ဗြဟ္မဝိဟာရ လေးပါး
| တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖော်ပြချက် |
| ဗုဒ္ဓဘာသာ |
|---|
 |
ဗြဟ္မဝိဟာရ လေးပါးဆိုသည်မှာ မေတ္တာ၊ ကရုဏာ၊ မုဒိတာ၊ ဥပေက္ခာ ဟူသော တရားလေးပါးဖြစ်သည်။ ဤတရားများသည် ဗြဟ္မာနတ်တို့၏ နေထိုင်ပုံသဘာဝနှင့် တူညီသဖြင့် “ဗြဟ္မဝိဟာရ” ဟု အမည်တွင်သည်။ ထို့ပြင် ၎င်းတို့ကို “ဗြဟ္မစိုရ်တရား” ဟုလည်း ခေါ်ဆိုသည်။ ဤတရားများသည် သတ္တဝါတစ်ဦးချင်းကို ဖြစ်စေ၊ အများကို ဖြစ်စေ၊ အကန့်အသတ်မရှိဘဲ ရှုပွားနိုင်သောကြောင့် “အပ္ပမညာ လေးပါး” (အကန့်အသတ်မရှိသော တရားလေးပါး) ဟုလည်း ခေါ်ဝေါ်သည်။[၁]
- ဗြဟ္မစိုရ်တရားလည်းကြည့်ပါ။
၁. မေတ္တာဘာဝနာ
[ပြင်ဆင်ရန်]မေတ္တာဘာဝနာသည် သတ္တဝါတစ်ဦးကို ဖြစ်စေ၊ အများကို ဖြစ်စေ အာရုံပြု၍ “စိတ်ဆင်းရဲ ကင်းပါစေ၊ ကိုယ်ဆင်းရဲ ကင်းပါစေ၊ ဘေးရန်ကင်းပါစေ၊ ခန္ဓာ့ဝန်ကို ကျန်းမာချမ်းသာစွာ ဆောင်ရွက်နိုင်ပါစေ” ဟူသော ဆန္ဒဖြင့် အကြိမ်ကြိမ် နှလုံးသွင်းခြင်းဖြစ်သည်။ [၁]
- လက္ခဏာ (သဘောလက္ခဏာ)= သတ္တဝါတို့၏ အကျိုးစီးပွားကို ကျင့်သုံးဆောင်ရွက်ခြင်း သို့မဟုတ် အကျိုးစီးပွားဟူသော အဖို့အစုကို ဖြစ်စေခြင်းသဘောရှိသည်။
- ရသ (ကိစ္စရသ)= သတ္တဝါတို့၏ အကျိုးစီးပွားကို ကပ်၍ ဆောင်ရွက်ပေးခြင်း ကိစ္စရှိသည်။
- ပစ္စုပဋ္ဌာန် (ထင်ရှားပုံ)= ရန်ငြိုးကို ပယ်ဖျောက်တတ်သော သဘောတရားဟု ယောဂီဉာဏ်၌ ထင်ရှားသည်။ သို့မဟုတ် ရန်ငြိုးပျောက်ခြင်းဟူသော အကျိုးကို ဖြစ်စေတတ်သည်။
- ပဒဋ္ဌာန် (နီးသောအကြောင်း)= သတ္တဝါတို့၏ မြတ်နိုးဖွယ်ရာကိုသာ ရှုမြင်တတ်သော ယောနိသောမနသိကာရသည် နီးစွာသော အကြောင်းဖြစ်သည်။
- သမ္ပတ္တိ (ပြည့်စုံခြင်း)= ဗျာပါဒ (ဒေါသ) ၏ ငြိမ်းခြင်းဖြစ်သည်။
- ဝိပတ္တိ (ပျက်စီးခြင်း)= တွယ်တာတပ်မက်ခြင်း (သိနေဟ) ၏ ဖြစ်ပေါ်ခြင်းဖြစ်သည်။ [၂]
မေတ္တာသည် အဒေါသစေတသိက်ဖြစ်ပြီး၊ မေတ္တာပထမဈာန်တွင် နာမ်တရား (၃၄) ပါဝင်သည်။
၂။ ကရုဏာဘာဝနာ
[ပြင်ဆင်ရန်]ကရုဏာဘာဝနာသည် ကိုယ်စိတ်ဆင်းရဲနေသော သတ္တဝါတစ်ဦးကို ဖြစ်စေ၊ အများကို ဖြစ်စေ အာရုံပြု၍ “ဆင်းရဲဒုက္ခအပေါင်းမှ လွတ်မြောက်ပါစေ” ဟူသော ဆန္ဒဖြင့် အကြိမ်ကြိမ် နှလုံးသွင်းခြင်းဖြစ်သည်။ [၁]
- လက္ခဏာ= သတ္တဝါတို့၏ ဆင်းရဲဒုက္ခကို ပယ်ရှားလိုသော သဘောရှိသည်။
