ဓာတ်ကမ္မဋ္ဌာန်း
| တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖော်ပြချက် |
| ဗုဒ္ဓဘာသာ |
|---|
 |
ဓာတ်ကမ္မဋ္ဌာန်းသည် ရုပ်တရားများကို ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားသိမ်းဆည်းကာ ဝိပဿနာဉာဏ်ဖြင့် ဖြစ်ပျက်ကို ထိုးထွင်းသိမြင်ရန် အရေးကြီးသော ဘာဝနာတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ ဤဆောင်းပါးတွင် ဓာတ်ကမ္မဋ္ဌာန်း၏ အဓိကအနှစ်သာရ၊ ရှုပွားနည်းများ၊ ရုပ်ကလာပ်များကို ဓာတ်ခွဲခြင်းနှင့် ပရမတ္ထရုပ်တရားသို့ ဆိုက်ရောက်မှုတို့ကို ခြုံငုံဖော်ပြထားပါသည်။
ဓာတ်ကမ္မဋ္ဌာန်း၏ အစပိုင်းနှင့် ရည်ရွယ်ချက်
[ပြင်ဆင်ရန်]ဓာတ်ကမ္မဋ္ဌာန်းသည် ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်း၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ကာလသုံးပါး၊ သန္တာန်နှစ်ပါးအတွင်း တည်ရှိသော ရုပ်-နာမ်-ကြောင်း-ကျိုး (သင်္ခါရ) တရားများကို ပရိညာပညာသုံးမျိုးဖြင့် ပိုင်းခြားသိမြင်ရန် ရည်ရွယ်သည်။ စိတ္တဝိသုဒ္ဓိအဆင့်တွင် ဥပစာရသမာဓိ သို့မဟုတ် အပ္ပနာသမာဓိဟူသော သမာဓိတစ်မျိုးကို ထူထောင်ရန် လိုအပ်သည်။ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိအဆင့်တွင် ရုပ်တရားများကို ဓာတ်ကမ္မဋ္ဌာန်းဖြင့် ဆက်လက် သိမ်းဆည်းရန် ဖြစ်ပါသည်။ [၁]
ဓာတ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို အကျဉ်းနည်းနှင့် အကျယ်နည်းဟူ၍ နှစ်မျိုးခွဲခြားပြီး၊ အကျဉ်းနည်းကို ဦးစွာရှုပွားရန် အကြံပြုထားသည်။ မဟာသတိပဋ္ဌာနသုတ္တန်၏ ဓာတုမနသိကာရအခန်းတွင် မြတ်စွာဘုရားက “ဤခန္ဓာကိုယ်ကြီး၌ ပထဝီဓာတ်၊ အာပေါဓာတ်၊ တေဇောဓာတ်၊ ဝါယောဓာတ် ရှိ၏” ဟု ဟောကြားထားပြီး၊ ယောဂီသည် ဤဓာတ်များကို ဉာဏ်ဖြင့် အရိုးကြား၊ အကြောကြား၊ အသားကြား၊ အရေကြားသို့ စိုက်၍ ရှုပွားရမည်ဖြစ်သည်။ [၂]
ဓာတ်ကြီးလေးပါး၏ သဘာဝလက္ခဏာနှင့် ရှုနည်း
[ပြင်ဆင်ရန်]ဓာတ်ကြီးလေးပါးတွင် သဘာဝလက္ခဏာများ အသီးသီးရှိသည်။ ပထဝီဓာတ်တွင် မာမှု၊ ကြမ်းမှု၊ လေးမှု (ဂရုပထဝီ) နှင့် ပျော့မှု၊ ချောမှု၊ ပေါ့မှု (လဟုပထဝီ) ဟူ၍ ခြောက်မျိုး၊ အာပေါဓာတ်တွင် ယိုစီးမှု၊ ဖွဲ့စည်းမှု နှစ်မျိုး၊ တေဇောဓာတ်တွင် ပူမှု၊ အေးမှု နှစ်မျိုး၊ ဝါယောဓာတ်တွင် ထောက်ကန်မှု၊ တွန်းကန်မှု နှစ်မျိုးရှိသည်။ ဤသဘာဝများကို ခန္ဓာကိုယ်တစ်ခုလုံး၌ အနှံ့အပြား မြင်အောင် ရှုရမည်။[၃]
