ဥဒါန်းပါဠိတော်
| ပိဋကတ် သုံးပုံ |
|---|
| ဝိနယပိဋက |
| သုတ္တန်ပိဋကတ် |
| အဘိဓမ္မာပိဋကတ် |
ဥဒါန်းပါဠိတော်သည် ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာ၏ ခုဒ္ဒကနိကာယ်တွင် ပါဝင်သော အရေးပါသော ကျမ်းတစ်ကျမ်းဖြစ်သည်။ ဥဒါနဟူသော စကားလုံးသည် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ အံ့ဩချီးမွမ်းသော စကားဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ဤကျမ်းတွင် မြတ်စွာဘုရားနှင့် တပည့်သာဝကတို့၏ ဝမ်းမြောက်ဖွယ်စကားများ၊ အံ့ဩဖွယ်အကြောင်းအရာများနှင့် ဆက်စပ်သော တရားတော်များကို စုစည်းတင်ပြထားသည်။
ဥဒါန်း၏ အဓိပ္ပာယ်
[ပြင်ဆင်ရန်]ဥဒါန်းစကား၊[၁] ဝမ်းမြောက်နှစ်သက် မြွက်ဆိုအပ်သော စကား၊ ပီတိအဟုန်ကြောင့် ကျူးရင့်မြွက်ဆိုအပ်သော စကား။ (ဆီခွက်မဆံ့၍ ဆီများလျှံထွက် လာသကဲ့သို့ နားထောင်မည်သူ တစ်ဦးဦးကို ပြောဟောရန် မရည်ရွယ်ဘဲ ပီတိအဟုန်ကြွ၍ မျိုသိပ်မရသဖြင့် စိတ်နှလုံးအတွင်းမှ လျှံထွက် ကျူးရင့် မြွက်ဆိုအပ်သောစကားကို ဥဒါန်း စကားဟုခေါ်၏။ ဤဥဒါန်းစကားသည် ဓမ္မသံဝေဂကြောင့် ကျူးရင့် မြွက်ဆိုအပ်သည်လည်း ရှိ၏။ အချို့နေရာ၌ ဂါထာဖြင် ကျူးရင်အပ်သော ဥဒါန်းဖြစ်၍ အချို့နေရာ၌ မူ “အညာသိ ဝတ ဘော ကောဏ္ဍညော” စသည်ဖြင့် စုဏ္ဏိယစကားပြေ ဝါကျဖြင့် ကျူးရင်အပ်သော ဥဒါန်းဖြစ်၏။ များသော အားဖြင့်မူ ဂါထာဖြင့်ကျူးရင်ပြီး ပီတိ သောမနဿကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော စကား ပင်တည်း။ မြတ်စွာဘုရား ကျူးရင့်တော်မူအပ်သော ဥဒါန်း ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ အရှင်မြတ်တို့ ကျုးရင့်အပ်သော ဥဒါန်း, ဘုရားတပည့် ထေရ ထေရီတို့ ကျူးရင်အပ်သော ဥဒါန်း ဟူ၍ သုံးမျိုးရှိ၏။ ထို့အပြင် “အဟောဒါနံ ပရမဒါနံ၊ ကဿပေ သုပ္ပတိဋ္ဌိတံ” စသည်ဖြင့် သိကြားနတ်မင်းတို့ ကျူးရင့်အပ်သော ဥဒါန်း၊ “နမော တဿ ဘဂဝတော” စသည်ဖြင့် အာရာမဒဏ္ဍပုဏ္ဏား စသော လူပုဂ္ဂိုလ်တို့ ကျူးရင့်အပ်သော ဥဒါန်းများလည်း ရှိ၏။[၂]
ဥဒါန်းပါဠိတော်၏ ပါဝင်မှု
[ပြင်ဆင်ရန်]ဥဒါန်းပါဠိတော်၌ ဝဂ်အားဖြင့်ရှစ်ဝဂ်၊ သုတ်ပေါင်း ရှစ်ဆယ် ဂါထာပေါင်း ကိုးဆယ်ငါး၊ ဘာဏဝါရပေါင်း ရှစ်ဘာဏဝါရ ခွဲ၊ အနုသန္ဓေပေါင်း ရှစ်ဆယ့်တစ်၊ ပဒပေါင်း နှစ်သောင်း တစ်ထောင် တစ်ရာ(၂၁၁၀၀)၊ ဂါထာပါဒပေါင်း ရှစ်ထောင် လေးရာနှစ်ဆယ်သုံး (၈၄၂၃)၊ အက္ခရာပေါင်း ခြောက်သောင်းခုနစ်ထောင် သုံးရာရှစ်ဆယ် နှစ် (၆၇၃၈၂) ရှိ၏။[၃]
အရေးပါမှု
[ပြင်ဆင်ရန်]ဥဒါန်းပါဠိတော်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များအတွက် အလွန်အရေးပါသော ကျမ်းဖြစ်သည်။ ဤကျမ်းတွင် ပါဝင်သော သုတ်များသည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အခြေခံသဘောတရားများဖြစ်သည့် ဒုက္ခ၊ သမုဒယ၊ နိရောဓ နှင့် မဂ္ဂ တို့ကို ထင်ရှားစွာ ဖော်ပြထားသည်။ ထို့အပြင် ဥဒါနသုတ်များသည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များအား တရားဓမ္မကို ပိုမိုနားလည်သဘောပေါက်စေရန်နှင့် လက်တွေ့ကျင့်ကြံအားထုတ်နိုင်ရန်အတွက် အထောက်အပံ့ ဖြစ်စေသည်။
ဥဒါန်းပါဠိတော်လာ ထင်ရှားသော သုတ်များ
[ပြင်ဆင်ရန်]- ပဌမဗောဓိသုတ်: မြတ်စွာဘုရားရှင် ဘုရားဖြစ်တော်မူပြီးနောက် သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော်နှင့် ပတ်သက်၍ မိန့်ကြားတော်မူသော စကားတော်များ ပါဝင်သည်။
