနားကြင်နာမှုရှိခြင်း စသည့် အခြေခံမူများသည် ကမ္ဘာ့ယဉ်ကျေးမှုအပေါ်တွင် နက်ရှိုင်းစွာ လွှမ်းမိုးမှုရှိခဲ့သည်။

နောက်ထပ် လေ့လာရန် အကြံပြုချက်များ

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ၏ ဘဝနှင့် သွန်သင်ချက်များကို ပိုမိုနက်ရှိုင်းစွာ လေ့လာလိုပါက အောက်ပါ အရင်းအမြစ်များကို ကိုးကားနိုင်ပါသည်-

• ကုရ်အာန်ကျမ်း (Quran) - အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ အထွတ်အမြတ်ထားရာ ကျမ်းဂန်ဖြစ်ပြီး၊ တမန်တော် (ဆွ) ထံသို့ ကျရောက်ခဲ့သော ဗျာဒိတ်တော်များ စုစည်းမှုဖြစ်သည်။
• ဟဒီးစ်တော်များ (Hadith) - တမန်တော် (ဆွ) ၏ ပြောကြားချက်များ၊ လုပ်ဆောင်ချက်များနှင့် အခြားသော အကြောင်းအရာများကို မှတ်တမ်းတင်ထားသော စာပေများဖြစ်သည်။ (ဥပမာ- ဆဟီးဟ် ဘိုခါရီ - Sahih Bukhari - صحيح البخاري၊ ဆဟီးဟ် မွတ်စလင်မ် - Sahih Muslim - صحيح مسلم)
• တမန်တော်မြတ်၏ ဘဝဖြစ်စဉ် (Seerah) - တမန်တော် (ဆွ) ၏ ဘဝအကြောင်းကို အသေးစိတ်ဖော်ပြထားသော စာအုပ်များ (ဥပမာ- Ar-Raheeq Al-Makhtum (The Sealed Nectar) by Safiur Rahman Mubarakpuri, Muhammad: His Life Based on the Earliest Sources by Martin Lings)
• အစ္စလာမ့်သမိုင်း (Islamic History) - အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ အစောပိုင်းကာလ သမိုင်းကြောင်းကို လေ့လာခြင်းဖြင့် တမန်တော် (ဆွ) ၏ အခန်းကဏ္ဍနှင့် သူ၏ ခေတ်ပြိုင်ကာလ အခြေအနေများကို ပိုမိုနားလည်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။

တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ၏ ဘဝနှင့် သွန်သင်ချက်များသည် အစ္စလာမ်ဘာသာဝင်များအတွက်သာမက လောကီသားအားလုံးအတွက်ပါ အဖိုးမဖြတ်နိုင်သော အမွေအနှစ်များဖြစ်ပြီး၊ ဆက်လက်လေ့လာဆည်းပူးသင့်သော အကြောင်းအရာများဖြစ်သည်။

ကျမ်းကိုးစာရင်း (References)

ဤစာရင်းသည် တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) အကြောင်း ရေးသားထားသော ဆောင်းပါးအတွက် အသုံးပြုနိုင်မည့် အဓိက ကျမ်းကိုးစာရင်း ဖြစ်ပါသည်။ ဤစာရင်းသည် ပြည့်စုံသော စာရင်းမဟုတ်သော်လည်း၊ ယုံကြည်စိတ်ချရသော အရင်းအမြစ်များကို အဓိကထား ဖော်ပြထားပါသည်။

ယုံကြည်စိတ်ချရသော အစ္စလာမ့် သမိုင်းနှင့် အတ္ထုပ္ပတ္တိ စာအုပ်များ

1. Ar-Raheeq Al-Makhtum (The Sealed Nectar) by Safiur Rahman Mubarakpuri
   • တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) ၏ ဘဝဖြစ်စဉ်ကို အသေးစိတ်ဖော်ပြထားသော ခေတ်သစ် အစ္စလာမ့်အတ္ထုပ္ပတ္တိစာအုပ်ဖြစ်သည်။ အင်္ဂလိပ်ဘာသာသို့ ပြန်ဆိုထားပြီး တွင်တွင်ကျယ်ကျယ် ဖတ်ရှုကြသည်။
2. Muhammad - His Life Based on the Earliest Sources by Martin Lings
   • အစောပိုင်း အစ္စလာမ့်ရင်းမြစ်များကို အခြေခံ၍ ရေးသားထားသော အတ္ထုပ္ပတ္တိစာအုပ်ဖြစ်သည်။ အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့် ရေးသားထားပြီး အနောက်တိုင်းစာဖတ်ပရိသတ်အတွက် ရည်ရွယ်သည်။
3. The Life of Muhammad by Ibn Ishaq (translated by A. Guillaume)
   • အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ အစောဆုံး တမန်တော်အတ္ထုပ္ပတ္တိစာအုပ်များထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ Ibn Ishaq သည် အေဒီ ၈ ရာစုတွင် စုစည်းခဲ့သော မွတ်စလင်မ် သမိုင်းပညာရှင်ဖြစ်သည်။
4. Muhammad - A Prophet for Our Time by Karen Armstrong
   • ဘာသာတရားများအကြောင်း လေ့လာသူ Karen Armstrong ရေးသားသော တမန်တော် (ဆွ) ၏ အတ္ထုပ္ပတ္တိစာအုပ်ဖြစ်သည်။ အနောက်တိုင်းစာဖတ်ပရိသတ်အတွက် ရည်ရွယ်သည်။
5. When The Moon Split by Safiur Rahman Mubarakpuri
   • အထက်ပါစာရေးဆရာ၏ နောက်ထပ် ဘဝဖြစ်စဉ် စာအုပ်ကောင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။
6. The First Muslim - The Story of Muhammad by Lesley Hazleton