ရှုပွားရာတွင် အာနာပါနစတုတ္ထဈာန်သမာဓိ သို့မဟုတ် ဩဒါတကသိုဏ်းစတုတ္ထဈာန်သမာဓိကို ထူထောင်ပြီး၊ တွန်းကန်မှုသဘောကို ဦးစွာရှုရန် အကြံပြုထားသည်။ ဥပမာ၊ အသက်ရှူသွင်းထုတ်ချိန်တွင် ဦးခေါင်းအလယ်တွင် တွန်းကန်မှုကို ဉာဏ်ဖြင့် စူးစိုက်ကြည့်ပြီး၊ ထိုသဘောကို ခန္ဓာတစ်ခုလုံး မြင်အောင် ဆက်ရှုရသည်။ တွန်းကန်မှုအောင်မြင်ပါက မာမှု၊ ကြမ်းမှု၊ လေးမှု၊ ပျော့မှု စသည်ဖြင့် တစ်ခုချင်းစီကို ဆက်လက်ရှုပွားရမည်။ ဤသို့ရှုရာတွင် သမာဓိစွမ်းအင်ပြည့်ဝမှုသည် အဓိကဖြစ်ပြီး၊ အခက်အခဲရှိလျှင် သမာဓိကို တစ်ဖန်ပြန်လည် ထူထောင်ရမည်။ [၄]
ရုပ်ကလာပ်များကို ဓာတ်ခွဲခြင်းနှင့် ပရမတ်သို့ ဆိုက်ရောက်မှု
[ပြင်ဆင်ရန်]ဓာတ်ကမ္မဋ္ဌာန်း၏ အဆင့်မြင့်ပိုင်းတွင် ရုပ်ကလာပ်များကို ဓာတ်ခွဲ၍ ပရမတ္ထရုပ်တရားများကို သိမ်းဆည်းရန် လိုအပ်သည်။ ရုပ်ကလာပ်များကို ကြည်သော ရုပ်ကလာပ် (ပသာဒရုပ်) နှင့် မကြည်သော ရုပ်ကလာပ်ဟူ၍ နှစ်မျိုးခွဲခြားပြီး၊ တစ်ခုချင်းစီတွင် ဓာတ်ကြီးလေးပါးကို ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူရမည်။ ရုပ်ကလာပ်များ၏ ပေါ်လိုက်ပျောက်လိုက် ဖြစ်နေမှုကို မြင်သော်လည်း၊ ၎င်းတို့ကို ဓာတ်မခွဲဘဲ ရှုပွားပါက ပညတ်နယ်တွင်သာ ရှိနေသေးသည်။ [၅]
ရုပ်ကလာပ်တစ်ခု၏ အတွင်း၌ ဓာတ်ကြီးလေးပါးကို သိမ်းဆည်းရန် အစတွင် ခန္ဓာကိုယ်တစ်ခုလုံးကို ခြုံ၍ ပထဝီဓာတ်ကို ရှုပြီး၊ ထို့နောက် ရုပ်ကလာပ်တစ်ခုချင်းစီတွင် ဆက်လက်သိမ်းဆည်းရသည်။ ဥပမာ၊ မာမှုသဘောကို ဦးစွာရှုပြီး၊ အောင်မြင်မှု ရရှိပါက ကြမ်းမှု၊ လေးမှု စသည်ဖြင့် တစ်လုံးချင်း တိုးရှုရမည်။ ဤနည်းဖြင့် အာပေါဓာတ် (ယိုစီး-ဖွဲ့စည်း)၊ တေဇောဓာတ် (ပူ-အေး)၊ ဝါယောဓာတ် (ထောက်ကန်-တွန်းကန်) တို့ကိုလည်း ဆက်လက်ရှုပွားရသည်။ [၆]
ဥပစာရသမာဓိ
[ပြင်ဆင်ရန်]ရုပ်ကလာပ်တစ်ခုအတွင်း ဓာတ်ကြီးလေးပါးကို ပြိုင်တူမြင်အောင် လေ့ကျင့်ပြီး၊ ထိုအာရုံတွင် သမာဓိ ငြိမ်ဝပ်စွာ ကပ်တည်နိုင်သောအခါ ဥပစာရသမာဓိဟူသော ကာမာဝစရသမာဓိ၏ အထွတ်အထိပ်သို့ ရောက်ရှိသည်။ သို့သော် ပရမတ္ထဓမ္မများ၏ နက်နဲမှုနှင့် ချက်ချင်းပျက်စီးတတ်မှုကြောင့် အပ္ပနာဈာန်သို့ မဆိုက်နိုင်ဘဲ၊ ဥပစာရသမာဓိအဆင့်သာ ဖြစ်သည်။ [၇]
ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိစခန်းသို့
[ပြင်ဆင်ရန်]သာဝကများသည် ရုပ်ကလာပ်အားလုံးကို ကုန်စင်အောင် မရှုနိုင်သော်လည်း၊ ရုပ်အမျိုးအစားများကို ကုန်စင်အောင် သိမ်းဆည်းရမည်။ ဥပမာ၊ စက္ခုဒသကကလာပ်၊ ကာယဒသကကလာပ် စသည့် ရုပ်ကလာပ်အမျိုးအစားများတွင် ပါဝင်သော ရုပ်တရားများကို ပရမတ်သို့ ဆိုက်အောင် ရှုပွားရမည်။[၈]
