ပညာပါရမီ
| တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖော်ပြချက် |
| ဗုဒ္ဓဘာသာ |
|---|
 |
ပညာပါရမီသည် ဗုဒ္ဓဘာသာတွင် ပါရမီဆယ်ပါး၏ အရေးပါသော တရားတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ မောဟ (မသိခြင်း) ၏ ဆန့်ကျင်ဘက်အနေဖြင့် “အမောဟ” (မှန်ကန်စွာ သိခြင်း) ဟု သတ်မှတ်သည်။ ဗုဒ္ဓ လောကသားတို့၏ အနှိုင်းမဲ့ကျေးဇူးရှင် ကိုယ်ကျင့်ဗုဒ္ဓဝင်တွင် ပညာပါရမီ၏ သဘောသဘာဝ၊ ၎င်း၏ အရေးပါမှု၊ ပါရမီအဖြစ် ပြည့်စုံရန် လိုအပ်သော တရားများနှင့် ဝိဓူရဇာတ်မှတစ်ဆင့် ၎င်း၏ လက်တွေ့ထင်ရှားမှုကို ဖော်ပြထားသည်။[၁]
၁. ပညာပါရမီ၏ သဘောသဘာဝ
[ပြင်ဆင်ရန်]ပညာသည် မောဟ၏ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်ပြီး၊ မောဟဆိုသည်မှာ အမှန်နှင့်အမှား၊ ကုသိုလ်နှင့် အကုသိုလ်ကို ခွဲခြားမသိနိုင်သော တွေဝေမှု၊ မှားယွင်းစွာ သိမှု (မိစ္ဆာပဋိပတ္တိ)၊ ဖောက်ပြန်စွာ သိမှု (ဝိပ္ပဋိပတ္တိ)၊ နှင့် လုံးဝမသိမှု (အပ္ပဋိပတ္တိ) စသည့် သဘောများကို ဆိုလိုသည်။ ပညာက ဤမောဟကို ပယ်ရှင်းပြီး၊ သစ္စာလေးပါး၊ ရုပ်နာမ်၏ အတိတ်၊ အနာဂတ်၊ ပစ္စုပ္ပန်နှင့် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ကြောင်းကျိုးဆက်နှယ်မှုကို ထိုးထွင်းသိမြင်နိုင်စွမ်းကို ပေးသည်။ ပညာသည် အသိ (ဉာဏ်) နှင့် အကျင့်ကို မှန်ကန်စွာ ညှိနိုင်ရန် အခြေခံဖြစ်ပြီး၊ အသိမှန်-အကျင့်မှား၊ အသိမှား-အကျင့်မှား စသည့် အခြေအနေများကို ပြင်ဆင်ပေးသည်။
၂. ပါရမီအဖြစ် ပြည့်စုံရန် လိုအပ်သော တရားများ
[ပြင်ဆင်ရန်]ပညာသည် တစ်ကိုယ်ကောင်းဆန်သော ဗဟုသုတအဆင့်တွင်သာ ရှိနေပါက ပါရမီဟု မခေါ်နိုင်ပါ။ ၎င်းကို ပါရမီအဖြစ် ပြည့်စုံစေရန် ကရုဏာ (သူတစ်ပါးအပေါ် သနားကြင်နာမှု) နှင့် တွဲဖက်ရန် လိုအပ်သည်။ ကရုဏာမပါသော ပညာသည် အရုဏ်မပါဘဲ နေမထွက်နိုင်သလို၊ ပါရမီအဆင့်သို့ မရောက်နိုင်ပါ။ ထို့အပြင်၊ သီလ (ကိုယ်ကျင့်သိက္ခာ) နှင့် သမာဓိ (စိတ်တည်ငြိမ်မှု) တို့သည် ပညာ၏ အုတ်မြစ်ဖြစ်ပြီး၊ ဤသုံးပါးပြည့်စုံမှသာ မေတ္တာ၊ မုဒိတာ၊ ဥပေက္ခာ စသည့် ဗြဟ္မစိုရ်တရားများ အလိုလို ထွက်ပေါ်လာကာ လောကအကျိုးကို ဦးတည်သော ပညာပါရမီ ဖြစ်လာသည်။
