ဥဒါယီ

တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖော်ပြချက်
ဗုဒ္ဓဘာသာ
သမိုင်း ဗုဒ္ဓဝင် ဂေါတမဗုဒ္ဓ သင်္ဂါယနာများ
ဓမ္မ\ ဝိနယ သစ္စာလေးပါး ခန္ဓာငါးပါး အနိစ္စ ဒုက္ခ အနတ္တ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် မဇ္ဈိမပဋိပဒါ သုညတ ကံ သံသရာ ၃၁-ဘုံ
ဗုဒ္ဓဘာသာ ကျမ်းစာများ တိပိဋက ပိဋကတ် သုံးပုံ ဝိနည်းပိဋကတ် သုတ်ပိဋကတ် အဘိဓမ္မာပိဋကတ်
ကျင့်စဉ်များ ရတနာသုံးပါး ဗုဒ္ဓ ဓမ္မ သံဃာ သီတင်းသီလ ငါးပါးသီလ ရှစ်ပါးသီလ ကိုးပါးသီလ ပါရမီ သမထ ဝိပဿနာ သတိပဋ္ဌာန် ဓုတင် ကမ္မဋ္ဌာန်း ဒုက္ကရစရိယာ
နိဗ္ဗာန် ပုထုဇဉ် ကိုရင် ရဟန်း သောတာပန် သကဒါဂါမ် အနာဂါမ် ရဟန္တာ ဧတဒဂ် ဘုရား
Traditions ထေရဝါဒ မဟာယာန တန္တရ တိဘက်ဗုဒ္ဓဘာသာ
နိုင်ငံအလိုက် ဗုဒ္ဓဘာသာ ကမ္ဘောဒီးယား ကိုရီးယား ဂျပန် တရုတ် တိဗက် ထိုင်း ထိုင်ဝမ် ဗီယက်နမ် ဘူတန် မြန်မာ မွန်ဂိုးလီးယား ရုရှား လာအို သီရိလင်္ကာ အိန္ဒိယ

သာသနာတော်၌ ဥဒါယီမည်သူ ၅-ဦးတွေ့ရ၏။ ဥဒါယီမထေရ် ၄-ပါးနှင် ဥဒါယီပုဏ္ဏားတို့ ဖြစ်ကြသည်။

ကာဠုဒါယီမထေရ်

(က) ကာဠုဒါယီမထေရ်သည် ပဒုမုတ္တရဘုရားရှင်လက်ထက် ဟံသာဝတီ မြို့၌ ဖြစ်၍ မြတ်စွာဘုရားထံ ကုလပ္ပသာဒက ဧတဒဂ်ရာထူးကို ပန်ဆင်ပြီး ကုသိုလ် ကောင်းမှု ပြုလုပ်ခဲ့သည့်။ နောက်ဆုံးဘဝ၌ ဂေါတမဘုရားအလောင်းတော် ပဋိသန္ဓေ နေသောနေ့မှာပင် ကပိလဝတ်မြို့ အမတ် တစ်ဦး၏နေအိမ်တွင် ပဋိသန္ဓေ ယူခဲ့သည်၊ ဘုရားအလောင်းတော်နှင့် တစ်နေ့တည်း ဖွားမြင်သော ဖွားဘက်တော်တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ တစ်မြို့လုံး ဝမ်းသာရွှင်ပျ တက်ကြွသောနေ့၌ ဖွားမြင်သောကြောင့် ဥဒါယီဟု အမည်မှည်၏။ အနည်းငယ် အသားမည်းသောကြောင် ကာဠနှင့် တွဲ၍ ကာဠုဒါယီ ဟု အမည်တွင်သည်။ မြတ်စွာဘုရားအလောင်းတော်နှင် ကစားဖေါ် ကစားဘက်လည်း ဖြစ်သည်၊ နောင်အခါ မြတ်စွာဘုရားထံ တရားနာရ၍ ဧဟိဘိက္ခု ရဟန္တာအဖြစ်သို့ ရောက်ရှိကာ ဘုရားရှင်အား ရာဇဂြိုဟ်မှ (ဆွေတော် မျိုးတော်တို့ရှိရာ) ကပိလဝတ်သို့ ပင်ဆောင် ခဲ့ရာတွင် ဆွေတော်မျိုးတော်တို့ ကြည်ငြိုသဒ္ဓါ တိုးပွားစေရန် ဟောပြောဆောင်ရွက်မှုကို အကြောင်းပြု၍ ကုလပ္ပသာဒကအရာ၌ ဧတဒဂ်ထားတော်မူသည်။