ကုရ်အာန်ကျမ်းနှင့် ဟဒီးစ်တော်များ

1. The Qur'an (ကုရ်အာန်ကျမ်း)
   • အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ အထွတ်အမြတ်ထားရာ ကျမ်းဂန်ဖြစ်သည်။ မွတ်စလင်မ်များအတွက် အဓိက ကိုးကားရာ ကျမ်းဖြစ်သည်။ အင်္ဂလိပ်ဘာသာပြန်များစွာ ရှိသည့်အနက် Abdullah Yusuf Ali, Muhammad Asad, M.A.S. Abdel Haleem တို့၏ ဘာသာပြန်များသည် ထင်ရှားသည်။
2. Sahih al-Bukhari (ဆဟီးဟ် ဘိုခါရီ)
   • အစ္စလာမ်ဘာသာတွင် အယုံကြည်ရဆုံး ဟဒီးစ်တော်များ စုစည်းမှုဖြစ်သည်။ Imam Bukhari က စုစည်းခဲ့သည်။
3. Sahih Muslim (ဆဟီးဟ် မွတ်စလင်မ်)
   • ဒုတိယ အယုံကြည်ရဆုံး ဟဒီးစ်တော်များ စုစည်းမှုဖြစ်သည်။ Imam Muslim က စုစည်းခဲ့သည်။
4. Sunan Abi Dawud (ဆွနန် အဘီဒါဝုဒ်)
   • အဓိက ဟဒီးစ်တော် စုစည်းမှု ၆ ခုထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ Abu Dawud က စုစည်းခဲ့သည်။
5. Jami` at-Tirmidhi (ဂျာမေ့ အသ်-သရ်မီးဇီ)
   • အဓိက ဟဒီးစ်တော် စုစည်းမှု ၆ ခုထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ At-Tirmidhi က စုစည်းခဲ့သည်။
6. Sunan an-Nasa'i (ဆွနန် အန်-နစီ)
   • အဓိက ဟဒီးစ်တော် စုစည်းမှု ၆ ခုထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ An-Nasa'i က စုစည်းခဲ့သည်။
7. Sunan Ibn Majah
   • အဓိက ဟဒီးစ်တော် စုစည်းမှု ၆ ခုထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ Ibn Majah က စုစည်းခဲ့သည်။

ပညာရပ်ဆိုင်ရာ သုတေသန စာတမ်းများ

• တမန်တော် မုဟမ္မဒ် (ဆွ) နှင့် ပတ်သက်သော ပညာရပ်ဆိုင်ရာ သုတေသနစာတမ်းများကို JSTOR, Google Scholar, Academia.edu, MMislamic.znnt.org စသည့် ဝက်ဘ်ဆိုက်များတွင် ရှာဖွေနိုင်ပါသည်။ အဓိက သော့ချက်စကားလုံးများ (Keywords) မှာ "Prophet Muhammad," "Islam," "Islamic History," "Seerah," "Hadith," "Quran," "Early Islam" "Myanmar Islamic Program" စသည်တို့ဖြစ်သည်။

အခြားသော သက်ဆိုင်ရာ အရင်းအမြစ်များ

• Encyclopaedia of Islam -အစ္စလာမ်ဘာသာနှင့် ပတ်သက်သော အကြောင်းအရာများစွာကို လွှမ်းခြုံထားသော စွယ်စုံကျမ်းဖြစ်သည်။
• The Cambridge History of Islam - အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ သမိုင်းကြောင်းကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် လေ့လာထားသော စာအုပ်ဖြစ်သည်။
• အွန်လိုင်းတွင် ရှာဖွေနိုင်သော ယုံကြည်စိတ်ချရသော အစ္စလာမ့်ဝက်ဘ်ဆိုဒ်မျာ- (ဥပမာ- mmislamic.znnt.org, islamqa.info, aboutislam.net, al-islam.org)