- ရသ= သူတစ်ပါး၏ ဆင်းရဲဒုက္ခကို သည်းမခံနိုင်ဘဲ ပယ်ရှားလိုခြင်း ကိစ္စရှိသည်။
- ပစ္စုပဋ္ဌာန်= သတ္တဝါတို့ကို မညှဉ်းဆဲခြင်း (အဝိဟိံသာ) ကို ဖြစ်စေတတ်သည်။ သို့မဟုတ် ဝိဟိံသာ၏ ဆန့်ကျင်ဘက်အဖြစ်ဖြင့် ယောဂီဉာဏ်၌ ထင်ရှားသည်။
- ပဒဋ္ဌာန်= ဆင်းရဲဒုက္ခဖြင့် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခံနေရသော သတ္တဝါတို့၏ ကိုးကွယ်အားထားရာမရှိမှုကို ရှုမြင်တတ်သော ယောနိသောမနသိကာရသည် နီးစွာသော အကြောင်းဖြစ်သည်။
- သမ္ပတ္တိ= ဝိဟိံသာ (ဒေါသ) ၏ ငြိမ်းအေးခြင်းဖြစ်သည်။
- ဝိပတ္တိ= ဒုက္ခိတသတ္တဝါတို့အပေါ်၌ သောကဖြစ်ခြင်းဖြစ်သည်။ [၃]
ကရုဏာပထမဈာန်တွင် မေတ္တာဈာန်၏ နာမ်တရား (၃၄) ပေါင်းကရုဏာစေတသိက် တစ်လုံးထပ်တိုးပြီး (၃၅) ဖြစ်သည်။
၃။ မုဒိတာဘာဝနာ
[ပြင်ဆင်ရန်]မုဒိတာဘာဝနာသည် ကိုယ်စိတ်ချမ်းသာနေသော သတ္တဝါတစ်ဦးကို ဖြစ်စေ၊ အများကို ဖြစ်စေ အာရုံပြု၍ “မိမိတို့ တရားသဖြင့် ရရှိထားသော ပစ္စည်းဥစ္စာများ၊ အောင်မြင်မှု၊ ကျော်ဇောမှုများ မဆုတ်ယုတ်ကြပါစေ” ဟူသော ဆန္ဒဖြင့် အကြိမ်ကြိမ် နှလုံးသွင်းခြင်းဖြစ်သည်။
- လက္ခဏာ= သူတစ်ပါး၏ စည်းစိမ်ဥစ္စာ ကုံလုံပြည့်စုံမှုကို ကြည်ရွှင်ဝမ်းမြောက်ခြင်း သဘောရှိသည်။
- ရသ= သူတစ်ပါး၏ စည်းစိမ်ဥစ္စာကို မငြူစူခြင်း သို့မဟုတ် ဣဿာ (ငြူစူခြင်း) ကို ပယ်ဖျက်ခြင်း ကိစ္စရှိသည်။
- ပစ္စုပဋ္ဌာန်= သူတစ်ပါး၏ စည်းစိမ်ဥစ္စာ သို့မဟုတ် သမထ၊ ဝိပဿနာကုသလဓမ္မတို့၌ မမွေ့လျော်မနှစ်သက်ခြင်း (အရတိ) ကို ပယ်ဖျောက်တတ်သည်ဟု ယောဂီဉာဏ်၌ ထင်ရှားသည်။
- ပဒဋ္ဌာန်= သတ္တဝါတို့၏ စည်းစိမ်ကုံလုံပြည့်စုံမှုကို ရှုနိုင်သော ယောနိသောမနသိကာရသည် နီးစွာသော အကြောင်းဖြစ်သည်။
- သမ္ပတ္တိ= အရတိ၏ ပျောက်ငြိမ်းခြင်းဖြစ်သည်။
- ဝိပတ္တိ= ကာမဂုဏ်မှီသော ဂေဟသိတပီတိဖြင့် ကြည်ရွှင်ဝမ်းမြောက်ခြင်းဖြစ်သည်။ [၄]
မုဒိတာပထမဈာန်တွင် မေတ္တာဈာန်၏ နာမ်တရား (၃၄) ပေါင်းမုဒိတာစေတသိက် တစ်လုံးထပ်တိုးပြီး (၃၅) ဖြစ်သည်။
၄။ ဥပေက္ခာဘာဝနာ
[ပြင်ဆင်ရန်]ဥပေက္ခာဘာဝနာသည် သတ္တဝါတစ်ဦးကို ဖြစ်စေ၊ အများကို ဖြစ်စေ အာရုံပြု၍ “သတ္တဝါတို့သည် ကံသာလျှင် ကိုယ်ပိုင်ဥစ္စာရှိကြသည်” ဟူသော ဆန္ဒဖြင့် အကြိမ်ကြိမ် နှလုံးသွင်းခြင်းဖြစ်သည်။ [၁]
- လက္ခဏာ= သတ္တဝါတို့၌ အလယ်အလတ်သဘောရှိသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်ခြင်းသဘောရှိသည်။