- ဒုတိယဗောဓိသုတ်: မြတ်စွာဘုရားရှင် နိဗ္ဗာန်ကို ဆင်ခြင်စဉ် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ မိန့်ကြားတော်မူသော စကားတော်များ ပါဝင်သည်။
- တတိယဗောဓိသုတ်: မြတ်စွာဘုရားရှင် မဂ်ကို ဆင်ခြင်စဉ် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ မိန့်ကြားတော်မူသော စကားတော်များ ပါဝင်သည်။
ကိုးကား
[ပြင်ဆင်ရန်]- ↑ ဥဒါန်း (ပု၊ န) [(၁) ဥ+အန+ဏ။ ဝိ၊ ပိ၊ ဓာန်။ (၂) ဥဒ+ယု။ နီတိ၊ဓာ၊၉၃။]
- ↑ ဥဒါန၊ဋ္ဌ၊၂၊၃။ သာရတ္ထ၊၁၊၉၈-၁၀၁။ သီ၊ဋီ၊သစ်၁၊၁၂၈-၁၃၀။ (က) ဥဒါနံ ဥဒါနေသီ (ဒီ၊၁၊၄၄။ မ၊၁၊၂၃၅။ သံ၊၁၊၁၉၊ ၂၀။ အံ၊၁၊၆၇။ အံ၊၂၊၂၀၈။)တိ ဥဒါဟာရံ ဥဒါဟရိ။ ယထာ ဟိ ယံ တေလံ —ဧဝမေဝ ယံ ပီတိဝစနံ ဟဒယံ ဂဟေတုံ န သက္ကောတိ၊ အဓိကံ ဟုတွာ အန္တော အသဏ္ဌဟိတွာ ဗဟိ နိက္ခမတိ၊ တံ ဥဒါနန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဧဝရူပံ ပီတိမယံ ဝစနံ နိစ္ဆာရေသီတိ အတ္ထော။ ဒီ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၂၉။ မ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၀၂-၃။ သံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၅၈။ အံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄၂-၃။ အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၇ဝ။ ဥဒါဟရီယတိ ဥဗ္ဗေဂပီတိဝသေနာတိ, တထာ ဝါ ဥဒါဟရဏံ ဥဒါနံ။ မ၊ဋီ၊၂၊၁၄၆။ အံ၊ဋီ၊၃၊၆၀။ ဥဒါနဒ္ဓိ ကေနဋ္ဌေန ဥဒါနံ။ ဥဒါနနဋ္ဌေန (ဥဒါနဋ္ဌေန)။ ကိမိဒံ ဥဒါနံ နာမ ပီတိဝေဂသမုဋ္ဌာပိတော ဥဒါဟာရော။ ဥဒါန၊ဋ္ဌ၊၂။ သာရတ္ထ၊၁၊၉၈။ သီ၊ဋီ၊သစ်၊၁၊၁၂၈။ အယမ္ပိ ဥဒါနော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ။ ဥဒါန၊၈၇။ ဥဒါန၊ဋ္ဌ၊၄၂။ ဥဒါနာနိ သန္တိ ဧဝ။ ဥဒါန၊ဋ္ဌ၊၃။ သီ၊ဋီ၊သစ်၊၁၊၁၃၀။ ဥဒါနံ ဥဒါနဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ။ ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၃။ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသီ (ဝိ၊၃၊၂)တိ ဣမံ—ယဒါ ဟဝေ ပါတုဘဝန္တီတိအာဒိကံ သောမနဿယုတ္တညာဏသမုဋ္ဌာနံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ၊ အတ္တမနဝါစံ နိစ္ဆာရေသီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ၊ ဝိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၃၆။ ဥဒါနံ ဥဒါနေသီ (ဝိ၊၃၊၂၁)တိ သံဝေဂဝသေန ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ၊ သံဝေဂဝသပဝတ္တံ ဝါစံ နိစ္ဆာရေသီတိ အတ္ထော။ သာရတ္ထ၊၃၊၁၉၂။ (သာရတ္ထ၊၁၊၉၉။ ဝိမတိ၊၂၊၉၃။ သီ၊ဋီ၊သစ်၊၁၊၁၂၉။)
- ↑ ဥဒါန၊ဋ္ဌ၊၂-၅။ သုတ္တံ ဂေယျံ —ဥဒါနံ ဣတိဝုတ္တကံ ။ မ၊၁၊၁၈၆။ အံ၊၁၊၃၁၃။ မဟာနိ၊၁၁၁။ သောမနဿညာဏ-မယိကဂါထာပဋိသံယုတ္တာ ဒွါသီတိ (ဒွေ အသီတိ) သုတ္တန္တာ ဥဒါနန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ(ဗ္ဗာ)။ ဝိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၂။ ဒီ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၅။ မ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၂။ အံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၅၂။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၇။ မဟာနိ၊ဋ္ဌ၊၂၃၃။ ဣဒံ သုတ္တံ ဥဒါနေပိ သင်္ဂီတံ။ ဣတိဝုတ်၊ဋ္ဌ၊၁၅၄။