သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ
| တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖော်ပြချက် |
| ဗုဒ္ဓဘာသာ |
|---|
 |
သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ [၁] ဟူသည် (ဝင်သက်ထွက်သက်တို့၏) ဖြစ်ရာ-ဖြစ်ကြောင်း-ဟူသောအကြောင်း (ကရဇကာယစသည်)ကို အဖန်ဖန်ရှုလေ့ရှိသော၊ သူ။ [၂] ကို ဆိုလိုသည်။
ဘုရားရှင်သည် မဟာသတိပဋ္ဌာနသုတ္တန် တွင် သတိပဋ္ဌာန်ကျင့်စဉ်ကို သုံးမျိုးခွဲ၍ ညွှန်ကြားထားသည်-
- သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ (ဖြစ်ကြောင်းသဘောနှင့် ဖြစ်ခြင်းသဘောကို ရှုခြင်း)
- ဝယဓမ္မာနုပဿီ (ပျက်ကြောင်းသဘောနှင့် ပျက်ခြင်းသဘောကို ရှုခြင်း)
- သမုဒယဝယဓမ္မာနုပဿီ (ဖြစ်ခြင်း-ပျက်ခြင်း နှစ်မျိုးလုံးကို ရှုခြင်း)
ဤသုံးမျိုးကို သတိပဋ္ဌာန် အခန်းတိုင်း (ကာယ၊ ဝေဒနာ၊ စိတ္တ၊ ဓမ္မ) တွင် ခွဲ၍ ရှုရန် ညွှန်ကြားထားပြီး၊ သမုဒယဓမ္မာနုပဿီသည် သင်္ခါရတရာများ၏ ဖြစ်ပေါ်လာမှု (သမုဒယ) ကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင် ကြည့်ရှု အာရုံပြုရသည်။ ဤသဘောကို ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ္ဂပါဠိတော် တွင် အရှင်သာရိပုတ္တရာက “အဝိဇ္ဇာသမုဒယာ ရူပသမုဒယော” (အဝိဇ္ဇာဖြစ်ခြင်းကြောင့် ရုပ်ဖြစ်ခြင်း) ဟု ရှင်းပြထားသည်။ ဆိုလိုသည်မှာ အကြောင်းတရားများကြောင့် အကျိုးတရားများ ဖြစ်ပေါ်လာပုံကို သိမြင်ရခြင်း ဖြစ်သည်။[၃]
သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ရှုနည်း
[ပြင်ဆင်ရန်]ယောဂီသူတော်ကောင်းတစ်ဦးသည် ဥဒယဗ္ဗယဉာဏ် (ဖြစ်ခြင်း-ပျက်ခြင်း ဉာဏ်) ကို အကျယ်ရှုပွားရာတွင် သမုဒယဓမ္မာနုပဿီကို ကျင့်သုံးရသည်။ ၎င်းသည် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် (အကြောင်းအကျိုး ဆက်နွယ်မှု) သဘောတရားကို အခြေခံပြီး၊ အကြောင်းတရားများက အကျိုးတရားများကို ဖြစ်စေပုံကို ဉာဏ်ဖြင့် ကြည့်ရှုရသည်။ ဤရှုနည်းတွင် ခန္ဓာငါးပါး (ရုပ်၊ ဝေဒနာ၊ သညာ၊ သင်္ခါရ၊ ဝိညာဏ်) ၏ ဖြစ်ပေါ်မှုကို အာရုံပြုသည်။[၃]
ဥပမာ- ရူပက္ခန္ဓာ၏ ဖြစ်ခြင်းသဘော
[ပြင်ဆင်ရန်]- အဝိဇ္ဇာ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ကမ္မဇရုပ် (ကံကြောင့် ဖြစ်သော ရုပ်) ဖြစ်သည်။
- တဏှာ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ကမ္မဇရုပ် ဖြစ်သည်။
- ဥပါဒါန် ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ကမ္မဇရုပ် ဖြစ်သည်။
- သင်္ခါရ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ကမ္မဇရုပ် ဖြစ်သည်။
- ကံ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ကမ္မဇရုပ် ဖြစ်သည်။
- စိတ် ဖြစ်ခြင်းကြောင့် စိတ္တဇရုပ် (စိတ်ကြောင့် ဖြစ်သော ရုပ်) ဖြစ်သည်။
- ဥတု ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဥတုဇရုပ် (ဥတုကြောင့် ဖြစ်သော ရုပ်) ဖြစ်သည်။
- အာဟာရ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် အာဟာရဇရုပ် (အာဟာရကြောင့် ဖြစ်သော ရုပ်) ဖြစ်သည်။[၃]