ပညာပါရမီ၏ အဆင့်နှစ်ဆင့်မှာ -
- ပထမအဆင့် (မဟာဗျူဟာ): ပန်းတိုင်ဖြစ်သော လောကတ္ထစရိယ (လောက၏အကျိုး) ကို မှန်ကန်စွာ သတ်မှတ်ခြင်း။
- ဒုတိယအဆင့် (နည်းဗျူဟာ): ပန်းတိုင်သို့ ရောက်ရန် လမ်းစဉ်ကို အခြေအနေနှင့် လိုက်လျောညီထွေစွာ ပြောင်းလဲဆောင်ရွက်ခြင်း။
ဤအဆင့်နှစ်ရပ်ဖြင့် ပညာသည် တဏှာကို ပယ်ရှင်းပြီး၊ မိမိအကျိုးထက် လောကအကျိုးကို ရှေးရှုနိုင်မှသာ ပါရမီဖြစ်သည်။
၃. ဝိဓူရဇာတ်မှ ပညာပါရမီ၏ ထင်ရှားမှု
[ပြင်ဆင်ရန်]ဝိဓူရဇာတ်တွင် ဝိဓူရသုခမိန်၏ လုပ်ရပ်များသည် ပညာပါရမီ၏ လက်တွေ့ပြယုဂ်ဖြစ်သည်။ ဝိဓူရသုခမိန်သည် ကောရဗျမင်းကြီး၊ ပုဏ္ဏကဘီလူး၊ နဂါးမင်းဝရုဏနှင့် ဝိမလာဒေဝီ စသည့် အမျိုးမျိုးသော ပုဂ္ဂိုလ်များနှင့် ဆက်ဆံရာတွင် ပညာကို အဓိကထား၍ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၎င်း၏ ပညာသည် ရန်အောင်ကြောင်းတရားလေးပါး (သစ္စာ၊ ဓမ္မ၊ ဝီရိယ၊ စာဂ) နှင့် ယှဉ်ပြီး၊ အောက်ပါအတိုင်း ထင်ရှားသည်။
- သစ္စာ: ရိုးသားဖြောင့်မတ်စွာ ဆက်ဆံပြီး၊ မှန်ကန်သော အောင်နိုင်မှုကို ရွေးချယ်ခဲ့သည်။
- ဓမ္မ: မိမိအကျိုးထက် လောကအကျိုးကို ဦးတည်ကာ၊ တရားလမ်းမှန်အတိုင်း ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။
- ဝီရိယ: အခက်အခဲများကို ဇွဲရှိစွာ ရင်ဆိုင်ပြီး၊ အားမလျှော့ဘဲ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။
- စာဂ: မိမိဘဝကို စွန့်လွှတ်ကာ၊ လောကအကျိုးအတွက် ပူဇော်ခဲ့သည်။
ဝိဓူရသုခမိန်သည် ပုဏ္ဏက၏ ရန်ကို ရိုးရိုးအောင်မည်မဟုတ်ဘဲ၊ သစ္စာနှင့်ဓမ္မဖြင့် ယဉ်ကျေးသိမ်မွေ့အောင် ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ပြီး၊ နဂါးများ၏ အမျက်စောင်မှုကိုလည်း ကရုဏာနှင့် ဉာဏ်ဖြင့် ကျေနပ်မှုရအောင် လုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့သည်။ ၎င်း၏ ဆက်ဆံမှုများသည် “ဥပါယကောသလ္လဉာဏ်” (ဆက်ဆံခံရသူများအတွက် အကျိုးရှိဆုံး ဉာဏ်) ဖြစ်ပြီး၊ ကာယကံ၊ ဝစီကံ၊ မနောကံတို့ဖြင့် ဖြောင့်မတ်စွာ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။
၄. ပညာပါရမီနှင့် အခြားပါရမီများ၏ ဆက်စပ်မှု
