သက်ရှိအရင်း သက်ကင်းအဖျား
သက်ရှိအရင်း သက်ကင်းအဖျား သည် မြန်မာဆိုရိုးစကား ဖြစ်သည်။[၁]
အဓိပ္ပာယ်
[ပြင်ဆင်ရန်]“သက်ရှိ အရင်း၊ သက်ကင်း အဖျား” ဆိုသည်မှာ အမည်တစ်ခု၏ နေ့နံကို တွက်ချက်ရာတွင် အသုံးပြုသော နည်းလမ်းတစ်ခုကို ဖော်ပြသော ဆိုရိုးစကားဖြစ်သည်။
- “သက်ရှိ အရင်း” ဆိုသည်မှာ အမည်သည် သက်ရှိအရာ (ဥပမာ-လူ၊ တိရစ္ဆာန်) ကို ရည်ညွှန်းပါက ထိုအမည်၏ “အရင်း” (အစစာလုံး) ကို ယူရမည်ဟု ဆိုလိုသည်။
- “သက်ကင်း အဖျား” ဆိုသည်မှာ အမည်သည် သက်မဲ့အရာ (ဥပမာ-အရာဝတ္ထု၊ နေရာ) ကို ရည်ညွှန်းပါက ထိုအမည်၏ “အဖျား” (အဆုံးစာလုံး) ကို ယူရမည်ဟု ဆိုလိုသည်။
ဆိုလိုသည်မှာ အမည်တစ်ခု၏ နေ့နံကို တွက်ချက်ရာတွင် ထိုအမည်သည် သက်ရှိကို ရည်ညွှန်းပါက အစစာလုံးကို အသုံးပြုပြီး သက်မဲ့ကို ရည်ညွှန်းပါက အဆုံးစာလုံးကို အသုံးပြုရမည်ဟု ဆိုလိုသည်။ ကိုးကားချက်တွင် ဥပမာများဖြင့် ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြထားသည်။
- “တံခွန်” သည် သက်မဲ့ဖြစ်သောကြောင့် အဆုံးစာလုံး “ခွန်” ကိုယူပြီး တနင်္လာနေ့၏ နံဖြစ်သော “ခ” နှင့် တူညီသောကြောင့် တံခွန်သည် တနင်္လာနံဖြစ်သည်။
- “ဇီးကွက်” သည် သက်ရှိဖြစ်သောကြောင့် အစစာလုံး “ဇီး” ကိုယူပြီး အင်္ဂါနေ့၏ နံဖြစ်သော “ဇ” နှင့် တူညီသောကြောင့် ဇီးကွက်သည် အင်္ဂါနံဖြစ်သည်။
ဤဆိုရိုးစကားသည် ရှေးမြန်မာလူမျိုးတို့၏ အမည်များနှင့် နေ့နံများကို ဆက်စပ်တွက်ချက်ပုံကို ဖော်ပြသည်။
ကိုးကားချက်များ
[ပြင်ဆင်ရန်]"မောင်နိုင်ဝင်းဆိုသူသည်သ်ကရှိ အရင်းဟူသောဝေဒစည်းကမ်းအရနိုင် ဟူသော ပထမစာလုံးကိုသာ ယူရပါမည်။…ရန်ကုန်သည ်သက်ကင်းအဖျား ဟူသော ဝေဒစည်းကမ်းအရ နောက်ဆုံးစာလုံးဖြစ်သော ကုန် ကို ယူရပါမည်။" [၂]