မဟာဥဒါယီထေရ်

(ခ)မဟာဥဒါယီထေရ်၊ ကြီးသောကိုယ်ခန္ဓာ ရှိသောကြောင့် မဟာဥဒါယီဟု ခေါ်တွင်သည်၊ ဤမဟာဥဒါယီကို အကြောင်းပြု၍ နိသီဒိုင်အခင်း၏ အမြိတ်အဆာကို ခွင့်ပြုတော်မူသည်။ မဟာဥဒါယီကိုပင် ပဏ္ဍိတဥဒါယီထေရ် ဟုလည်း ဖွင့်ဆိုသည်ကို တွေ့ရသည်။ ဤမဟာဥဒါယီထေရ်သည် ကပိလဝတ်ပြည်ဝယ် ပုဏ္ဏားမျိုး၌ ဖြစ်၍ ဆွေတော်မျိုးတော် ပရိသတ်၌ ပြအပ်သော မြတ်စွာဘုရား၏ တန်းခိုးအာနုဘော်ကို ဖူးမြင်ရကာ သဒ္ဓါဘရားဖြစ်ပွား၍ ရဟန်း ပြုလျက် ဝိပဿနာတရား အားထုတ်ရာ မကြာမြင့်မီပင် ရဟန္တာအဖြစ်သို့ ရောက် ရှိလေသည်။ နာဂေါပမသုတ်အဆုံး၌ မိမိ၏ ညာဏ်စွမ်းအလျောက် မြတ်စွာဘုရား၏ ဂုဏ်တော်တို့ကို ဆင်ခြင်အောက်မေ့ကာ ဂါထာတို့ဖြင့် ဖွဲ့သီ ချီးကျူးခဲ့လေသည်။ နာဂသုတ်အဖွင့် အဋ္ဌကထာ၌ကား ထိုသို့ချီးကျူးသော ပုဂ္ဂိုလ်မှာကာဠုဒါယီဖြစ်သည်ဟု မိန့်ဆိုထားသည်။

လာဠုဒါယီ(လာလုဒါယီ) မထေရ်

(ဂ) လာဠုဒါယီ(လာလုဒါယီ) မထေရ်။ ထိုမထေရ်သည် ကောဝရိယ၏ သား ဖြစ်၏။ သေယျသကရဟန်း၏ ဥပဇ္ဈယ်ဆရာတည်း။ တုန်လှုပ်သော သားကောင်နှင့်တူ၏။ အိပ်ခြင်း၌ မွေ့လျော်သော လျပ်ပေါ်လော်လီသော ရဟန်းတို့တွင် တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ ဤလာဠုဒါယီကို အကြောင်းပြု၍ မြတ်စွာဘုရားသည် သိက္ခာပုဒ် များစွာ ပညတ်တော်မူခဲ့ရသည်၊ ၎င်းသိက္ခာပုဒ်တို့မှာ ကာယသံသဂ္ဂသိက္ခာပုဒ် ၊ ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစာသိက္ခာပုဒ် ၊ အတ္တကာမပါရိစရိယသိက္ခာပုဒ် ၊ သဉ္စရိတ္တသိက္ခာပုဒ် ၊ ပထမအနိယတသိက္ခာပုဒ် ၊ ဒုတိယ အနိယတသိက္ခာပုဒ် ၊ ပုရာဏစီဝရသိက္ခာပုဒ် ၊ စီဝရပဋိဂ္ဂဟဏသိက္ခာပုဒ် ၊ ဓမ္မဒေသနာသိက္ခာပုဒ် ၊ စီဝရသိဗ္ဗနသိက္ခာပုဒ် ၊ ရဟောနိသဇ္ဇသိက္ခာပုဒ် ၊ သဉ္စိစ္စသိက္ခာပုဒ် တို့ဖြစ်သည်။

(ဃ) သံဃာအား ပါတိမောက် ရွတ်ပြသော ကျီးကန်း အသံကဲ့သို့ အသံရှိသော ဥဒါယီရဟန်း။

(င) ဥဒါယီမည်သော ပုဏ္ဏား။