အာကာသဓာတ်
| တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖော်ပြချက် |
| ဗုဒ္ဓဘာသာ |
|---|
 |
အာကာသဓာတ်သည် ရုပ်ကလာပ်များကို ပိုင်းခြားပေးသော ရုပ်တရားတစ်မျိုးဖြစ်ပြီး၊ ရူပပရိစ္ဆေဒရုပ်ဟုလည်း ခေါ်သည်။[၁] ဤ၌ ကောင်းကင်ပြင်ဟူသော အဇဋာကာသ၊ အိုးပေါက်၊ နံရံပေါက်စသော ပရိစ္ဆန္နာကာသ၊ သို့မဟုတ် အာကာသာနဉ္စာယတနဈာန်၌ ကသိုဏ်းမှ ရသော ကသိဏုဂ္ဃါဋိမာကာသကို မဆိုလို။ ရုပ်ကလာပ်တစ်ခုနှင့် တစ်ခု၏ အကြားအပေါက်ဟူသော ပရိစ္ဆေဒအာကာသကိုသာ ဆိုလိုသည်။[၂] ၎င်းသည် လက္ခဏ၊ ရသ၊ ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊ ပဒဋ္ဌာန် ဟူသော သဘောလေးပါးဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။
- လက္ခဏ = ရုပ်ကလာပ်တို့ကို ပိုင်းခြားတတ်သော သဘော (ရူပပရိစ္ဆေဒလက္ခဏာ)
- ရသ = ရုပ်ကလာပ်တို့၏ အဆုံးအပိုင်းအခြားကို ထင်ရှားပြခြင်း ကိစ္စ (ရူပပရိယန္တပ္ပကာသနရသာ)
- ပစ္စုပဋ္ဌာန် =
(က) ရုပ်ကလာပ်တို့၏ နယ်ခြားဒေသ သဘော (ရူပမရိယာဒပစ္စုပဋ္ဌာနာ) (ခ) မဟာဘုတ်တို့၏ မထိအပ်သည်၏ အဖြစ် သဘော (အသမ္ဖုဋ္ဌဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ) (ဂ) ရုပ်ကလာပ်တို့၏ အပေါက်အကြား၏ အဖြစ် သဘော (ဆိဒ္ဒဝိဝရဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ)
- ပဒဋ္ဌာန် = အပိုင်းခြားခံရသော ရုပ်ကလာပ်များ (ပရိစ္ဆိန္နရူပပဒဋ္ဌာနာ)
အာကာသဓာတ်၏ လုပ်ငန်းဆောင်တာ
[ပြင်ဆင်ရန်]အာကာသဓာတ်သည် ရုပ်ကလာပ်တစ်ခုနှင့် တစ်ခုကို မရောယှက်အောင် ပိုင်းခြားပေးသည်။ ဥပမာ- စက္ခုဒသကကလာပ်ကို ကာယဒသကကလာပ်နှင့် မရောစပ်စေဘဲ၊ ကလာပ်တစ်ခု၌ တည်သော ရုပ်တရားများနှင့် အခြားကလာပ်၌ တည်သော ရုပ်တရားများကို ခွဲခြားထားသည်။ ဤပိုင်းခြားမှုကြောင့် “ဤကလာပ်သည် အထက်၌ရှိ၏၊ အောက်၌ရှိ၏၊ ဘေးပတ်ဝန်းကျင်၌ရှိ၏” ဟူသော အပိုင်းအခြားများ ထင်ရှားလာသည် [၅]။ အကယ်၍ အာကာသဓာတ်က ပိုင်းခြား၍ မထားလျှင် ရုပ်ကလာပ်အားလုံး တစ်ပြင်တည်း ဖြစ်သွားပြီး အထက်၊ အောက်၊ ဘေးဟူ၍ မရှိတော့ပေ။ ထို့ကြောင့် အာကာသဓာတ်သည် ရုပ်ကလာပ်များကို ပိုင်းခြားသကဲ့သို့ ဖြစ်ပြီး [၆]၊ ရုပ်ကလာပ်များ၏ အချင်းချင်း မရောယှက်မှုကို ထင်ရှားပြသည်။ သို့သော် ရုပ်ကလာပ်တစ်ခု၌ တည်သော ရုပ်တရားများ အချင်းချင်း မရောယှက်မှုကိုမူ ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင်သဘာဝလက္ခဏာက ပိုင်းခြားပေးသည်။ [၄]
အာကာသဓာတ်၏ ဖြစ်ပေါ်ပုံနှင့် ဆက်နွှယ်မှု
[ပြင်ဆင်ရန်]အာကာသဓာတ်သည် ရုပ်ကလာပ်များကြောင့်သာ ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ ဥပမာ- လက်နှစ်ချောင်းကို ပူးကပ်လိုက်သောအခါ လက်ချောင်းနှစ်ခု၏ အကြားအပေါက်ဟူသော အာကာသဖြစ်ပေါ်လာသကဲ့သို့၊ ရုပ်ကလာပ်များ စုပေါင်းဖြစ်ပေါ်လာသောအခါ ၎င်းတို့၏ အကြားအပေါက်အဖြစ် အာကာသဓာတ် ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ အာကာသဓာတ်က ရုပ်ကလာပ်များကို ပိုင်းခြားသကဲ့သို့ ဖြစ်ပြီး၊ ရုပ်ကလာပ်များကလည်း အာကာသဓာတ်ကို ပိုင်းခြားပေးသည် (တဒ္ဓမ္မူပစာရ)။ ဤသို့ဖြင့် အာကာသဓာတ်က ရုပ်ကလာပ်များကို မရောယှက်အောင် ပိုင်းခြားခြင်းဖြင့် ၎င်းတို့၏ အထက်၊ အောက်၊ ဘေး စသော အပိုင်းအခြားကို ထင်ရှားပြသည်။ [၄]
အာကာသဓာတ်၏ ပစ္စုပဋ္ဌာန် အမြင်
[ပြင်ဆင်ရန်]အာကာသဓာတ်ကို ဝိပဿနာဉာဏ်ဖြင့် ရှုသော ယောဂီပုဂ္ဂိုလ်၏ ဉာဏ်၌ အောက်ပါ သဘောများ ထင်လာသည်-
- ရူပမရိယာဒပစ္စုပဋ္ဌာနာ = ရုပ်ကလာပ်တို့၏ နယ်ခြားဒေသ သဘောအဖြစ် ထင်လာသည်။ ဥပမာ- တိုင်းပြည်နှစ်ခု၏ နယ်ခြားဒေသကဲ့သို့၊ ရုပ်ကလာပ်များ၏ အပိုင်းအခြားမျှသာ ဖြစ်၍ ဉာဏ်ဖြင့် ယူအပ်သည် (မဟာဋီ၊၂၊၁၀၁။)။
- အသမ္ဖုဋ္ဌဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ = ရုပ်ကလာပ်များ၌ တည်သော မဟာဘုတ်တို့သည် အာကာသဓာတ်ကို မထိအပ်၊ မထိနိုင်သည့် သဘောအဖြစ် ထင်လာသည်။ အကြောင်းမှာ မဟာဘုတ်တို့က အာကာသဓာတ်သို့ ပျံ့နှံ့မှု မရှိသောကြောင့်ဖြစ်ပြီး၊ အကယ်၍ ပျံ့နှံ့မှုရှိခဲ့လျှင် အာကာသဓာတ်၏ ပိုင်းခြားမှု မဖြစ်နိုင်ဘဲ ရုပ်ကလာပ်များ တစ်ပြင်တည်း ဖြစ်သွားမည် [၇]။ ဓမ္မသင်္ဂဏီ (၆၃၇)၌ “အသမ္ဖုဋ္ဌံ စတူဟိ မဟာဘူတေဟိ” ဟု မဟာဘုတ်လေးပါးက အာကာသဓာတ်ကို မထိနိုင်ကြောင်း ဟောထားသည်။
- ဆိဒ္ဒဝိဝရဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ = ရုပ်ကလာပ်များ၏ အကြားအပေါက်အဖြစ် ဉာဏ်၌ ထင်လာသည်။ ဤသည်မှာ အာကာသဓာတ်၏ ဖြစ်ပေါ်မှု၏ အကျိုးဆက်ဖြစ်သည်။ [၄]
မဟာဘုတ်နှင့် အာကာသဓာတ်၏ ဆက်စပ်မှု
[ပြင်ဆင်ရန်]ရုပ်ကလာပ်များ၌ တည်သော မဟာဘုတ်တို့က အာကာသဓာတ်ကို မထိနိုင်သော်လည်း၊ ကလာပ်ပြား မဟာဘုတ်အချင်းချင်းကား ထိစပ်နိုင်သည် (ဥပမာ- လက်ဝါးနှစ်ဖက် ထိစပ်သကဲ့သို့)။ သို့သော် ၎င်းတို့ ရောယှက်မှု မရှိဘဲ၊ အာကာသဓာတ်က ၎င်းတို့၏ အဆုံးအပိုင်းအခြားကို ထင်ရှားပြသည်။ အာကာသဓာတ်သည် မဟာဘုတ်တို့၏ ကင်းဆိတ်မှု (သုညဘာဝ) သဘောဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းတို့ကို ပိုင်းခြားပေးသည် [၈]။ [၄]
အာကာသဓာတ်၏ အရေးပါမှု