ဓာတ်ကမ္မဋ္ဌာန်းသည် သမထပိုင်းမှ ဝိပဿနာပိုင်းသို့ ကူးပြောင်းရန် အခြေခံအုတ်မြစ်ဖြစ်သည်။ သမာဓိကို ထူထောင်ပြီး၊ ဓာတ်ကြီးလေးပါး၏ သဘာဝလက္ခဏာများကို ခန္ဓာတစ်ခုလုံး၌ မြင်အောင် ရှုပွားကာ၊ ရုပ်ကလာပ်များကို ဓာတ်ခွဲ၍ ပရမတ္ထရုပ်တရားများကို သိမ်းဆည်းနိုင်သောအခါ ယောဂီသည် စတုဓာတုဝဝတ္ထာန် သမထပိုင်းကို ပြီးဆုံးပြီး၊ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိစခန်းသို့ ဝင်ရောက်သွားသည်။ [၉]
ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန်
ကိုးကား
- ↑ ဒုဝိဓဥှိ ကမ္မဋ္ဌာနံ- ရူပကမ္မဋ္ဌာနံ အရူပကမ္မဋ္ဌာနဉ္စ။ ရူပပရိဂ္ဂဟော အရူပပရိဂ္ဂဟောတိပိ ဧတဒေဝ ဝုစ္စတိ။ တတ္ထ ဘဂဝါ ရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေန္တော သင်္ခေပမနသိကာရဝသေန ဝါ ဝိတ္ထာရမနသိကာရဝသေန ဝါ စတုဓာတုဝဝတ္ထာနံ ကထေသိ။ (ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၁၄။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၈၀။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၅၂။)
- ↑ ပုန စပရံ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ ယထာဌိတံ ယထာပဏိဟိတံ ဓာတုသော ပစ္စဝေက္ခတိ “အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကာယေ ပထဝီဓာတု အာပေါဓာတု တေဇောဓာတု ဝါယောဓာတူ”တိ။ (မ၊၁၊၇၃။)
- ↑ တသ္မာ ဣမံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဘာဝေတုကာမေန တိက္ခပညေန တာဝ ရဟောဂတေန ပဋိသလ္လီနေန သကလမ္ပိ အတ္တနော ရူပကာယံ အာဝဇ္ဇေတွာ ယော ဣမသ္မိံ ကာယေ ထဒ္ဓဘာဝေါ ဝါ ခရဘာဝေါ ဝါ၊ အယံ ပထဝီဓာတု။ ယော အာဗန္ဓနဘာဝေါ ဝါ ဒြဝဘာဝေါ ဝါ၊ အယံ အာပေါဓာတု။ ယော ပရိပါစနဘာဝေါ ဝါ ဥဏှဘာဝေါ ဝါ၊ အယံ တေဇောဓာတု။ ယော ဝိတ္ထမ္ဘနဘာဝေါ ဝါ သမုဒီရဏဘာဝေါ ဝါ၊ အယံ ဝါယောဓာတူတိ ဧဝံ သံခိတ္တေန ဓာတုယော ပရိဂ္ဂဟေတွာ ပုနပ္ပုနံ ပထဝီဓာတု အာပေါဓာတူတိ ဓာတုမတ္တတော နိဿတ္တတော နိဇ္ဇီဝတော အာဝဇ္ဇိတဗ္ဗံ မနသိကာတဗ္ဗံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၁၊၃၄၆-၃၄၇။)
- ↑ သမာဟိတော ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ။ (အံ၊၃၊၂၅၉။) တံ တံ အန္တရာနုသာရိနာ ဉာဏဟတ္ထေန ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာ ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာ ...(ဝိသုဒ္ဓိ၊၁၊၃၄၇။) သကလမ္ပိ အတ္တနော ရူပကာယံ အာဝဇ္ဇေတွာ၊ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၁၊၃၄၆။) ကက္ခဠံ မုဒုကံ သဏှံ ဖရုသံ (သုခသမ္ဖဿံ ဒုက္ခသမ္ဖဿံ) ဂရုကံ လဟုကံ။ (အဘိ၊၁၊၁၇၀။) ကက္ခဠန္တိ ထဒ္ဓံ။ မုဒုကန္တိ အထဒ္ဓံ။ သဏှန္တိ မဋ္ဌံ။ ဖရုသန္တိ ခရံ။ သုခသမ္ဖဿန္တိ သုခဝေဒနာပစ္စယံ ဣဋ္ဌဖောဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဒုက္ခသမ္ဖဿန္တိ ဒုက္ခဝေဒနာပစ္စယံ အနိဋ္ဌဖောဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဂရုကန္တိ ဘာရိယံ။ လဟုကန္တိ အဘာရိယံ၊ သလ္လဟုကန္တိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ စ “ကက္ခဠံ မုဒုကံ သဏှံ ဖရုသံ ဂရုကံ လဟုက”န္တိ ပဒေဟိ ပထဝီဓာတု ဧဝ ဘာဇိတာ။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၆၈။)
- ↑ စက္ခာဒိပဉ္စဝိဓံ ရူပါဒီနံ ဂဟဏပစ္စယဘာဝေန အာဒါသတလံ ဝိယ ဝိပ္ပသန္နတ္တာ ပသာဒရူပံ။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၈၁။)
- ↑ ဧဝမေဝ ဣမဿာပိ ဘိက္ခုနော ပုဗ္ဗေ ဗာလပုထုဇ္ဇနကာလေ ဂိဟိဘူတဿာပိ ပဗ္ဗဇိတဿာပိ တာဝဒေဝ သတ္တောတိ ဝါ ပုဂ္ဂလောတိ ဝါ သညာ န အန္တရဓာယတိ၊ ယာဝ ဣမမေဝ ကာယံ ယထာဌိတံ ယထာပဏိဟိတံ ဃနဝိနိဗ္ဘောဂံ ကတွာ ဓာတုသော န ပစ္စဝေက္ခတိ။ ဓာတုသော ပစ္စဝေက္ခတော ပနဿ သတ္တသညာ အန္တရဓာယတိ၊ ဓာတုဝသေနေဝ စိတ္တံ သန္တိဋ္ဌတိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ “ဣမမေဝ ကာယံ ယထာဌိတံ ယထာပဏိဟိတံ ဓာတုသော ပစ္စဝေက္ခတိ ‘အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကာယေ ပထဝီဓာတု အာပေါဓာတု တေဇောဓာတု ဝါယောဓာတူ’တိ။ သေယျထာပိ ဘိက္ခဝေ ဒက္ခော ဂေါဃာတကော ဝါ။ ပ။ ဝါယောဓာတူ”တိ။ (မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၇၆။) ဃနဝိနိဗ္ဘောဂန္တိ သန္တတိ-သမူဟ-ကိစ္စဃနာနံ ဝိနိဗ္ဘုဇနံ ဝိဝေစနံ။ ဓာတုသော ပစ္စဝေက္ခတောတိ ဃနဝိနိဗ္ဘောဂကရဏေန ဓာတုံ ဓာတုံ ပထဝီအာဒိဓာတုံ ဝိသုံ ဝိသုံ ကတွာ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ။ သတ္တသညာတိ အတ္တာနုဒိဋ္ဌိဝသေန ပဝတ္တာ သညာတိ ဝဒန္တိ၊ ဝေါဟာရဝသေန ပဝတ္တသတ္တသညာယပိ တဒါ အန္တရဓာနံ ယုတ္တမေဝ ယာထာဝတော ဃနဝိနိဗ္ဘောဂဿ သမ္ပာဒနတော။ ဧဝံ ဟိ သတိ ယထာဝုတ္တဩပမ္မတ္ထေန ဥပမေယျတ္ထော အညဒတ္ထု သံသန္ဒတိ သမေတိ။ တေနေဝါဟ “ဓာတုဝသေနေဝ စိတ္တံ သန္တိဋ္ဌတီ”တိ။ (မ၊ဋီ၊၁၊၃၆၅-၃၆၆။)
- ↑ ဥပစာရသမာဓီတိ စ ရုဠှီဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အပ္ပနံ ဟိ ဥပေစ္စ စာရီ သမာဓိ ဥပစာရသမာဓိ၊ အပ္ပနာ စေတ္ထ နတ္ထိ။ တာဒိသဿ ပန သမာဓိဿ သမာနလက္ခဏတာယ ဧဝံ ဝုတ္တံ။ ကသ္မာ ပနေတ္ထ အပ္ပနာ န ဟောတီတိ? တတ္ထ ကာရဏမာဟ “သဘာဝဓမ္မာရမ္မဏတ္တာ”တိ။ (မဟာဋီ၊၁၊၄၃၅။)
- ↑ တသ္မာ သသန္တာနဂတေ သဗ္ဗဓမ္မေ, ပရသန္တာနဂတေ စ တေသံ သန္တာနဝိဘာဂံ အကတွာ ဗဟိဒ္ဓါဘာဝသာမညတော သမ္မသနံ၊ အယံ သာဝကာနံ သမ္မသနစာရော။ (မ၊ဋီ၊၃၊၂၇၄-၂၇၅။)
- ↑ ဖားအောက်တောရဆရာတော်။ နိဗ္ဗာန်သို့ သွားရာ တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း။