- ရသ= သတ္တဝါတို့၌ ဥဒါသိန်အားဖြင့် ညီမျှမှုကိုသာ ရှုခြင်း ကိစ္စရှိသည်။
- ပစ္စုပဋ္ဌာန်= သတ္တဝါတို့၌ မုန်းခြင်း (ပဋိဃ)၊ ချစ်ခြင်း (အာနုနယ) တို့ကို ငြိမ်းစေခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်သည်။
- ပဒဋ္ဌာန်= “သတ္တဝါတို့သည် ကံသာလျှင် ကိုယ်ပိုင်ဥစ္စာရှိကြသည်။ အဘယ်သူ၏ အလိုအားဖြင့် ချမ်းသာမည်၊ ဆင်းရဲမှ လွတ်မည်၊ စည်းစိမ်မှ မရွေ့လျောဘဲ ရှိမည်နည်း” ဟူသော ကမ္မဿကတဉာဏ်ဖြင့် ရှုတတ်ခြင်းသည် နီးစွာသော အကြောင်းဖြစ်သည်။
- သမ္ပတ္တိ= မုန်းခြင်း၊ ချစ်ခြင်းတို့၏ ငြိမ်းခြင်းဖြစ်သည်။
- ဝိပတ္တိ= ကာမဂုဏ်မှီသော ဉာဏ်မဲ့မောဟနှင့် ယှဉ်သော ဥပေက္ခာ၏ ဖြစ်ခြင်းဖြစ်သည်။ [၅]
ဥပေက္ခာဗြဟ္မဝိဟာရ၏ တရားကိုယ်မှာ တတြမဇ္ဈတ္တတာ စေတသိက်ဖြစ်ပြီး၊ ဥပေက္ခာဗြဟ္မဝိဟာရဈာန်တွင် နာမ်တရား (၃၁) ပါဝင်သည်။
ဗြဟ္မဝိဟာရ လေးပါး၏ ကွာခြားချက်နှင့် ဖြန့်ကြက်မှု
[ပြင်ဆင်ရန်]- မေတ္တာ= “ဘေးရန်ကင်းပါစေ၊ စိတ်ဆင်းရဲကင်းပါစေ၊ ကိုယ်ဆင်းရဲကင်းပါစေ၊ ချမ်းသာပါစေ” ဟူသော (၄) ချက်ဖြင့် ပွားများပြီး၊ ဖြန့်ကြက်မှု (၅၂၈) မျိုးရှိသည်။
- ကရုဏာ= “ဆင်းရဲဒုက္ခမှ လွတ်မြောက်ပါစေ” ဟူသော (၁) ချက်ဖြင့် ပွားများပြီး၊ ဖြန့်ကြက်မှု (၁၃၂) မျိုးရှိသည်။
- မုဒိတာ= “ရရှိပြီးသော စည်းစိမ်မှ မရွေ့လျောပါစေ” ဟူသော (၁) ချက်ဖြင့် ပွားများပြီး၊ ဖြန့်ကြက်မှု (၁၃၂) မျိုးရှိသည်။
- ဥပေက္ခာ= “သတ္တဝါတို့သည် ကံသာလျှင် ကိုယ်ပိုင်ဥစ္စာရှိကြသည်” ဟူသော (၁) ချက်ဖြင့် ပွားများပြီး၊ ဖြန့်ကြက်မှု (၁၃၂) မျိုးရှိသည်။
ဗြဟ္မဝိဟာရ၏ အကျိုးများ
[ပြင်ဆင်ရန်]ဗြဟ္မဝိဟာရတရားများကို ဈာန်အဆင့်သို့ ဆိုက်အောင် ပွားများသော ယောဂီသည် အောက်ပါ အကျိုး (၁၁) ပါးကို ရရှိသည်-
- ချမ်းသာစွာ အိပ်စက်ရခြင်း၊
- ချမ်းသာစွာ နိုးထရခြင်း၊
- မကောင်းသော အိပ်မက်မမက်ရခြင်း၊
- လူတို့၏ ချစ်ခင်မြတ်နိုးမှု ခံရခြင်း၊
- နတ်တို့၏ ချစ်ခင်မြတ်နိုးမှု ခံရခြင်း၊
- နတ်တို့၏ စောင့်ရှောက်မှု ခံရခြင်း၊
- မီး၊ အဆိပ်၊ လက်နက်တို့မှ အန္တရာယ်ကင်းရခြင်း၊
- စိတ်တည်ကြည်မှု လျင်မြန်စွာ ရရှိခြင်း၊
- မျက်နှာအဆင်း ကြည်လင်ခြင်း၊
- မတွေမဝေဘဲ စုတေရခြင်း၊
- မဂ်ဖိုလ်မရလျှင် ဗြဟ္မာပြည်သို့ လားရခြင်း။ [၆]