[ပြင်ဆင်ရန်]အာကာသဓာတ်သည် ဖောက်ပြန်တတ်သော ရုပ္ပနလက္ခဏာ မရှိသော်လည်း၊ ရုပ်ကလာပ်များနှင့် ပူးတွဲဖြစ်ပေါ်လာသောကြောင့် ရုပ်တရားအဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည် (တဒ္ဓမ္မူပစာရ)။ ၎င်းကို ဘုရားရှင်က မဟာရာဟုလောဝါဒသုတ္တန် [၉]၊ ဓာတုဝိဘင်္ဂသုတ္တန် [၁၀]၊ အဘိဓမ္မာ [၁၁] တို့၌ ရှုပွားရန် ညွှန်ကြားထားသည်။ အကြောင်းမှာ အာကာသဓာတ်ကို ရှုမြင်ပါမှ ရုပ်ကလာပ်များကို ဓာတ်ခွဲ၍ ပရမတ်တရားများကို သိမ်းဆည်းနိုင်ပြီး၊ အနတ္တဉာဏ်သို့ ဆိုက်ရောက်ကာ မဂ်၊ ဖိုလ်၊ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်နိုင်သောကြောင့်ဖြစ်သည်။ အဋ္ဌကထာ၌လည်း ဥပါဒါရူပဒဿနတ္ထံ ဟု ဥပါဒါရုပ်များကို ရှုပွားရန် အာကာသဓာတ်ကို အကျယ်ဟောထားကြောင်း ဖော်ပြသည် [၁၂]။ [၄]
အာကာသဓာတ် ရှုနည်း
[ပြင်ဆင်ရန်]ဓာတ်ကမ္မဋ္ဌာန်းရှု၍ အကြည်ဓာတ်၌ ဓာတ်ကြီးလေးပါးကို ရှုသော်လည်း ပြိုကွဲမသွားဘဲ အတုံးလိုက် တွေ့နေပါက၊ အာကာသဓာတ်ကို လင်းရောင်ခြည်ဖြင့် ထိုးစိုက်၍ ရှုရမည်။ ဥပမာ- လက်မောင်းသားကို သေချာကြည့်လျှင် မွေးညင်းပေါက်များကို မြင်ရသကဲ့သို့၊ အကြည်ပြင်၌ အာကာသဓာတ်ကို မြင်အောင် ရှုပါက၊ ၎င်းနှင့်တစ်ပြိုင်နက် ရုပ် ကလာပ်များကို တွေ့ရှိမည်။ ပါရမီ အားကောင်းသူများအတွက် သေးငယ်သော ရုပ်ကလာပ်အမှုန်များကို အလွယ်တကူ မြင်နိုင်သော်လည်း၊ အားနည်းသူများက အတုံးအခဲကြီးများကို တွေ့ပြီး ထပ်မံ ဓာတ်ခွဲရှုရန် လိုအပ်သည်။ [၄]
ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန်
ကိုးကား
- ↑ (သင်္ဂဟ၊၄၀။ ဝိဘာဝိနိ၊၁၈၉)
- ↑ အယံ ဟိ အာကာသဓာတု တံ တံ ရူပကလာပံ ပရိစ္ဆိန္ဒန္တီ ဝိယ ဟောတိ။ ပ ။ ယာယ ပရိစ္ဆိန္နေသူတိအာဒိနာ အာကာသဓာတုယာ တံတံကလာပါနံ ကလာပန္တရေဟိ အသင်္ကရကာရဏတံ ဒေဿတိ။ (မဟာဋီ၊၂၊၁၀၁။)
- ↑ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၆၂။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၇၈။)
- ↑ ၄.၀ ၄.၁ ၄.၂ ၄.၃ ၄.၄ ၄.၅ ၄.၆ နိဗ္ဗာနဂါမိနိပဋိပဒါ - စတုတ္ထတွဲ - ဖားအောက်တောရဆရာတော်
- ↑ (ယာယ ပရိစ္ဆိန္နေသု ရူပေသု ဣဒမိတော ဥဒ္ဓံ၊ အဓော၊ တိရိယန္တိ စ ဟောတိ။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၆၂။)
- ↑ (အယံ ဟိ အာကာသဓာတု တံ တံ ရူပကလာပံ ပရိစ္ဆိန္ဒန္တီ ဝိယ ဟောတိ။ မဟာဋီ၊၂၊၁၀၁။)
- ↑ (မူလဋီ၊၁၊၁၅၂။ အနုဋီ၊၁၊၁၆၅။)
- ↑ (အနုဋီ၊၁၊၁၆၅။)
- ↑ (မ၊၂၊၈၆။)
- ↑ (မ၊၃၊၂၈၅။)
- ↑ (အဘိ၊၂၊၈၆။)
- ↑ (မ၊ဋ္ဌ၊၃၊၉၇။)