နာမ်ခန္ဓာ၏ ဖြစ်ခြင်းသဘော (ဥပမာ- ပဋိသန္ဓေ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ)
[ပြင်ဆင်ရန်]- အဝိဇ္ဇာ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေ ဝေဒနာ (ခံစားမှု) ဖြစ်သည်။
- တဏှာ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေ ဝေဒနာ ဖြစ်သည်။
- ဥပါဒါန် ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေ ဝေဒနာ ဖြစ်သည်။
- သင်္ခါရ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေ ဝေဒနာ ဖြစ်သည်။
- ကံ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေ ဝေဒနာ ဖြစ်သည်။
- ဝတ္ထု (ဟဒယဝတ္ထု) ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေ ဝေဒနာ ဖြစ်သည်။
- အာရုံ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေ ဝေဒနာ ဖြစ်သည်။
- ဖဿ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေ ဝေဒနာ ဖြစ်သည်။
အလားတူ၊ သညာက္ခန္ဓာ၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓာ၊ ဝိညာဏက္ခန္ဓာတို့၏ ဖြစ်ခြင်းသဘောကိုလည်း အကြောင်းတရားများနှင့် ဆက်စပ်၍ ရှုရသည်။[၃]
ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ပဉ္စမနည်းနှင့် ရှုခြင်း
[ပြင်ဆင်ရန်]ဤတွင် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ပဉ္စမနည်း (အကြောင်းအကျိုး ဆက်နွယ်မှု ပဉ္စမနည်း) ကို အခြေခံထားသည်။ ဤနည်းတွင် အကြောင်းတရား (ဥပမာ- အဝိဇ္ဇာ၊ တဏှာ၊ ကံ) များက အကျိုးတရား (ရုပ်၊ နာမ်) များကို ဖြစ်စေပုံကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင် ကြည့်ရှုရသည်။ ယောဂီသည် ဤရှုကွက်ကို ကျွမ်းကျင်ပြီးပါက၊ စိတ္တက္ခဏ (စိတ်အခိုက်အတန့်) တစ်ခုချင်းစီတွင် တည်ရှိသော ခန္ဓာငါးပါးကိုလည်း နည်းတူ ရှုနိုင်သည်။ ဥပမာ- ဘဝင်၊ စုတိ၊ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း၊ စက္ခုဝိညာဏ် စသည့် စိတ္တက္ခဏများတွင် ဖြစ်ပေါ်သော ခန္ဓာငါးပါးကို အကြောင်းအကျိုး ဆက်နွယ်မှုဖြင့် ဆက်လက် ရှုရပါသည်။[၃]
ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန်
ကိုးကား
- ↑ (တိ) [သမုဒယဓမ္မ+အနု+ဒိသ+ဏီ။ န-၌ —နုပဿိ၊ ထီ-၌နုပဿိနီ။]
- ↑ သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ (ဒီ၊၂၊၂၃၂။ မ၊၁၊၇၁) တိ ကာယာဒယော ဓမ္မာ သမုဒယဓမ္မာ၊ တေ ပဿန္တော “သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ကာယသ္မိံ ဝိဟရတီ”တိ ဝုစ္စတိ။ ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၅၆။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၅၄။ သမုဒေတိ ဧတသ္မာတိ သမုဒယော၊ သော ဧဝ ကာရဏဋ္ဌေန ဓမ္မောတိ သမုဒယဓမ္မော၊ အဿာသပဿာသာနံ ဥပ္ပတ္တိဟေတု ကရဇကာယာဒိ၊ တဿ အနုပဿနသီလော သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ။ ဒီ၊ဋီ၊၂၊၃၀၁။ မ၊ဋီ၊၁၊၃၄၉။
- ↑ ၃.၀ ၃.၁ ၃.၂ ၃.၃ ၃.၄ ဖားအောက်တောရဆရာတော်။ နိဗ္ဗာန်သို့ သွားရာ တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း။