[ပြင်ဆင်ရန်]ဝိဓူရဇာတ်တွင် ပညာပါရမီသည် ဦးဆောင်ဖြစ်သော်လည်း၊ ကျန်ပါရမီကိုးပါးလည်း ပါဝင်သည်။
- ဒါနပါရမီ': ကိုယ်ကျိုးစွန့်လွှတ်မှု။
- သီလပါရမီ': ဖြူစင်သော ကိုယ်ကျင့်သိက္ခာ။
- နေက္ခမ္မပါရမီ': မိမိအကျိုးမျှော်ကိုးခြင်းမရှိဘဲ လောကအကျိုးကို ရှေးရှုမှု။
- ဝီရိယပါရမီ': အန္တရာယ်များကို မလျှော့ဘဲ ရင်ဆိုင်မှု။
- ခန္တီပါရမီ': အခက်အခဲများကို သည်းခံခွင့်လွှတ်မှု။
- သစ္စာပါရမီ': ရိုးသားဖြောင့်မတ်မှု။
- အဓိဋ္ဌာန်ပါရမီ': ဆုံးဖြတ်ချက်အတိုင်း အကောင်အထည်ဖော်မှု။
- မေတ္တာပါရမီ': ရန်သူပင်ဖြစ်စေ ချစ်ကြင်နာမှု။
- ဥပေက္ခာပါရမီ': ကောင်းဆိုးကို မယိမ်းယိုင်ဘဲ ခွင့်လွှတ်မှု။
ဤပါရမီများသည် ပညာကို အားဖြည့်ပေးပြီး၊ ဝိဓူရသုခမိန်အား လောကအကျိုးကို ဆောင်ရွက်နိုင်စေခဲ့သည်။
၅. ပညာပါရမီ၏ ရည်မှန်းချက်
[ပြင်ဆင်ရန်]ပညာပါရမီ၏ အဓိကရည်မှန်းချက်မှာ မိမိအကျိုးထက် လောကအကျိုးကို ဦးတည်ပြီး၊ တဏှာနှင့် အာသဝများကို ပယ်ရှင်းကာ နိဗ္ဗာန်သို့ ဦးတည်ရန်ဖြစ်သည်။ ဝိဓူရသုခမိန်သည် မိမိဘဝကို စွန့်လွှတ်ကာ လောကကို ဓမ္မလမ်းပေါ်တင်ရန် တာဝန်ယူခဲ့ပြီး၊ နောက်ဆုံး သဗ္ဗညုတဉာဏ်ရရှိကာ ဂေါတမဗုဒ္ဓအဖြစ် ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ၎င်း၏ လုပ်ရပ်များသည် လောကအကျိုးကို ဦးတည်သော ပညာပါရမီ၏ အာနုဘော်ကို သက်သေပြသည်။
နိဂုံး
[ပြင်ဆင်ရန်]ပညာပါရမီသည် မောဟကို ပယ်ရှင်းပြီး၊ ကရုဏာ၊ သီလ၊ သမာဓိတို့နှင့် ယှဉ်ကာ လောကအကျိုးကို ဦးတည်သော မြင့်မြတ်သော တရားဖြစ်သည်။ ဝိဓူရသုခမိန်၏ ဘဝမှတစ်ဆင့် ပညာသည် အခက်အခဲများကို ကျော်လွှား၍၊ သတ္တဝါအားလုံးကို ကျေနပ်စေကာ၊ နိဗ္ဗာန်ချမ်းသာသို့ ပို့ဆောင်နိုင်ကြောင်း ထင်ရှားသည်။ ဤတရားကို လက်တွေ့ကျင့်သုံးမည်ဆိုပါက၊ လောက၏ အခက်အခဲများကို ကျော်လွှားနိုင်ပြီး၊ သံသရာမှ လွတ်မြောက်ရန် အဓိကသော့ချက်ဖြစ်ကြောင်း သိသာပါသည်။
ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန်
ကိုးကား
- ↑ ဗုဒ္ဓ လောကသားတို့၏ အနှိုင်းမဲ့ကျေးဇူးရှင် ကိုယ်ကျင့်ဗုဒ္ဓဝင် ဦးရွှေအောင် သကျသီဟဓမ္မာစရိယ(ဝဋံသကာ)စေတီယင်္ဂဏ ဓမ္မာစရိယ အစိုးရဓမ္မာစရိယ(သိရောမဏိ)မဟာဝိဇ္ဇာ(သက္ကဋ)